woordenbrei of moderne tekst

achtergrond
AWNVN-adviseurs schrijven teksten voor de moderne werknemer
De inhoud van en de wijze waarop cao’s tot stand komen, zijn
sterk aan het veranderen. Want cao’s moeten mee met de
tijd. Vreemd dat de teksten vaak nog zo archaïsch zijn, vond
een groepje adviseurs van werkgeversvereniging AWVN. Zij
schreven de ‘hippe cao’ – een moderne tekst die als model
kan gaan fungeren.
de HIPPE
Tekst: Jan de jong; Foto: shutterstock, bewerking: curve
E
r waait een nieuwe wind door
het land van de arbeidsverhoudingen en arbeidsvoorwaarden. Het Sociaal manifest,
dat werknemers en werkgevers eind januari presenteerden, is er een
voorbeeld van. Ze kwamen voor het eerst
met een gezamenlijke visie op de toekomst, vanuit het besef dat de gezamenlijke belangen groter zijn dan de tegenstellingen (zie het kader Sociaal manifest).
De vergrijzing en de verwachte krapte
op de arbeidsmarkt leiden tot grote ver-
anderingen, zowel in de inhoud van de
arbeidsvoorwaarden als in het (onderhandelings)proces waarmee die inhoud
tot stand komt. De moderne werknemer
stelt andere eisen aan de combinatie
werk-privé en wil zich langer ontwikkelen. Dus worden zaken als zorgverlof,
studiefaciliteiten en mantelzorg belangrijker. En verder wil die moderne werknemer meer eigen verantwoordelijkheid
en zo nodig zelf invloed uitoefenen.
Waarom dan ook niet cao-teksten die
beter aansluiten bij het denken en de taal
van de moderne werknemer, bedacht een
groepje jongere adviseurs van AWVN. Zij
gingen aan de slag en stelden de ‘hippe
cao’ op, een voorbeeldtekst die als uitgangspunt kan dienen bij het herschrijven
van cao’s en andere arbeidsvoorwaardenregelingen.
Ouderwetse stijl
Geke Klinkhamer is een van de betrokken
adviseurs. ‘Het begon eigenlijk met een
behoeftenonderzoek dat AWVN vorig jaar
hield onder de leden. Daaruit
Woordenbrei of moderne tekst
Veel teksten van cao’s en arbeidsvoorwaardenregelingen hebben een lange geschiedenis. In de loop van de tijd is het door
knip- en plakwerk een hele woordenbrei
geworden. Daarbij is de stijl vaak archaïsch
en juridisch. Probeer de draad maar eens
vast te houden in de volgende tekst:
Artikel 2.2 Aangaan dienstverband
1. Het dienstverband wordt aangegaan voor
bepaalde of onbepaalde tijd. In beginsel
wordt het dienstverband aangegaan voor
onbepaalde tijd, tenzij een dienstverband
voor bepaalde tijd noodzakelijk wordt
geacht.
2. Bij aanvang van een dienstverband kan
een proeftijd overeengekomen worden
van maximaal twee maanden, waarbinnen
zowel werkgever als werknemer bevoegd
zijn het dienstverband met onmiddellijke
ingang te beëindigen zonder inachtneming
van de voor opzegging geldende bepalingen.
3. Een dienstverband dat wordt aangegaan
met een tussenpoos van niet meer dan zes
maanden na afloop van een voorafgaand
dienstverband voor bepaalde tijd wordt
voor de vaststelling van de maximale duur
in artikel 2.3 beschouwd als een opvolgend
dienstverband.
4. Waar in dit hoofdstuk een maximale duur
van het dienstverband voor bepaalde tijd
is vastgesteld, wordt hiermee bedoeld
de duur van het dienstverband bij eerste
aanvang, plus de duur van eventueel elkaar
opvolgende dienstverbanden.
5. Bij het eindigen van dienstverbanden voor
bepaalde tijd, anders dan door opzegging
door de werknemer en anders dan tijdens
de proeftijd als bedoeld in artikel 2.2 lid 2,
verplicht de werkgever zich tot herplaatsingsinspanningen en verbetering van de
positie van de werknemer op de arbeidsmarkt. In dat kader zullen in ieder geval
mogelijkheden van omscholing, bijscholing
en cursussen worden bezien onder afweging van kosten en baten.
De werkgever zal een keuze uit deze maatregelen maken afhankelijk van de duur
van het dienstverband en de leeftijd van
de betrokken werknemer. Op grond van
deze indicatoren stelt de werkgever vast
of en in welke mate deze maatregelen na
beëindiging van het dienstverband voor
bepaalde tijd zullen worden voortgezet.
Cao-teksten kunnen begrijpelijker, zie
onderstaand voorbeeld: een passage uit de
‘hippe cao’ van AWVN. Verwijzingen naar
andere teksten worden met snelkoppelingen een stuk gemakkelijker gemaakt.
Functiegroepen en salaris
Algemeen
• Alle functies zijn of worden op basis van het
ORBA-functiewaarderingssysteem ingedeeld in functiegroepen.
• De functiegroepen tref je aan op intranet
[…]. Bij elke functiegroep behoort een
salaris­schaal met een aanvangssalaris en
een eindsalaris.
Salarisaanpassingen
• Aanpassing van je salaris gebeurt jaarlijks
op 1 januari op basis van je beoordeling.
De wijzigingspercentages zijn afhankelijk
van je relatieve salarispositie (RSP) en het
resultaat van je beoordeling. Dat geldt ech-
ter alleen als je salaris niet hoger is dan het
maximumsalaris van de schaal.
• In de onderstaande tabel kun je jouw positie in
de schaal combineren met de beoordeling die
je hebt gekregen. Op die manier kom je jouw
verhogingspercentage te weten.
• In je persoonlijk ontwikkelplan leg je samen
met je leidinggevende vast waarop de
beoordeling wordt gebaseerd.
• Als je in dienst treedt na 1 juli kan [bedrijf/]
een salaris­aanpassing op 1 januari daaropvolgend achterwege laten.
Mijn inzetbaarheid
[bedrijf] en jij zorgen ervoor dat je blijvend
en gemotiveerd inzetbaar bent, zowel in
je huidige als in toekomstige functies. Op
die manier kun je in alle fases van het leven
gezond en vitaal aan het werk zijn en blijven
[...]. [bedrijf] streeft personeelsbeleid op maat
na, waarbij rekening wordt gehouden met een
goede balans tussen werk en privé. Daarbij
voelt [bedrijf] zich betrokken bij je gezondheid, zowel fysiek als mentaal. Vandaar dat
[bedrijf] - samen met jou - aandacht besteedt
aan de arbeidsomstandigheden.
Arbeidsduur en werktijden
Jaarurennorm
[bedrijf] kent een voltijd arbeidsduur van [X]
uur per kalenderjaar; dit komt neer op gemiddeld [Y] uur per week. Deze jaarurennorm
geeft je de mogelijkheid - binnen de afgesproken uren van je arbeidsovereenkomst - flexibel te zijn in het aantal uren dat je per week
werkt. Zo kun je werk en privé combineren en
kan [bedrijf] je vanwege het bedrijfsbelang
verzoeken op sommige momenten meer of
juist minder te werken.
Meer of minder werken
Binnen een bandbreedte van [x] procent kun
je in een kalenderjaar meer of minder werken
dan je contracturen.
Werk
geven
nummer 3
14|15
kwam de complexiteit en de ouderwetse
stijl van veel teksten als aandachtspunt
naar voren. Toen zijn we eens goed
gaan kijken. Het effect was dat van de
rode auto. Als je er zelf een hebt, zie je
overal rode auto’s. Ik begon me echt te
verbazen over veel teksten die ik onder
ogen kreeg. De mensen die dagelijks met
dergelijke teksten van doen hebben, zijn
het gewend. Maar de echte doelgroep, de
gebruiker, is bij veel teksten volstrekt uit
beeld verdwenen.’
Het product van de werkgroep, de ‘hippe
cao’, is in eerste instantie vooral een
modernere tekst. Klinkhamer: ‘Dat is
natuurlijk ook een kwestie van smaak.
Wij hebben gekozen voor de je-stijl. Ik kan
me wel voorstellen dat sommige bedrijven
dat niet willen. Maar ook in zo’n geval
geldt dat het veel moderner kan, dat wil
zeggen: beter kan aansluiten bij de moderne werknemer.’
Klinkhamer ziet de huidige hippe cao
vooral als een opstap naar een cao die veel
meer is dan een tekst. ‘Uiteindelijk moet
het een digitaal instrument worden dat
het hart vormt van het personeelsdossier.
Er staan natuurlijk teksten in, maar die
teksten linken bijvoorbeeld door naar
achterliggende wetsteksten. Nog interessanter wordt het als je er de verlofkaart
en het persoonlijke keuzebudget aan kop-
'Gewone taal kan de
modernisering van de cao
versnellen'
pelt. Dan wordt de relatie tussen abstracte
tekst en concreet uitvloeisel heel duidelijk
en direct.’
AWVN-jaarcongres 6 oktober
Het AWVN-jaarcongres 2011 staat in
het teken van de modernisering van
arbeidsvoorwaarden en arbeidsverhoudingen. Een onmisbaar evenement
voor ieder die betrokken is bij de totstandkoming van cao’s en arbeidsvoorwaardenregelingen. Datum: donderdag
6 oktober. Volg de aankondigingen op
www.awvn.nl en andere AWVN-media.
Inspiratiebron
Klinkhamer verwacht dat de ‘hippe cao’,
waarvan delen inmiddels bij een aantal
bedrijven worden gebruikt, de modernisering rond arbeidsvoorwaarden zal
versnellen. ‘Het kan een inspiratiebron
gaan vormen op inhoudelijk gebied.
Als je met zo’n modern instrument aan de slag gaat, zul je
op ideeën komen over de
vormgeving van je eigen
arbeidsvoorwaardenpakket. Werkgevers
zullen bijvoorbeeld ontdekken
dat er nog vele
interessante
arbeidsvoorwaarden zijn die heel
goed toepasbaar
zijn binnen het
eigen bedrijf.’ p
Sociaal manifest
De komende jaren zal er veel veranderen op het gebied van arbeidsverhoudingen en
arbeidsvoorwaarden. Dat is ook de boodschap van het Sociaal manifest dat werkgeversvereniging AWVN en de vakbonden FNV Bondgenoten, CNV Vakmensen en De Unie begin
dit jaar publiceerden. Kern van het manifest is dat werkgevers én werknemers samen
moeten investeren in kennis, gezondheid en inzetbaarheid van werknemers. Centraal in die
gezamenlijke visie staat duurzame inzetbaarheid. Werknemers moeten langer plezier houden in hun werk en langer fit blijven.
Dit betekent dat werkgevers én werknemers samen verantwoordelijk zijn voor het investeren in vakmanschap. Zowel mensen met een vast contract als mensen met een flexibel
contract moeten van scholing gebruik kunnen maken. Werkgevers faciliteren dat, van werknemers wordt gevraagd dat zij zich blijven ontwikkelen zodat ze aantrekkelijk blijven op de
arbeidsmarkt.
Deze visie moet de komende tijd worden doorvertaald naar de cao-onderhandelingen.
Betere cao-teksten vormen in dat streven een logische stap. Het manifest is te downloaden
via www.awvn.nl en via de websites van de deelnemende vakbonden.
AWVN: leidend in cao’s
Werkgeversvereniging AWVN is op het gebied van
dienstverlening en advisering rond arbeidsvoorwaarden en cao’s leidend in Nederland (AWVN is
betrokken bij de helft van de in totaal 1.000 cao’s).
Daarnaast biedt AWVN een groot aantal diensten
die samenhangen met of voortvloeien uit arbeidsvoorwaarden: van functiewaardering (ORBA) tot
juridisch advies bij ontslagzaken. Kijk op
www.awvn.nl. Of bel of mail met de AWVNwerkgeverslijn, 070 850 86 05, werkgeverslijn@
awvn.nl.