Tijdvak 7: Tijd van Pruiken en Revoluties Nieuwe geschiedenis/vroeg moderne geschiedenis Kenmerkende aspecten Plantagekolonies Voorbeelden Gesticht in Amerika door Spanje en Portugal (later ook Nederland,Engeland,Frankrijk) Transatlantische slavenhandel ↓ Afr slaven moeten Indianen vervangen(Las Casas) Abolitionisme ↓ afschaffen slavernij Ontstaan driehoekshandel Verlichting ↓ licht in de duisternis van onwetendheid en bijgeloof Rationalisme ↓ door goed nadenken tot kennis van de waarheid komen oiv Verlichting en radicaal christendom (alle mensen zijn gelijk) godsdienst sociale verhoudingen opvoeding economie 1700-1800 Uitleg Verbouwen van -rietsuiker -tabak -koffie -cacao -katoen Eur-Afr (textiel,vuurwapens alcohol) Afr-Am (12 milj slaven) Am-Eur (plantageproducten) -eerst slavenhandel verboden (1807 En als eerste) -dan slavernij (1833 En, 1863 Vs na burgeroorlog Ned in Suriname) -vooruitgangsoptimisme -idee van de maakbare samenleving -ook menselijke samenleving aan wetten gebonden -godsdienstvrijheid -scheiding kerk-staat -verdraagzaamheid (Voltaire -deisme(God horlogemaker) mens van nature vrij en gelijk(waardig) -kind is wezen met eigen aard -geboren als een onbeschreven blad (tabula rasa Locke -vrije,natturlijke opvoeding (Rousseau) -bouw scholen,geen gevangenissen economisch liberalisme rechtspraak rechtsstaat iedereen gelijk voor de wet politiek trias politica (montesquieu) volkssoevereiniteit (Rousseau en Locke) Verlicht despotisme Reactie op het Ancien Regime Vorst dienaar van de ↓ (absolutisme) oiv de staat→regeert in het alles voor het volk,niets door Verlichting landsbelang ipv eigen belang het volk bv Frederik de Grote (Pruisen) Verlichte denkers naar hun Catherina de Grote (Rusland) hof halen Democratische revoluties Amerikaanse OnafhankelijkOorzaken heidsoorlog (1776-1784) -oiv Verlichte denkers verzet tegen absolutisme Engelse VS wint hoewel EN sterker koning(ondanks grote pol leger heeft, want vtijheid) -vecht fanatieker olv -Engeland belemmert handel G.Washington VS(Vs = kolonie Engeland) -krijgt hulp van Frankrijk en -Engeland wil Vs mee laten De Republiek betalen aan de kosten voor ↓ de oorlogen tegen Frankrijk 1787 Eerste grondwet ter (no taxation without represen wereld met amandementen tatation) (Bill of Rights) aanleiding Engeland neemt belastingMaatregelen→Boston Teaparty→strafmaatregelen Engeland→boycot Engelse producten (1ste Continentale Congres)→incident bij Concord Patriotse Revolutie Oorzaken (1785-1787) -economisch verval(De Re↓ publiek staat stil,rest haalt patriotten in en regenten bankieren -aristocraten→willen ook ipv handelen) macht -politieke onvrede (onbekwa-democraten→willen meer me stadhouders,regenten democratie en eenheidsstaat monopoliseren de macht) Aanleiding 1781 Aan het volk van Neder- 4de Engelse zee oorlog land (Joh Derk vd Capelle) (1784) ↓ verloop oprichting vrijkorpsen (burger- -patriotten vervangen regenwacht) ten -stadhouder vlucht naar Nijmegen 1787 vrouw stadhouder tegen gehouden bij Goejanverwelle sluis→roept haar broer (koning van Pruisen) te Franse Revolutie (1789-1799) en Napoleon (1799-1815) ↓ 1799 Staatsgreep Napoleon 1804 Napoleon keizer -gaat Europa veroveren -censuur en geheime politie -Code Napoleon 1812 mislukte veldtocht naar Rusland 1813 na slag bij Leipzig verbannen naar Elba 1815 Napoleon terug→slag bij Waterloo→ verbannen naar St Helena Bataafse Revolutie(17951798) en toenemende Franse invloed hulp→slaat opstand neer -regenten terug -stadhouder terug -patriotten vluchten naar Fr Oorzaken -ontevredenheid over het absolutisme -ontevredenheid over de standenstaat -ontevredenheid over de economische situatie (hoge belastingen) Aanleiding 1789 Franse staat failliet→ Staten Generaal bijeen→ ruzie over stemmen→3de stand legt Eed in de Kaatsbaan af 14 juli Bestorming van de Bastille Landhuizen adel aangevallen→vluchten (emigres) Nationale Vergadering -schaft standenstaat af -onteigent kerbezit -Verklaring rechten mens en burger -Fr constitutionele monarchie ↓ koning vlucht (mislukt) 1792 Radicale Fase macht naar Jacobijnen olv Robespierre -Terreur -koning afgezet en onthoofd -iedereen gelijk -afschaffing godsdienst -instellen dienstplicht (fr aangevallen) 1795 Contra Revolutie 5 directeuren→problemen met radicalen en royalisten→ leunt zwaar op het leger (zie verder onder Napoleon) Frankrijk verovert De Republiek -Willem V vlucht naar Eng -Bataafse Republiek olv Fr -ruzie patriotten over grond- wet 1798 nieuwe grondwet -Nederland eenheidsstaat -rechtsstaat -Nationale Vergadering met algemeen kiesrecht gekozen 1799 na machtgreep Napoleon toenemende Fr invloed 1806 Koninkrijk Holland olv Lodewijk Napoleon 1810 provincie van Fr 1813 koninkrijk olv Willem I 1815 samenvoeging met Belgie en Luxemburg tot het Koninkrijk der Nederlanden