Vernieuwing BBV en gevolgen grondbeleid

Vernieuwing BBV
en gevolgen
grondbeleid
Bijeenkomst gemeentefinanciën 24 juni 2016
Vereniging van Zuid-Hollandse Gemeenten
Peter Verheij
wethouder Alblasserdam, commissie Financiën VNG
Dennis van der Graaf
concerncontroller Alblasserdam
Agenda
• Doel van de vernieuwing van het BBV
• De belangrijkste wijzigingen van het BBV op een rij
• Discussie over: sturing op grond van kengetallen
• Discussie over: gevolgen voor het grondbeleid
Vernieuwing BBV en gevolgen grondbeleid
VZHG 24 juni 2016
2
Doel vernieuwing BBV (1)
Aanleiding:
• Kaderstellende en controlerende rol van de raad versterken
• Wens raadsleden en bestuurders tot betere vergelijkbaarheid
(versterkt door decentralisaties)
• Economische situatie: grotere noodzaak financieel inzicht om tijdig bij te sturen
• Wens tot meer inzicht in elkaars financiële positie: elkaar bijstaan bij zwaar weer
• Toenemende belangstelling verslaggeving publieke sector (inter)nationaal
• Aandacht voor doelmatigheid van het rechtmatigheidstoezicht
Vernieuwing BBV en gevolgen grondbeleid
VZHG 24 juni 2016
3
Doel vernieuwing BBV (2)
Uitgangspunten:
1. Sturingsinformatie van de raad staat voorop
2. Onderscheid tussen stukken voor de sturing van de raad (zo kort, overzichtelijk
en duidelijk mogelijk) en beschikbare informatie (beschikbaar op gemakkelijk
toegankelijke wijze)
3. Beleidsvrijheid van gemeenten staat voorop: ‘geen normering’ en ‘eenvoud’
4. Goede vergelijkbaarheid van belang voor het contact tussen gemeente,
raadsleden, burgers, bedrijven en belangenorganisaties
5. Onderlinge vergelijkbaarheid draagt bij aan horizontale sturing door de raad
6. Gemeenten hebben onvermijdelijk hun eigen regels (BBV) en volgen daarom
niet het Burgerlijk Wetboek. Harmonisering regels voor overheden vanuit EU
heeft prioriteit boven harmonisering met semi-publieke sectoren/bedrijfsleven
7. Gegevens openbaar op niveau waarop behoefte is aan vergelijkbaarheid van
gemeenten: producten, kostensoorten en de financiële positie
Vernieuwing BBV en gevolgen grondbeleid
VZHG 24 juni 2016
4
Doel vernieuwing BBV (3)
Adviezen over:
• waar de raad op stuurt:
1.
2.
3.
4.
De begrotingsindeling
Indicatoren
Kengetallen financiële positie
Verbonden partijen
• controlerende rol van de raad:
5.
Rechtmatigheid, financieel toezicht en controle
• technische onderwerpen:
6.
7.
Overhead en kosten
Stelsel van baten en lasten (zoals activeren, rente toerekenen)
Vernieuwing BBV en gevolgen grondbeleid
VZHG 24 juni 2016
5
Belangrijkste wijzigingen van
het BBV op een rij
• 2015:
• 2016:
• 2017:
• 2018:
Kengetallen
Grondexploitaties
Begrotingsopzet: taakvelden,
beleidsindicatoren, overhead, rente
Rechtmatigheid
Vernieuwing BBV en gevolgen grondbeleid
VZHG 24 juni 2016
6
Kengetallen - signaleringswaarden
• Brief Provincie Zuid-Holland 11 april 2016 (gebaseerd op stresstests
100.000+ gemeenten)
• Geen signaleringswaarde voor weerstandsratio?
Vernieuwing BBV en gevolgen grondbeleid
VZHG 24 juni 2016
7
Kengetallen – Prov. Zuid-Holland
vergelijking gemeenten (11-04-2016)
Vernieuwing BBV en gevolgen grondbeleid
VZHG 24 juni 2016
8
Kengetallen –
Sturing in Alblasserdam
• Interne normering vastgesteld voor classificatie als
‘gunstig’, ‘neutraal’ of ‘ongunstig’
• Bijsturen zodra een van deze drie kengetallen niet
meer ‘gunstig’ is
Vernieuwing BBV en gevolgen grondbeleid
VZHG 24 juni 2016
9
Kengetallen – Alb versus Prov ZH
Normen eigen beleid Alblasserdam
Kengetal
gunstig
1. structureel sluitende begroting alle jaren > 0
2. Weerstandsvermogen
Ratio > 1,4
3. Schuldpositie:
- debt ratio
< 80%
en
- nettoschuld quote (gecorrigeerd < 100%
voor verstrekte leningen)
Signaleringswaarden Provincie Zuid-Holland
neutraal
ongunstig
alle jaren per
<0
saldo > 0
Ratio tussen 1,4 Ratio < 1,0
en 1,0
Kengetal
4. structurele exploitatieruimte
> 80%
> 80%
en / of
en
> 100% en < 130% > 130%
Alblasserdam Begroting 2016 (normen eigen beleid)
Kengetal
gunstig
1. structureel sluitende begroting
2. Weerstandsvermogen
3. Schuldpositie:
- debt ratio
- nettoschuld quote (gecorrigeerd
voor verstrekte leningen)
minst risicovol
Begr > 0%
neutraal
Begr = 0%
meest risicovol
Begr < 0%
2. solvabiliteitsratio
> 50%
20-50%
< 20%
1.b. netto schuld quote met
correctie doorgeleende gelden
< 90%
90-130%
> 130%
geen streefwaarde
Alblasserdam Begroting 2016 (signaleringswaarden Provincie Zuid-Holland)
neutraal
ongunstig
Kengetal
4. structurele exploitatieruimte
geen streefwaarde
81%
2. solvabiliteitsratio
86%
1.b. netto schuld quote met
correctie doorgeleende gelden
Vernieuwing BBV en gevolgen grondbeleid
VZHG 24 juni 2016
minst risicovol neutraal
0,40%
meest risicovol
17%
86%
10
Kengetallen - discussie
Stelling 1:
• Het Rijk moet ‘harde’ signaleringswaarden
voorschrijven voor het toezicht op gemeenten.
Stelling 2:
• De lokale raden / raadsleden zijn niet (zelfstandig) in
staat de ontwikkeling van de financiële positie van de
gemeente goed te beoordelen op grond van de
verplichte kengetallen in begroting en jaarrekening.
Stelling 3:
• Vergelijking van de kengetallen per gemeenten op
grond van de begroting is geen garantie voor het tijdig
signaleren van verslechtering van de financiële positie
van lokale overheden.
Vernieuwing BBV en gevolgen grondbeleid
VZHG 24 juni 2016
11
Grondexploitatie –
belangrijkste wijzigingen
Wijziging BBV
• Niet in exploitatiegenomen gronden afschaffen en
opnemen bij terreinen en gronden bij materiële
vaste activa (MVA), wel afzonderlijk toelichten op
MVA
Notities commissie BBV (maart 2016)
• Twee afzonderlijke notities:
• Notitie Grondexploitaties 2016 (actief grondbeledid)
• Notitie Faciliterend grondbeleid
Vernieuwing BBV en gevolgen grondbeleid
VZHG 24 juni 2016
12
Grondexploitatie –
Notities Commissie BBV (1)
Actieve grondexploitaties (12 stellige uitspraken en 3
aanbevelingen), o.m.:
• 10 jaarstermijn voor grondexploitaties, daarna
aanvullende beheersmaatregelen
• Rentetoerekening op basis van werkelijke rente (geen
bespaarde rente) en rekening houdend met verhouding
vreemd vermogen en totale vermogen
• Disconteringsvoet wordt gereguleerd
• Harmonisering kosten toerekening met WRO/BRO
principes
• Bovenwijkse voorzieningen
• Voorbereidingskosten
Vernieuwing BBV en gevolgen grondbeleid
VZHG 24 juni 2016
13
Grondexploitatie –
Notities Commissie BBV (2)
Faciliterend grondbeleid (2 stellige uitspraken):
1. Kosten die gemeenten maken in het kader van faciliterend
grondbeleid en kunnen verhalen op derden, classificeren als
vordering op de gemeentelijke balans.
 Als kortlopende vordering of overlopend actief (afhankelijk van
aanwezigheid van een getekende overeenkomst).
2.
Als kostenverhaal plaatsvindt op basis van een exploitatieplan,
maar verrekening nog niet kan plaatsvinden (nog geen
omgevingsvergunning is aangevraagd of nog geen posterieure
overeenkomst gesloten) dan dienen gerealiseerde nog te
verhalen kosten te worden verantwoord als ‘nog te verhalen
kosten’ onder de overlopende activa, voorzover wordt
verwacht dat deze binnen 10 jaar nog verrekend kunnen
worden.

Als geen zicht is op een toekomstige verrekening dan rest slechts
een “niet in de balans opgenomen recht”.
Vernieuwing BBV en gevolgen grondbeleid
VZHG 24 juni 2016
14
Grondexploitatie – discussie (1)
Stelling 1:
• Het niet meer toestaan van ‘niet in exploitatie
genomen’ gronden leidt niet tot betere sturing en
beheersing van de (planontwikkelings)kosten in de
periode voordat een bouwgrondexploitatie wordt
vastgesteld.
Stelling 2:
• De nieuwe bepalingen over rente en
disconteringsvoet leiden niet financieel nadeel bij
gemeenten.
Vernieuwing BBV en gevolgen grondbeleid
VZHG 24 juni 2016
15
Grondexploitatie – discussie (2)
Stelling 3:
• De realisatie van bovenwijkse voorzieningen wordt
moeizamer doordat geen voorziening meer mag
worden gevormd ten laste van de grondexploitatie.
Stelling 4:
• Het onderscheid tussen actieve grondexploitaties
en faciliterend grondbeleid is in de praktijk niet zo
scherp te trekken en zal leiden tot veel discussies
met de accountant.
Vernieuwing BBV en gevolgen grondbeleid
VZHG 24 juni 2016
16