Hoofdlijnen Beleidsplan Stichting Folkingestraat Synagoge

HOOFDLIJNEN BELEIDSPLAN
STICHTING FOLKINGESTRAAT SYNAGOGE
2016-2017-2018
Algemeen
Synagoge Groningen biedt een vast podium voor moderne, ruimtelijke kunst van jonge (Joodse)
kunstenaars, en dan vooral kunst die een verbinding aangaat met de architectuur van het gebouw
en de direct aangrenzende omgeving. Ook stellen wij ons gebouw ter beschikking voor muzikale
uitvoeringen van gerenommeerde musici en historische exposities.
De nieuwe museale presentatie (vanaf eind 2016) wordt verzorgd door een gerenommeerd
Historisch Onderzoeksbureau in samenwerking met architecten en jonge kunstenaars. Onze
directeur en vrijwilligers beschikken over een bovengemiddelde deskundigheid op gebied van
Joodse cultuur en geschiedenis.
Terug- en vooruitblik
Sinds 1981 wordt de synagoge gebruikt als 'sjoel' door de Joodse gemeente Groningen en als
culturele ruimte voor concerten, exposities, rondleidingen en educatie door de Stichting
Folkingestraat Synagoge. Doel: het gebouw toegankelijk maken voor publiek en bezoekers kennis
te laten maken met de betekenis ervan. Hoewel het gebouw in 1977 gered werd van een wisse
ondergang was de synagoge niet langer meer het centrum van het Joods sociaal cultureel leven,
maar enkel een interessant gebouw, waar de Joodse gemeente haar samenkomsten hield en houdt
en waar door o.m. de zeer beperkte openstelling maar weinig bezoekers kennis konden nemen van
de geschiedenis waarmee dit gebouw verbonden is.
Bestuur en directie van de stichting Folkingestraat Synagoge willen daarin verandering brengen
door “het Joods Kwartier” (Folkingestraat, Zuiderdiep, Oosterstraat) in de stad te laten (her)leven
met de Folkingestraat Synagoge als middelpunt en daarmee het verhaal van het Joodse cultureelmaatschappelijke leven tot op de dag van vandaag in stad en ommelanden vertellen.
Missie Het levend houden van het Joods erfgoed in het Noorden van Nederland en Groningen in
het bijzonder.
Hét centrum
De synagoge, inclusief dat deel van het oude Rabbinaatshuis dat onderdeel is van de synagoge,
wordt hét centrum voor Joods cultureel en sociaal erfgoed in stad en ommeland. Het
Folkingestraat synagoge-complex laat het publiek kennismaken met en deelnemen aan het Joodse
verhaal van stad en provincie Groningen door verleden, heden en toekomst met elkaar te
verbinden. Het wil inspireren, activeren en aanzetten tot dialoog.
In de periode 2013-2016 heeft SFS zich bezonnen op haar toekomst en plannen ontwikkeld die
ertoe moesten leiden dat de synagoge kan blijven getuigen van het Joodse verhaal. Te meer, omdat
bij een krimpende Joodse gemeente het maar de vraag is hoe lang de synagoge nog daadwerkelijk
als sjoel kan blijven dienen. Bij het onderzoek naar : ‘Wat willen we vertellen en hoe’ is
samenwerking gezocht met RHC Groninger Archieven, Oorlogs- en Verzetscentrum Groningen,
Herinneringscentrum Kamp Westerbork, Groninger Museum, Scheepvaartsmuseum en
Rijksuniversiteit Groningen.
Nieuwe museale inrichting
De synagoge aan de Folkingestraat is een markant gebouw in het centrum van Groningen. Het is de
plek waar de Joodse geschiedenis van de stad als vanzelfsprekend moet worden verteld.
Eeuwenlang was de verwevenheid van de Joodse burgers met de Groningers groot, tot daar in
1942 abrupt een einde aan kwam. Op dat moment woonden en werkten meer dan 3.000 Joden in
de stad, met de Folkingestraat als centrum van het Joodse leven.
In de synagoge is een nieuwe museale inrichting nodig om de verhalen van de Groninger Joden als
onderdeel van de Groninger geschiedenis beter tot hun recht te laten komen. Zowel historische
thema’s, als het Jodendom anno nu, krijgen een plaats in een moderne vaste presentatie. Op
enkele plekken zijn bouwkundige aanpassingen onvermijdelijk, bijvoorbeeld om de teruggevonden
mikwes (rituele baden) in de routing op te nemen. Naast moderne presentatiemiddelen, zoals
augmented reality, film en audio, krijgt het interieur nieuwe vitrines en panelen met tekst en
beeldmateriaal.
Ter voorbereiding op de ontwikkelingen die eind 2016 gaan plaatsvinden is het exterieur van het
gebouw opgeknapt, het gebouw veiligheidsproof gemaakt in overleg met de veiligheidsregio, de
entree veranderd en opener en toegankelijker geworden, zijn de openingstijden van de synagoge
fors uitgebreid en is er een winkel gekomen bij de entree waarin Joodse voorwerpen, koosjere
producten, boeken en kaarten worden verkocht.
Vrijwilligers
Sinds 2014 werken we met een toenemend aantal vrijwilligers. Eind 2015 zijn dat er 40. Ons
streven is een aantal van 90 vrijwilligers.
Samenwerking
Het tentoonstellingsbeleid is verschoven van algemeen naar voornamelijk Joods, qua thematiek
en/of kunstenaar(s). Hetzelfde geldt voor het concertprogramma en de overige activiteiten, waar
het gaat om de eigen programmering. Alles in lijn met onze missie en visie.
In de periode 2017-2020 is de kernactiviteit: (verdere) implementatie van de plannen die de SFS
heeft gemaakt voor het vertellen van het Joodse Historische Verhaal van Groningen. Het is
belangrijk dat de Synagoge daarvan kan blijven getuigen. Gekoppeld aan die kernactiviteit is
publiciteit om de aandacht voor de synagoge te vergroten en de samenwerking van SFS, met het
Scheepvaartmuseum, RHC Groninger Archieven, Oorlogs- en Verzetscentrum Groningen,
Herinneringscentrum Kamp Westerbork en het Groninger Museum te intensiveren.
Plannen
In de periode 2017-2020 willen we de volgende activiteiten ondernemen:
• Museale inrichting synagoge in samenwerking met RHC Groninger Archieven, Oorlogs – en
Verzetscentrum Groningen, en Herinneringscentrum Kamp Westerbork, Groninger Museum en
Rijksuniversiteit Groningen.
• Ontwikkeling plan Historische Stad samen met het Scheepvaartmuseum en realisatie plan, onder
meer in samenwerking met bewoners en winkeliers Folkingestraat, zichtbaar maken van Joodse
geschiedenis in de straten rondom de Synagoge o.a. via het programma Open Joodse Huizen
Groningen.
• Ontwikkeling mobiele app Joodse Huizen
• Ontwikkeling nieuwe interactieve website Folkingestaat Synagoge, o.m. met verhalen over Joods
Groningen
• Uitbouwen samenwerking Syneon Noord (cluster van Joodse erfgoedinstellingenoverleg in stad
en provincie Groningen: Appingedam, Bourtange, Leek, Winsum, Zuidlaren): gezamenlijke
programmering (exposities, concerten, manifestaties, “dagen””, zoals de jaarlijkse Europese dag
van het Joods erfgoed), gezamenlijke inkoop
• Uitbouwen samenwerking met (onderwijs) instellingen in de Duitse gemeenten Emden en Leer •
Ontwikkelen programma’s voor basis- en voortgezet onderwijs, en uitwisselingen leerlingen NedDuits
• Jaarlijkse inzameldag Joodse parafernalia
• Het geven van educatie aan met name scholieren en toeristen
• Rondleidingen
• “Sjoellezingen” en cursussen over Joodse geschiedenis, cultuur en religie
• Concerten en wisselexposities