De toekomst van het onderwijs in de kunstvakken

Een visie
op de toekomst
van de kunstvakken in het onderwijs
Marie-Thérèse van de Kamp, MA
Een visie op leren & Kunst
• Een visie op leren
• Een visie op de context van onderwijs
• Een visie op kunst
• Een visie op kunstonderwijs
• Een visie op de toekomst van het kunstonderwijs in een
‘global’ world.
Leren =
• Kennis wendbaar toepassen (Ebbens)
• Ervaringsgericht leren (embodied learning) in authentieke
contexten
• Een sociaal-cultureel proces: Rol van emoties bij het leren &
empathie (Immordino-Yang)
• Kennis construeren samen met anderen
• Metacognitie & reflectie bij het leren -> verdiepend leren
Onderwijs in de context van de ‘Global world’
- Actuele ontwikkelingen
- Wetenschappelijke inzichten uit de professionele discipline
- Opbouwen van relevante kennis, inzichten en vaardigheden voor
de toekomst
- The disciplinary, synthesizing, creating, respectful & ethical mind.
Gardner in ‘Five Minds for the Future’.
- Flexpertise: educating for the unknown – Perkins.
Kunst =
• Het postmodernisme is voorbij (kritiek op het relativisme, de
vrijblijvendheid en het oppervlakkig historicisme, de doodlopend
weg van nostalgie en traditionalisme)
• Heroriëntatie op modernisme en moderniteit (als gevolg van de
wens tot internationalisering en modernisering van veel
opkomende, niet-westerse mogendheden)
• Whitney Biennale 2008 ‘Between the history of forms and the
forms of history’
Whitney Biënnale 2008
Recurring concerns involve a nuanced investigation of social,
domestic, and public space and its translation into form—primarily
sculptural, but also photographic and cinematic.
Many artists reconcile rigorous formal and conceptual
underpinnings with personal narratives or historical references.
While numerous works demonstrate an explicit or implicit
engagement with art history, particularly the legacy of modernism,
as well as a pronounced interest in questioning the staging and
display of art, others chart the topography and architecture of the
decentralized American city and take inspiration from postindustrial
landscapes and urban decay.
Whitney Biënnale 2008
Using humble or austere materials or employing calculated
messiness or modes of deconstruction, they present works
distinguished by their poetic sensibility as they discover pockets of
beauty in sometimes unexpected places.
There is an evident trend toward creating work of an ephemeral,
event-based character, in the form of music and other
performance, movement workshops, radio broadcasts, publishing
projects, community-based activities, film screenings, culinary
gatherings, or lectures.
Kunstonderwijs in de ‘Global World’
- Discipline-gebaseerd leren – referentiekader: professionele kunsten
(niet starten vanuit ambachtelijke of technische vaardigheden)
- Resource-based leren – leren over/van echte kunst
- Hybriditeit, creativiteit en innovatie als kernconcepten voor de
productie van kunst
- Multi-en Interdisciplinariteit in de kunsttheorie
- Verschillende culturele perspectieven: High art, low culture,
interculturele
Discipline-gebaseerd leren:
- Professionele discipline = uitgangspunt
- Discipline Kunst: de kenmerkende manier van denken van kunst (=
symboolsysteem) leren aan de hand van de kernconcepten
- Kunst is zowel productief, receptief als reflectief.
- Kunst = muziek, dans, drama en beeldende kunst en de
wetenschappelijke disciplines t.a.v. de kunsttheorie
- Misconcepties voorkomen & verdiepend leren.
Resource-based leren:
- Leren van echte Kunst
- Ervaringsgericht & authentiek leren (embodied & problembased learning)
- Echte Kunst uit heden en verleden
- Begrippenkennis & leren beschouwen van Kunst (beeldend,
dans, drama, muziek)
- Complexiteit van kunst erkennen
Creativiteit en innovatie centraal:
• Leren over creatieve processen in de kunst
• Creativiteit – uitkomsten uit wetenschappelijk onderzoek
opnemen
• Meer aandacht voor problemfinding in het kader van
innovatie
• Aandacht besteden aan het ontwikkelen van meta-cognitieve
aspecten van het creatieve leerproces
Mono, multi/interdisciplinariteit
• Kunstproductie binnen een symboolsysteem (visueel-ruimtelijk;
muzikaal-ritmisch; lichaams-kinesthetisch)
• Hybriditeit – interdisciplinaire vormen van kunst:
grensoverschrijdingen binnen de traditionele monodisciplines
• Multi- of interdisciplinariteit in de kunsttheorie: analyseren van
hybride vormen van kunst , invloed van cultural studies, visual
literacy, postkolonialisme, invloed filosofie, enz.
Cultuurvisies & Interculturaliteit
• Van High art tot low culture– opera, schilderkunst, moderne theaterdans
tot popmuziek, mode, videoclips
• Van jeugdcultuur tot straatcultuur
• Van westerse cultuurcanon tot interculturaliteit
Hedendaagse context:
• Als docent kunstvakken zou je op de hoogte moeten zijn/blijven van
actuele ontwikkelingen in:
• de wereld
• de hedendaagse maatschappij
• de professionele kunst/kunsttheorie
• onderwijskundige en vakdidactische ontwikkelingen
WAAROM?
Zo kun je een goed onderbouwde visie op kunstproductie,
kunsttheorie, onderwijs en de legitimatie van kunstvakken
in het onderwijs in praktijk brengen
Recente ontwikkelingen
•
Terrorisme-dreiging & oorlog angst, dreiging, dood
•
Accent op verschillen door religie
•
Vrijheid van meningsuiting & engagement
•
Global village nieuwe visies op moderniteit
•
Opkomst Azië, Afrika en Zuid-Amerika – het westen wordt de oude wereld
(financiële crisis)
•
Klimaat/milieu problemen e.d.(millenniumdoelen)
•
Innovatie/creativiteit/technologie als motor van de economie en van
duurzaamheid (milieu)
•
Hybride kunstvormen
Hybriditeit
In de kunsten
Hybriditeit
• Postkolonialisme
• Nieuwe vormen, gemengd uit bestaande vormen
• Context: Homi K. Bhabha
- Gemengde afkomsten
- Interactie: culturen/creatieve activiteiten
(relatie tussen voormalige koloniën en hun koloniale overheersers)
- Nieuwe interdisciplinaire vormen van kunst
Hybrid Art
• In art forms, hybridity could mean the blurring of traditional distinct
boundaries between artistic media such as painting, sculpture, film,
performance, architecture, and dance.
• It also can mean cross-breeding art-making with other disciplines, such
as natural and physical science, industry, technology, literature, popular
culture, or philosophy.
• Hybrid art forms expand the possibilities for experimentation and
innovation in contemporary art.
Freedom
• Today’s artists are free to make art with whatever material or
technique they can imagine.
• This freedom creates new opportunities to express ideas and
concepts.
• It also opens up a number of challenges, choices, and decisions for
artists:
Blurring Boundaries
• Should I work to master a traditional art form or
• Should I work to create innovative new art forms?
• Or should I do both?
• Should I experiment with materials that are industrial or outside the
scope of my studio if those materials seem to be the best way to
express my artistic goals?
• How can I define myself as an artist if I am shifting, combining, and
recombining techniques from inside and outside the worlds of art?
Innovative Art Today
• Blurring boundaries, breaking rules, and creating hybrids occupies
much artistic work today.
• However, making meaning in art—whatever tools, materials, or
techniques are used—remains central to artistic practice.
• It is important for viewers to keep this in mind as they explore
innovative art today.
Bron: Walker Art Center, Minneapolis
Getoonde kunstenaars:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Fabian Marcaccio
Eberhard Havekost
Pierre Huyghe
Dogtroep
Eric de Vroedt:
Julie Mehretu:
Banksy
Dansgroep Krisztina de Châtel
Akram Khan
David LaChapelle
Spike Jonze
John Galliano
Madonna
Kara Walker
Reza Abedini
Lesley Vance
Jannis Kounellis
Melanie Pullen
Bill Viola: opera decors
Nadav Kander
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Edgar Cleijne & Ellen Gallagher
Folkert de Jong
Hussein Chalayan
Ronan & Erwan Bourroulec
Pipilotti Rist
Sixes Last
Apple design: Jonathan Ive
Marcel Wanders
Michel Gondry
Michel Blazy
David Altmejd
Michael Raedecker
Martin Creed
Matthew Barney
Writing to Vermeer
Lightfoot/Léon
Dennis Darzaq
Thomas Houseago
Santiago Calatrava
Brian Jungen
Saskia Olde Wolbers
Literatuur:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Addison, N., L. Burgess, ed. (2006) Learning to Teach Art and Design in the Scondary School.
Bhabha, Homi. K. (1994) The Location of Culture
Bhabha, Homi. K. (2006) Without Boundary. Fereshteh Daftari & Orhan Pamuk ed.
Ebbens, S., & Ettekoven, S. (2005) Actief Leren. Tweede druk.
Efland, A.D. (2002) Art and Cognition. Integrating the Visual Arts in The Curriculum.
Freedman, K. (2003) Teaching Visual Culture.
Gardner, Howard. (1983) Frames of Mind.
Gardner, Howard. (2006) Five Minds for the Future.
Haanstra, F. (2001) De Hollandse Schoolkunst. Mogelijkheden en beperkingen van authentieke kunsteducatie.
Hargreaves, D. (1995). Kunstzinnig onderwijs. Een vak op zich. Naar een andere visie op kunsteducatie. In: Haanstra, F (red.)
Determinanten van leren over kunst. Katernen kunsteducatie.
Heartney, Eleanor. (2008) Art & Today.
Hetland.L, E.Winner. (2007). Studio Thinking. The real benefits of visual arts education.
Immordino-Yang (2009) Our Bodies, Our minds & Our Selves. Neurobiological perspectives on emotion, social interaction and learning.
(presentatie bij Harvard GSE Future of Learning, 4-7 aug. 2009) http://www-rcf.usc.edu/~immordin/papers/ImmordinoYang_2009inpress_Ourbodiesourminds.pdf
Lindström. L. (1998) Criteria for assessing student performances in the Visual Arts.
Nekuee, Shervin. (2001) Hybriditeit heeft de toekomst (op website De Balie)
Perkins, D. (2008) Making Learning Whole.
Runco, Marc. A. Creativity. (2007) Theories and Themes: research, development and practice.
Sawyer, R.Keith. (2006). Explaining Creativity. The Science of Human Innovation.
Vermunt, J.D, N. Verloop. (1999) Congruence and friction between learning and teaching.
Walker Art Center, Minneapolis. Hybrid Art Forms. http://schools.walkerart.org/arttoday/index.wac?id=2355 Website geraadpleegd op
22 oktober 2008.