De tijdlijn van de mensheid Een vroege voorganger: Australopithecus afarensis: drie tot vier miljoen jaar geleden levende rechtop lopende apen Homo erectus: voorganger van homo sapiens die bijna twee miljoen jaar lang op aarde leefde De menselijke afstamming: een multiregionaal model of ‘out of Africa’? Afrikaanse Homo erectus naar moderne Afrikanen, Europese homo heidelbergensis via neanderthalers naar moderne Europeanen, Aziatische homo erectus naar moderne Aziaten, en Indonesische homo erectus via de Ngandong mens naar de moderne Australiers Of: uitsterven van alle anderen en uit Afrikaanse homo erectus evolueren alle homo sapiens Volgens Stephen Oppenheimer (Out of Africa´s Eden The Peopling of the World, Johannesburg and Cape Town 2003) is uit genetisch (dna) onderzoek nu gebleken dat de tweede theorie waar is. Uit dit boek zijn ook veel afbeeldingen gehaald voor dit overzicht. Veel aandacht in de pers voor de theorie van ´mitochondrial Eve´ zoals hier in Newsweek van 11 januari 1988 De cover van het boek van Oppenheimer over de recente ontdekkingen van de menselijke migratiegeschiedenis In de hele wereld is dna materiaal verzameld om m.b.v. dna-mutaties samenhangende genengroepen te kunnen onderscheiden Dit is het voorlopige eindresultaat van de genetische afleidingsgeschiedenis En dit is een artistieke impressie van de ´Out of Africa Eve´ die ca 80,000 jaar geleden overstak van de Hoorn naar Yemen en die de oermoeder is van alle nietAfrikanen De migratie vanuit Afrika naar de rest van de wereld: genetisch samenhangende groepen Maar ca 120.000 jaar geleden, in een natte periode, deed zich ook al een uittocht uit Afrika voor, via de Sinai. Toen het kouder werd overleefden deze migrantengroepen het niet en ze konden door de woestijnen overal om hen heen ook niet terug. Een satellietbeeld van de huidige Rode Zee. In de koude periode rond 80.000 jaar geleden lag de zeespiegel veel lager en konden migranten naar Yemen trekken Vanuit Yemen trokken de ´strandjutters´ (`beach combers`) langs de kusten steeds verder naar zuid/oost en oost Azie, waar ze vijfduizend jaar later aankwamen In een nattere periode trokken mensen de binnenlanden in en vanuit Anatolie trekken ca 45.000 jaar geleden mensen zuidelijk Europa binnen, later (ca 33.000 jaar geleden) gevolgd door een grote migratie vanuit centraal Azie naar noordelijk Europa In de warmere, nattere tijden trekken mensen ook diep Oost en Centraal Azie binnen Maar in koudere, drogere tijden worden grote delen onbewoonbaar+ de zeespiegel daalt en mensen kunnen (weer) naar Zuid Oost Azie en Australie trekken De vlucht terug naar de kustgebieden en naar de tropen ziet er zo uit De eerste bewoners van Australie zitten daar al 75.000 jaar en werden, volgens een theorie, geisoleerd door de uitbarsting van de Toba vulkaan op Sumatra ca 74.000 jaar geleden. In latere periode zijn er nieuwe groepen die de oversteek wagen als de zeespiegel laag is Controversieel is de migratie naar Amerika. Volgens Oppenheimer is het waarschijnlijk dat al meer dan 30.000 jaar geleden de eerste ´beach combers´ via Alaska naar Zuid Amerika trokken en dat recent uitgestorven Vuurlanders daar genetische afstammelingen van zijn. Ze wijken genetisch zeer af van de latere ´Indianen´ die pas na 15.000 jaar geleden zijn gekomen. Delen van de aarde zijn pas relatief recent door de mens gekoloniseerd Een overzicht van de kolonisatie van delen van de Aarde en de samenhang met klimaatfluctuaties Het aardoppervlak ziet er zeer wisselend uit als gevolg van grote klimaatfluctuaties Data van vroegste menselijke kolonisatie Migraties in meer recente periodes: de Germaanse expansie tussen 750 en 250 voor Christus En na de val van het Romeinse Rijk: een verdere Germaanse expansie naar het zuiden En tussen 700 en 1000 de expansie van de Noormannen-Vikingen De expansie van de Mongolen vanaf 1200 Wereld bevolkingsgroei Wereld bevolkings dichtheid (per land) Wereld bevolkingsdichtheid (per km2) Wereldverstedelijking Wereld ecosystemen Wereldregio’s Bruto Nationaal Product p.p. Wereld economie lage, midden en hoge inkomens landen De Derde Wereld Wereld-systeem (Wallerstein) Analfabetisme onder vrouwen Zuigelingensterfte Wereldbeschavingen