Lucy - Home scarlet


Waarin verschillen mens en mensaap?
◦
◦
◦
◦
1.1 Anatomische verschillen te wijten aan verschil
in voortbeweging.
1.2 Andere anatomische verschillen
1.3 Verschillen in gedrag (maken van werktuigen,
voeding, cultuur, religie.
http://www.becominghuman.org/ anatomy (film
1)

Mensaap
◦ Gebogen wervelkolom
◦ Achterste ledematen korter
dan de voorste
◦ Opponeerbare grote teen
◦ Bekken in verlengde
wervelkolom
◦ Achterhoofdsgat meer naar
achter in de schedel
◦ Kniegewricht niet volledig
strekbaar

Mens
◦ S-vormige wervelkolom
◦ Achterste ledematen langer
◦ Grote teen niet
opponeerbaar
◦ Bekken schuin op de
wervelkolom
◦ Achterhoofdsgat in het
midden van de schedelbasis
◦ Kniegewricht strekbaar

Mensaap
Kleine schedelinhoud
Oogwal boven ogen
snuit
Geen vooruitstekende kin
Achteruithellend
voorhoofd
◦ Schedelkam
◦
◦
◦
◦
◦

Mens
◦
◦
◦
◦
◦
◦
Grote schedelinhoud
Geen oogwal
Geen snuit
Vooruitstekende kin
Hoog voorhoofd
Vrouwen maar iets kleiner
dan de mannen

Mensaap
◦
◦
◦
◦
Gebruiken soms werktuigen
Vooral vegetarisch voedsel
Geen gesproken taal
Komt alleen voor in Afrika
en Azië in specifieke
biotopen

Mens
◦ Maakt werktuigen op maat
◦ Vlees belangrijke
voedselbron
◦ Gesproken taal
◦ Gebruik van vuur
◦ Jagen
◦ Cultuur
◦ Dodencultus
◦ Komt voor op alle
continenten en in alle
biotopen

.
.


Na uitsterven van de reptielen nemen de
zoogdieren de achtergebleven niches over
(adaptieve radiatie)
Voorouder van de primaten is een in de
bomenlevende insecteneter





Ontstonden 55 miljoen
jaar geleden.
Leefden in de bomen. Aten
insecten en fruit.
Grijphanden en
bewegelijke armen
Naar voor gerichte ogen.
Relatief groot
hersenvolume




Echte apen
Ontstonden 25 miljoen jaar geleden.
Fruiteters krijgen kleurenzicht
Fruit /vruchteneters co-evolutie




Ontstonden 18 miljoen jaar geleden.
Verandering in de manier van
voortbewegen.
Brachiatie houdt in het gebruiken van
de armen voor voortbeweging. Dit
gaat dan voornamelijk om apen die
met hun armen door bomen
slingeren. Lopen ook op achterpoten
op de takken.
Staart vormt belemmering bij het
rechtop lopen.




Ontstonden 12miljoen
jaar geleden.
Ook de voorouder van
aziatische en afrikaanse
apen oerang oetan
gorilla en chimpansee
Liep op knokkels/bomen
Vegetarisch





6 miljoen jaar geleden leefde de voorouder van de
huidige mensachtigen (Homininen)
Verwantschapsboom van de nieuwe mensachtigen
(zie blad)
Hoe meer naar rechts in tabel hoe groter de
verschillen met de moderne mens
Hoe hoger in de tabel hoe recenter het organisme
Verwantschappen worden niet meer aangeduid
want door een nieuwe vondst kan heel de
stamboom wijzigen.

Soort: Sahelanthropus tchadensis
◦ Leeftijd: 6 tot 7 miljoen jaar oud
◦ Wanneer ontdekt: 2001

Kenmerken:
◦ Achterhoofdsgat lager dan bij de mensapen. Liep
rechtop
◦ Gezicht vrij plat
◦ Kleine hoektanden met dikke laag email
◦ Herseninhoud 300 cc (vgl chimpansee)

Voordelen rechtop lopen
◦ Handen vrij voor …
◦ Beter zicht op het terrein
◦ Minder bestraald door de zon





Zuidelijke aap
Bekend fossiel is Australopithecus afarensis =
Lucy 3,5 miljoen jaar oud
Fossiel gevonden in 1974.
Tot dan toe nam men aan dat er eerst
toename was van hersenvolume en dat dan
de mens rechtop ging lopen.
De ontdekkers noemden het "Lucy", naar “Lucy in the Sky with Diamonds",
een bekend nummer van de Beatles dat tijdens de expeditie veelvuldig werd
gedraaid.
Geleefd: 3,9 - 3,0 miljoen jaar geleden
Lengte: 107 - 152 cm
Herseninhoud: 375 - 550 cm3
Opmerkingen: Lucy behoort tot deze soort.


Lucy is zeker niet de voorouder van de
moderne mens.
Plaats in de stamboom is onzeker.







De handige mens
Aangetroffen met fossiele werktuigen
2 miljoen jaar oud
Ook apen gebruiken werktuigen. Wat is
nieuw?
Maakt verplaatsingen om juiste grondstof te
vinden
Gesysthematiseerde overdracht van kennis
Communicatie door gebaren en klanken




Evolutie bevoordeelde handvaardigen
Toename hersenvolume
→toename handvaardigheid
→toename communicatievaardigheden door
gebaren en lichaamshoudingen
Voedsel = aaseter
Voedsel bevat vetten uit beenmerg die
noodzakelijk zijn voor groei hersenen





Ouderdom : 2 - 1,5 miljoen
1,65 m
800-950cc hersenvolume
Jager
Gebruik van vuur


Jacht impliceert dat mensen goed kunnen
communiceren. (gesproken taal ?)
Wat is nodig om taal te ontwikkelen
◦ Grote hersenen
◦ Symbolisch denken
◦ Door natuurlijke en seksuele selectie ontstaan de
modules in de hersenen die nodig zijn voor het
ontwikkelen van taal





Paedos kind
Morphos vorm
Toestand die gekenmerkt wordt doordat
nakomelingen geslachtsrijp worden in een
toestand die bij de voorouders een jonger
stadium is.
Genregulatie zorgt ervoor dat hersengroei
langer doorgaat.
Paedomorfose verklaart volgende
eigenschappen van de mens



Eigenschappen van de jonge mensaap,
speelsheid en nieuwsgierigheid blijven bij
mensen tot ver in de volwassenheid bestaan
Door geringere beharing lijkt volwassen mens
meer op mensapenfoetus
Retardatie van de ontwikkeling van de
mensenbaby
◦ Hulpeloos bij de geboorte
◦ Heeft lange tijd verzorging nodig
◦ Complexere sociale gedragingen


Belangrijk bij taal is het symbolisch kunnen
denken
Mogelijk scenario
◦ Ontstaan van een huwelijksritueel.
Hoe gezamenlijke jacht combineren met onderlinge
competitie voor vrouwtjes?
◦ Of rituelen waarbij mannen elkaar bijstand en hulp
beloven bij de jacht.

Cultuur en sociaal gedrag worden
gegenereerd in hersenmodules die het
product zijn van natuurlijke selectie.



Bestudeert hoe het hersenen werken en
probeert dit te verklaren vanuit de evolutie.
Onze hersenen zijn ontwikkeld toen we jagers
verzamelaars waren. (99% van het bestaan
van de mens)
In de loop van de evolutie zijn bepaalde
modules ontstaan in de hersenen die onze
overlevingskansen groter maakten.



Wat bedoelen we met hersenmodules?
Hersens niet vergelijken met computer die
veel informatie opslaat.
Hersens vergelijken met Zwitsers zakmes.
Hersenen kunnen bepaalde zaken die nodig
zijn om te overleven bijzonder goed. Ze zijn
ontstaan door natuurlijke selectie.




Vermogen om taal te leren.(Kind leert
moeiteloos moedertaal)
Leren schrijven en rekenen kost meer moeite
Afkeer van spinnen en donker
Lusten van vet en suiker (Energierijk voedsel)

Homo erectus verlaat Afrika

Jagers volgen prooien

Verliet Afrikaans continent en verspreidde zich over
Azië en Europa

Er leefden verschillende mensensoorten in
europa (afstammelingen van de H.erectus) oa
◦ Homo heidelbergensis
◦ Homo antecessor
◦ Homo neanderthalensis



300 000 jaar geleden
Ijslijn verplaatst zich door Europa en
neanderthaler volgt die
Vertoont aanpassingen aan koud klimaat
◦ Gedrongen
◦ Grote neus
◦ Vindingrijk (doorzicht- communicatie)

Ontstaan in Afrika uit Homo erectus
◦ Ontstond in subtropische omgeving en is lichamelijk niet
aangepast aan koude omgeving
◦ Verspreidt zich over Azië en Europa

Wat gebeurde er in Europa?
◦ Genetische vermenging? (niet waarschijnlijk want er waren
te weinig individuen om dit mogelijk te maken)
◦ Moderne mens heeft bij herhaling lokale menssoorten
verdrongen (mitochondriaal DNA heeft dit bevestigd)







Waar ligt de overgang ???
40 .000 jaar geleden culturele evolutie.
Rotstekeningen, kunstvoorwerpen,
sjabloontechniek
Religieus
Jagers met gesofisticeerde speren
Naalden.
Bekend als Cro-Magnon


Op de ene zijde van de kaart staat drank op de
andere de leeftijd.
Welke kaarten moet je omdraaien om te zien of
iemand de wet overtreedt
1
2
Pils
3
18
4
cola
21
1
2
Z
3
3
4
E
4

Welke kaarten moet je omdraaien om te zien of
deze wet gerespecteerd wordt?

Op volgende slides is test te zien, die laat
zien hoe onze hersenen bijzonder geschikt
zijn voor het opsporen van bedriegers
(mensen die niet echt meewerken en alleen
willen profiteren)