Ontwikkelingen Nederlandse gezondheidszorg vanuit perspectief van een zorgverzekeraar Jeroen Crasborn Senior adviseur Zorgstrategie 1 Inhoud presentatie • Voorstellen • Hoe staat de Nederlandse gezondheidszorg ervoor in Europa • Wat zijn de vraagstukken en uitdagingen nu en in de toekomst van de Zorg • Wat is er nodig om onze gezondheidszorg solidair te houden • Wat betekent dit voor de rol van partijen en die van zorgverzekeraar in het bijzonder • Conclusies 2 Merken van Achmea* 3 Volksgezondheid Toekomst Verkenningen VTV 2013 Volksgezondheid Toekomst Verkenningen VTV 2013 Volksgezondheid Toekomst Verkenningen VTV 2013 Volksgezondheid Toekomst Verkenningen VTV 2013 Volksgezondheid Toekomst Verkenningen VTV 2013 Patiënt / Klant Zorgverzekeringsmarkt Zorgverleningsmarkt Overheid Zorgaanbieder/ ondernemer Zorgverzekeraar/ Financier Zorginkoop markt Health insurance before and after 2006 Before health insurance reform Supplementary Insurance Public insurance Private insurance Exceptional medical expenses act (AWBZ) After health insurance reform 2006 Supplementary Insurance Basic insurance Exceptional Medical Expenses act (AWBZ) Social support act (WMO) 4 Private insurance Public insurance Total expenditure 2012: nearly 70 billion euro Cure 2006 Health Insurance Act / Health Care Market Regulation Act Supplementary Insurance Care Public insurance 14 Private insurance Exceptional medical expenses act (AWBZ) Source: Vektis, Zorgthermometer, 2012 Supplementary Insurance Components • • • • Dental care Physiotherapy Alternative medicine Vitality € 3,7 billion (2012) • Hospital care & medical specialists • Pharmaceuticals • General practitioners & paramedics • Mental care € 35.6 billion (2012) Exceptional Medical Expenses act (AWBZ) • Long-term care • Care for the mentally and physically disabled • Home care (nursing) € 27,5 billion (2012) Social support act (WMO) • Social care and support € 2 billion (2012) Basic insurance 12 13 Terugblik Zorgkostenstijging is van alle jaren, maar door afvlakkende economische groei is extra waakzaamheid geboden Ontwikkeling zorguitgaven versus BBP [EUR miljard] Zorguitgaven (rechter-as) BBP (linker-as) In 2009 krimpt de economie terwijl de zorguitgaven blijven stijgen 800 700 90 80 70 600 60 500 400 300 Tot 2001 groeiden de zorguitgaven ongeveer even hard als de economie 50 40 30 200 20 100 10 0 1970 Bron: CBS 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 0 2010 • Verdringings-effecten andere departementen • Economische groei baart zorgen • Maar het is niet dat het niet heeft gewerkt! 15 16 De (grote) stad heeft een specifieke behoefte. Achmea speelt hierop in door ontwikkelingen te stimuleren en te realiseren die toegevoegde waarde creëren voor alle betrokkenen. Inwoners & verzekerden Lokale overheid, bestuur & woningcorporaties Zorgaanbieders Werkgevers Visie op de samenhang is noodzakelijk (bijv.: op preventie) 81% van de Nederlanders vindt dat zorgverzekeraars gezond gedrag moeten stimuleren (Nivel, 2012). Desalniettemin is de deelnamebereidheid en deelnametrouw aan interventies die ingrijpen op de leefstijl laag: 30% tot 50% begint er niet aan of stopt voortijdig. • 1 Onder 2 Het Individueel Sommige ziekten worden vrijwel altijd veroorzaakt door een ongezonde leefstijl, bijvoorbeeld COPD (RIVM, 2010). • Zorggerelateerde preventie Zvw, AWBZ, Wmo Zorg Zvw, AWBZ Geïndiceerde preventie Zvw Selectieve preventie Rijk, WPG, Wmo, Zvw / AV1 Universele preventie Rijk, AWBZ, Wpg, Wmo Preventieketen2 Financiering (Chronisch) Ziek Risicofactoren en/of symptomen Collectief Volgens de Volksgezondheid Toekomst Verkenningen van het RIVM (2010) is 27% van de ziektelast toe te schrijven aan leefstijlfactoren; 31% voor mannen en 23% voor vrouwen. • Gezond Gezondheid AV wordt verstaan: alle aanvullende pakketten en abonnementen, dus ook pakketten voor werkgevers (arbeidsgerelateerde zorg), WAV/CAV. CVZ heeft deze preventie-indeling omarmd en daarmee meer ruimte gecreëerd voor preventieve interventies in het zorgdomein. In de zorg liggen grootste uitdagingen waarmee ons rol verandert van zorgverzekeraar naar zorgverzekeraar. Stijgende Zorgvraag Groot Gezondheidsverschil Kwaliteitsverschil tussen zorgverleners Vergrijzing leidt tot vraagstijging. Al 4,5 miljoen mensen hebben een chronische ziekte. Daarvan hebben 1,3 miljoen mensen meerdere ziekten tegelijkertijd. Laag opgeleide Nederlanders leven gemiddeld 6 á 7 jaar korter dan hoog opgeleiden. Consumenten hebben nog geen idee over de grote kwaliteitsverschillen . Gebrek aan Menskracht Stijgende Zorgkosten Gebrekkige Transparantie Op elke 2 werknemers in de zorg moet er 1 bijkomen. Totaal 425.000 extra zorgverleners nodig komende decennia. Zonder ingrijpen zullen de premies voor consumenten en werkgevers in het jaar 2030 tenminste verdubbeld zijn. Slechts ca. 6% van de zorg is transparant in kwaliteit en uitkomsten. 20 20 Andere belangrijke vraagstukken die een oplossing vragen • Vertrouwen tussen partijen in de gezondheidszorg “markt” • Samenwerking tussen alle actoren die voor de patiënt tot daadwerkelijke toegevoegde waarde leidt • Ontbreken heldere gemeenschappelijke maatschappelijke agenda op doelmatigheid • Hoe komen we van een verrichtingen financiering naar output ( toegevoegde waarde ) financiering • Onvoldoende patientcompliance ( lifestyle, therapietrouw) • Te grote bandbreedte in normstelling met als gevolg een veel te grote voor de burger niet te begrijpen praktijkvariatie • Ontbreken instrumentarium om tot goed zelfmanagement te komen 21 Zorginkoop Verzekerden Gezondheidszorg Gezondheidsrisico's Klachten Diagnose Therapie Feedback Feedback Feedback Verzekeraar Transacties Transacties Premiestelling obv uitkomsten, risico-, proces- en controlemanagement Thema’s zorginkoop • Inzet op “Poor Quality”: gaten in de zorg, patiëntveiligheid • Gezondheidsbevordering • Versterking geïntegreerde eerste lijn ( regionale benadering) • Doelmatig voorschrijf- en verwijsgedrag • Ontwikkelen zelfmanagement/ e-health • Informeren van verzekerden over de kwaliteit van preferente zorgaanbieders • Bevorderen en inkopen geïntegreerde zorgprogramma’s ( ketenzorg) De focus bij zorginkoop ligt daarbij op • Vergroten kwaliteit en doelmatigheid van de zorg door effectieve samenwerking tussen zorgaanbieders • Transparant maken van de prestaties van de aanbieder en kwaliteitsnormen ( zorgstandaarden) meer gericht op kwaliteit van leven • Selectief inkopen en Meerjarenafspraken • Verbeterprogramma’s faciliteren • Ontwikkelen andere bekostigingsmethoden • Van volume /tarief naar outcome/resultaat financiering 24 Ambities van Achmea divisie zorg & Gezondheid Aanbodsturing zorgverleners GezondheidsInfrastructuur vertrouwen Samenwerking stimuleren en verbeteren Zorgaanbieders Kwaliteit stimuleren en verbeteren Prijs & volume inkopen Goede, betaalbare zorg contracteren Vertrouwen zorgverleners Gestroomlijnd en voorspelbaar betalen Vertrouwen van verzekerden Managen klantportefeuille Zorgkeuze op basis kwaliteit Gestroomlijnd en voorspelbaar vergoeden Proposities voor zorgbehoefte aanbieden Beïnvloeden leefstijl & gezondheid Zorgkeuze helpen verbeteren Gedrag helpen verbeteren Vraagsturing klanten 25 Wat zijn de plannen? >2013 Kwaliteit- normen Waarde first time right in de zorg is groot: zowel levensjaren worden gewonnen als kosten bespaard • Inschatting waarde kwaliteit van zorg NL • Zorgkwaliteitscurve kent een onacceptabele variatie Slecht presterende aanbieders Gemiddelde presterende aanbieders Best presterende aanbieders 17% 10% 2% 30-daagse sterfte na acuut myocard infarct1 19% 10% 6% 30-daagse sterfte na CVA2 13% 19% 26% Succeskans bij IVF3 8% 2,5% 0,5% 5 jaar recidive kans na borstkanker behandeling4 1) Percentage sterfte 30 dagen na AMI patiënten 65 jaar en ouder (IGZ 2007) 2) Percentage sterfte 30 dagen na CVA voor ziekenhuizen die deelnemen aan kennisnetwerk CVA NL benchmark (KNCN 2010) 3) Percentage doorgaande zwangerschappen per gestarte cyclus (NVOG 2010) 4) Percentage patiënten met lokaal recidief binnen 5 jaar na borstsparende chirurgie (Zizo 2010) Bron: Achmea zorgkostendata 27 28 29 Highlight innovatie: Kenniscentrum Doel: Benutten kennis uit database met zorggebruik van >5 miljoen klanten ter feedbackloop in het continu verbeteren van zorg. Soort innovatie: Motor achter zorg, sociale en klantinnovatie. Organisatie: Apart onderdeel rapporterend aan directie via zorginkoop. Partners: Kennisinstituten en zorgverleners Status: Operationeel sinds start dZ&G (Voortbouwend op best practise in Agis). 30 Het Kenniscentrum: voorbeelden van producten projecten programma Kwaliteit van Zorg Projecten gestart in 2011/2012 Projecten 2013 Diabetes type 2 Verstandelijke beperking Depressie Mondzorg Dementie Slechtziendheid Cerebrovasculair Accident (CVA) Coronaire hartziekten Perifieer arterieel vaatlijden (PAV) Artrose Geboortezorg Reumatoïde artritis Borstkanker Ziekte van Parkinson Dikkedarmkanker Hartfalen Prostaatkanker Palliatieve zorg Cystic Fibrosis Lage rugklachten Longkanker - Radiotherapie Bariatrie (ter ondersteuning van MSZ) Meetbaar beter (SAG-project 2 hartcentra) - Zorg in –en verkoop: wat staat ons te wachten? Gesprek, papierwerk & portaal “GLOSSY” 2014 Visie & strategie Beleidsinzet 2014 en verder Contractonderdelen Zorginkoopspecificaties 32 Ondersteunt met analyses op basis van kwaliteit en financiën Variatie tussen dottercentra is enorm Duidelijke verschillen tussen zorginstellingen op kwaliteitsindicatoren voor heupoperaties bij artrose groot: % heroperaties en wondinfecties naar aantal behandelingen % Heroperaties < 2jr 10 “Maakt u in een dotter centra 7x meer 8 kans gedottert te worden dan in een 6 ziekenhuis?” 4 2 % Wondinfecties 0 0,0 0,2 0,4 0,6 0,8 1,0 1,2 1,4 1,6 Let op: geen casemix correctie voor UMC’s 1,8 2,0 2,2 2,4 2,6 Algemeen ziekenhuis 2,8 3,0 UMC Bronnen: Vektis aug. 2012 ZiZo 2011 Declaratiedata Achmea 2011 (DBC code 110017010223) 17 Wondinfecties & heroperaties < 2 jaar als maatstaf voor kwaliteit 33 en ook als onderdeel van het groter geheel, de ZIPs ZorgInkoopPakket: kwaliteit, betaalbaarheid èn betrokkenheid van klanten 2. BETAALBAARHEID 1. KWALITEIT Door standaardisatie van het inkoopproces vallen afwijkingen (problemen) op. Dat erkennen en transparant verbeteren zorgt voor toenemende veiligheid & kwaliteit Zorg Inkoop Specs Door transparantie ook op het gebied van zorgkosten kunnen afwegingen gemaakt worden op het gebied van kwaliteit & betaalbaarheid (ZIS) 3. KRACHTEN BUNDELEN 4. VERTROUWEN OP ZORG Door kwaliteit & betaalbaarheid te bundelen en daarop continu verbeteren toe te passen kan in 2020 iedereen vertrouwen op de beste zorg Van Naar Kwantiteit Vraag Aanbod Tijd 34 Duidelijke keuzes leiden tot focus en meer duidelijkheid voor de verzekerde Check bij betrokkenen of de processen naar tevredenheid verlopen en de aanwezige kennis gebundeld wordt. K&I, 1e lijn èn de verzekerde zijn van belang! Zorg Inkoop Pakket (ZIP) duidelijk voor verzekerde & inkoopteam Regio’s K&I Verzekerde Aansluiting tussen 0e , 1e en 2e lijn een belangrijk onderdeel van inkoopbeleid 2014 “Patient-journey” leidend Zelfmanagement Substitutie 0e , 1e en 2e lijn Aansluiten contracten 1e & 2e lijn 35 Visie seniorenbeleid: het model Doelstelling Secundaire driver Primaire driver Vitaal De beste gezondheid Beperkt vitaal Kwetsbaar Afhankelijk valpreventie / beweegprogramma’s Mantelzorg ondersteuning De beste hulp dementie Realiseer de beste zorg voor senioren De beste zorg polyfarmacie Senior friendly hospitals De beste aandacht Kwaliteit & Innovatie Aandacht voor gevolgen ouder worden De beste communicatie Aansluiten op belevingswereld De beste verzekering kwaliteit & “klantwaarde” Soort innovatie Klant innovatie Business case dementie Door investeren in nieuwe aanpak van de zorg ( denk hierbij aan inzet case manager en vroeg signalering huisarts) vanuit de ZVW kan een patiënt langer thuis wonen en ontstaan besparingen. ( bijv in de AWBZ). Zorgpad duurt gemiddeld 8 jaar, waarvan 2 intramuraal. Dit deel betreft AWBZ en daar valt meer dan 90% van de kosten. Vroeg signalering leidt tot betere anticipatie. Geschat wordt dat dementerende 20 weken langer thuis kan wonen. Mantelzorger moet ondersteund worden. Eerste symptomen Symptomen Patiënt intramuraal Diagnose dementie Milde dementie Mild Cognitive Impairment Matige dementie Ernstige dementie Thuis met professionele zorg Thuiswonend Thuis / semi-murale zorg Overlijden Late dementie Doelgroep Potentiële en beginnende dementie patiënten Kritische Succes Factor ‘We baseren proposities op gezondheid en beste zorg’ Investering vanuit/via Achmea Reguliere financiering uit ZvW. Verkennen meer geïntegreerde financiering ZvW en AWBZ. Partners Zorgveld en met name 1ste lijn en thuiszorg, gemeenten Intramuraal Status met tijdslijn Ontwikkeling Zorgverzekeringswet WMO 1 Fase Huidige financiering 2 Diagnose ZVW € (X) Investering + € (D) Keten financiering ZVW €(A) 3 Ondersteuning ZVW+WMO € (X+Y) - € (E) ZVW+WMO € (B) Thuiszorg AWBZ 4 Rendement Gezondheids- en Financieel rendement 5 Intramuraal AWBZ € (Z) - € (F) AWBZ € (C) Palliatief € (X+Y+Z) - € (E+F)(D) € ( A+B+C) Governance en contactpersoon Robbert Huijsman (senior manager Kwaliteit&Innovatie Zorginkoop) Organisatie: Inkoop ZvW/AWBZ Dementieketen, gestyleerde weergave interventies Voorkomen crises Uitstel opname 35.000 30.000 25.000 Versterken mantelzorg 20.000 15.000 10.000 5.000 casemanager 0 0,5 1 1,5 2 Vroegsignalering huisarts 38 38 2,5 3 3,5 4 4,5 halve jaren 5 5,5 6 6,5 7 7,5 Soort innovatie Klant innovatie Patiëntveiligheid Vermijden ongewenste incidenten biedt grote kansen om hogere kwaliteit te realiseren tegen 1,1 mld lagere kosten Incident of ongewenst voorval Aandeel in besparingen Medicatiefout of bijwerking Aandeel in vermijdbare ongewenste voorvallen 23% 16% Vallen Diep veneuze trombose 13% Longontsteking opgelopen in ziekenhuis 12% Catheter gerelateerde systemische infecties 10% 19% 8% 13% % voorvallen dat vermijdbaar is % van patiënten dat te maken krijgt met voorval 27% 7% 33% 2% 62% 6% 4% 56% 1% 3% 62% 3% Urineweginfecties 7% 38% Longembolie 6% 0,3% 61% Postoperatieve infecties 5% 3% 68% Decubitus 5% 6% 93% KSF Achmea ‘We zorgen dat klanten zorgverleners kunnen kiezen op basis van inzicht in kwaliteit en kosten’ Investering van/via Achmea Investeringen in kennisontwikkeling en -systemen Partners Zorgverleners 4% 30% Status met tijdslijn Operationeel en ten dele in ontwikkeling 3% 81% 2% Bloedingen 2% 1% 85% 1% Klaplong 1% 0,5% 75% 0% •Bron: Ashish K. Jha et. al. Health Affairs, Volume 28, Number 5, 2009 Doelgroep Voor patiënten ism ketenpartners in de zorg. Rendement Financieel- en gezondheidsrendement Governance en contactpersoon Marjolein Verstappen (directeur zorginkoop), Barry Egberts (senior manager Kenniscentrum) - Achmea Zorginkoop Volksgezondheid Toekomst Verkenningen VTV 2013 Samen met partners werken we aan vier soorten innovatie 41 Zorg innovatie Sociale innovatie Proces innovatie Informatie innovatie Zorg Binnen Bereik Zorg Binnen Bereik werkt voor mensen met een chronische ziekte. Zij zoeken naar een goed evenwicht tussen bijvoorbeeld medicijnen, bloeddruk en gewicht. Zo proberen ze ziekenhuisopname te voorkomen en hun kwaliteit van leven zo hoog mogelijk te houden. Het aantalmensen met chronische ziekten als diabetes, CHF en COPD neemt de komende jaren toe. Voor al deze patiënten wil Zorg Binnen Bereik de zorg toegankelijk en betaalbaar houden. De Stichting Zorg Binnen Bereik is opgericht in 2009 en mogelijk gemaakt door Achmea en Philips. Deze twee bedrijven hebben bewust voor een onafhankelijke stichting gekozen. Omdat ze ervan overtuigd zijn dat de beste oplossingen door patiënten en artsen zelf bedacht kunnen worden en omdat ze het veld hierin vrijheid willen geven. Zorg op afstand (bijvoorbeeld telemonitoring en e-health) is hier een goede manier voor. Op deze manier bereikt Zorg Binnen Bereik haar doel: een betere toegankelijkheid van de gezondheidszorg en een hogere kwaliteit van leven voor chronisch zieke patiënten. Lopende investering en activiteiten Stichting ZBB in 2012: - Bouw zorgplatform e-Vita DM, COPD en CHF - Start onderzoeksprogramma e-Vita met als einddatum 2014 - Start coöperatie Z3: versnellen van standaardisatie data uitwisseling Soort innovatie Maatschappelijke innovatie Doelgroep Patiënten met chronische ziekten als diabetes, COPD en hartfalen Kritische Succes Factoren Achmea ‘We baseren proposities op gezondheid en beste zorg’ Investering € 1.110.000 door SAG en € 810.000 door SGS Partners Philips Healthcare Benelux en Coöperatie Z3 met …. Status met tijdslijn Testen vanaf Q1 2010 Rendement Gezondheidsrendement Governance en contactpersoon Directeur Pieter Jeekel Stichting met fondsen Bron: zorgbinnenbereik.nl Mirro Stichting mirro staat voor de juiste zorg op het juiste moment. Deze doelstelling wil mirro bereiken door protocollering van screening, behandeling en toeleiding in de generalistische geestelijke gezondheidszorg te bevorderen. Het streven van mirro is hierbij dat ieder individu gegarandeerd is van dezelfde zorgstandaard, ongeacht bij welke zorgverlener hij/zij met een hulpvraag komt. Daarnaast faciliteert, stimuleert en activeert mirro zorggebruikers om regie te voeren over de eigen mentale fitheid en zorgbehoefte. Zo wordt er o.a. ingesprongen op de behoefte naar preventieve producten. Soort innovatie Maatschappelijke- en Klant innovatie Doelgroep Voor gebruikers van geestelijke gezondheidszorg KSF Achmea ‘We baseren proposities op gezondheid en beste zorg’ & ‘Samen realiseren we doorbraken in zorginfrastructuur’ Investering € 4.010.300 door SAG Partners GGZ Drenthe, GGZ inGeest, AZmn en Parnassia Groep Status met tijdslijn Operationeel sinds 2012 Rendement Financieel- en Gezondheids rendement Governance en contactpersoon Het bestuur van stichting mirro bestaat uit vertegenwoordigers van de participerende instellingen. Stichting met activiteiten Bron: achmea.nl WeHelpen WeHelpen is opgezet als een marktplaats met slimme functies voor het vinden en verbinden, organiseren en delen van hulp, aangevuld met gerichte informatie aan hulpverleners en hulpbehoevenden. De hulp wordt beloond met credits, die gedoneerd kunnen worden aan een ander of aan het WeHelpen-fonds. U kunt zelf de hulp rondom een . persoon (uzelf of een ander) gemakkelijk organiseren. U creëert een groep rondom uzelf of een ander en deelt met elkaar een agenda, logboek en notitiepagina's. Hulpvragen kunt u stellen aan de hele groep of aan specifieke personen binnen de groep. In Nederland zijn er veel partijen die hulp bieden aan mantelzorgers, vrijwilligers en patiënten, die u ook graag willen helpen met helpen. Sommigen hebben informatie voor u, anderen weten waar u in uw gemeente terecht kunt voor hulp of hebben handige hulpmiddelen bedacht. Het gebruik van WeHelpen is voor u volledig gratis. WeHelpen is een coöperatie opgericht door Achmea en diverse partners. Zij bogen zich al langer over de grote maatschappelijke vraagstukken van de toekomst en door de werkconferentie ‘Nieuwe Oude Dag’ vonden zij elkaar. Het is de bedoeling dat nog vele partijen zich aan gaan sluiten die hetzelfde doel voor ogen hebben: het helpen van elkaar zo gemakkelijk mogelijk maken, zodat het weer vanzelfsprekend wordt. Soort innovatie Maatschappelijke innovatie Doelgroep Voor hulpverleners/mantelzorgers en hulpzoekenden KSF Achmea ‘We zijn toonaangevend op het gebied van solidariteit’ Investering Lidmaatschap Achmea als partner Partners Bureauvijftig, CZ, Menzis, PGGM, Rabobank, The Caretakers en VitaValley Status met tijdslijn Operationeel sinds 2012 Rendement Gezondheids rendement Governance en contactpersoon Annick Wychgel-Slagmulder, Manager Coöperatieve Zaken Achmea Stichting met activiteiten Bron: achmea.nl Enige conclusies 45 • Nederland heeft een goede gezondheidszorg maar het kan betaalbaarder en beter • Gereguleerde marktwerking vormt een belangrijke pijler bij het bevorderen van kwaliteit, klantgerichtheid, effectiviteit en doelmatigheid • In het belang van een solidaire gezondheidszorg moet de doelmatigheidsagenda van alle partijen worden • Zelfzorg/ management is meer dan “dat moet u zelf doen” • Patiënt compliance en gedragsbeïnvloeding naar het “”goede” moet veel meer aandacht in onderzoek en aanpak krijgen • De bekostiging van de zorg moet van omzet gedreven naar resultaat/ toegevoegde waarde gedreven • Innovaties zijn noodzakelijk om de vraagstukken in de zorg op te lossen Voor de verzekerde verschillend; voor de zorgaanbieder één Wie zijn wij? 46 Achmea divisie Zorg & Gezondh eid