Een blik op kwaliteitsvol onderwijs
door de ogen van de leerkracht
Evi Geeroms en David Evenepoel
Koninklijk Atheneum Etterbeek
Wie zijn wij?
Leerkrachten Koninklijk Atheneum Etterbeek (Brussel)
Nederlandstalige school van het GO! Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap
Volledig ASO aanbod met een beperkt TSO aanbod (Toerisme)
900 leerlingen, 100 personeelsleden én een groene campus
Evi: leerkracht Frans, eerste graad
David: leerkracht LO, eerste graad
Beiden zijn oud-leerling van het KAE
Rode draad
Vanuit maatschappelijk oogpunt
via schoolniveau
tot op leerlingenniveau
naar het opleiding- en
professionaliseringsniveau
Kwaliteit in onderwijs?
Focus op innovatie & creativiteit!
Innovatie: de school zet in op vernieuwende onderwijspraktijken
o.a. “flexibiliteit”: curriculum aanpassen/vernieuwen aan maatschappelijke
tendensen (de school verschilt van ‘toen’ en ‘nu’), “duurzaamheid”: geen talent mag
verloren gaan, “individueel”: leerlinggerichte competentieontwikkeling (breed
werken rond kennis, vaardigheden en attitudes), “samenwerken”: vakoverschrijdend
(loskomen van je vak), tussen verschillende onderwijsactoren, …
Creativiteit: de school biedt tijd, ruimte én ondersteuning voor nieuwe
ideeën van de leerkrachten
o.a. beheersing van planlast/taakbelasting explorerende tijd en ruimte aanbieden,
energie moet bottom-up (intrinsieke motivatie), de authentieke en bevlogen
leerkracht (want zij maken het verschil)
Kwaliteit in onderwijs?
Focus op innovatie & creativiteit!
Onderwijskwaliteit is gewenst en resultaatgerichte innovatie die wortelt in
de cultuur van de maatschappij, school, leerkrachten en leerlingen.
Van Beekveld & Terpstra (NL), Verantwoord veranderen met hart voor onderwijs en zorg
The Four Pillars of Education
*Basis van het UNESCO-rapport “Learning: the Treasure within”
Learning to know
Literacy
Life skills
Verwerven van praktische vaardigheden om kennis om te zetten in innovaties. Creatief met
kennis kunnen omgaan. Inspelen op meervoudige intelligentie en gebruik makend van
leerstijlen.
Learning to live together
Numeracy
kunnen begrijpen en nieuwsgierigheid op te wekken.
Learning to do
= Aanleren van tools om te leren. Basiskennis verwerven om de omgeving te
Leren samenleven en omgaan met elkaar door het leren herkennen van onderlinge
afhankelijkheid en gezamenlijke doelen.
Learning to be
Onderwijs moet bijdragen tot een algemene persoonlijkheidsontwikkeling
Zowel de inhouden van het curriculum als de methodes dienen hier rekening mee te houden!
Curriculum
Van kennisverwerving naar kennisverwerking
Van individueel naar teamwork
Sociale (en emotionele) ontwikkeling, vaardigheden en relaties versterken
Co-existentie tussen ontwikkelen eigen identiteit en die van anderen
Creativiteit en kritische zin promoten
Kennis moet functioneel zijn: reproductie toepassing & integratie (cf. onderzoekend leren)
Creatief leren omgaan met de theorie
Functioneel gebruik kunnen maken van bestaande technologieën
Rendement voor ELKE leerling
Wat werkt er in de praktijk?
Concretisering
Activerende
Evaluatie
en coöperatieve werkvormen
als het onderdeel van het leerproces
Feedback
Differentiatie
Leerlinggerichtheid
Concretisering
Link leggen tussen het schoolse leren en het dagelijkse leven
Vertrekken vanuit en aansluiten bij de leefwereld van de leerlingen
Authentieke situaties / voorbeelden benutten
De buitenwereld binnenhalen in de klas
Brede school: samenwerking met buitenschoolse organisaties
Activerende en coöperatieve werkvormen
Leerlingen uitdagen, stimuleren, coachen, vertrouwen, …
Leerlingbetrokkenheid verhogen
Samenwerken en “van-elkaar-leren” bevorderen
Sluit aan bij de pijler “Learning to live together”
Evaluatie als onderdeel van het leerproces
(breed evalueren)
Trend van product naar procesevaluatie
Het doel van de evaluatie is niet leerlingen beoordelen, maar leerlingen beter ondersteunen
Doelstelling
verwachting
evaluatie
& feedback
bijsturing &
ondersteuning
evaluatie
& feedback
bijsturing &
ondersteuning
Prestatie-indicatoren: verwachtingen evaluatiecriteria
Evaluatie door de verschillende betrokken partijen
de leerkracht
zelfevaluatie
peerevaluatie
…
d.m.v.:
Kijkwijzers
SAM-schalen
Axenrozen
…
FOUTEN MAKEN = LEERKANSEN CREËREN
eindevaluatie
beoordeling
Feedback
Feedbackniveau’s:
Zelfniveau
Taakniveau
Procesniveau
Regulatieniveau
Opvolging
Individueel of klassikaal
Differentiatie
ZELFNIVEAU
Goede feedback:
Doelgericht & biedt strategieën aan
Systematisch
Duidelijk en eerlijk
Volgens de “regels van de kunst”
TAAKNIVEAU
PROCESNIVEAU
ZELFREGULEREND
NIVEAU
Differentiatie
Kwaliteitsvol onderwijs
alle “lerenden” leerkansen krijgen
Binnen- en buitenklasdifferentiatie
Oog voor de “zwakkere” & de “sterkere” leerlingen
Leerachterstand
Hoogbegaafden
Taalachterstand
Voorkennis
Beperking
Leerstoornissen
Uitgaan van en inspelen op de verschillen tussen leerlingen
Combinatie van convergerende & divergerende differentiatie
inhoud
Differentiëren van
product
proces
algemene beginsituatie (niveau / tempo)
volgens
leerstijlen en -profielen
interesse
Leerlinggerichtheid
Op klasniveau
Leerling staat centraal
Opvolging
LEERPROCESBEGELEIDER
DOCENT
Individuele leertrajecten
Streaming
Portfolio
COACH
Op schoolniveau
GOK
Ondersteuning bieden zodat alle leerlingen de
leerplandoelstellingen kunnen bereiken
Openleercentra
Huiswerkklassen
Studiebegeleiding
Studiebuddy’s
ICT
…
OLB
Talenten van de leerlingen blootleggen
“Studiekeuzebeurzen” per graad
Keuzemogelijkheden laten ervaren (≠ toelichten)
…
Basisvoorwaarden
Ondersteuning door & vertrouwen van de directie
Interactie: leren van elkaar
leerling
leerkracht
school
Horizontale en verticale samenwerking binnen het team
Hospiteren
Vakgroepwerking: leerlijnen en evaluatiecriteria
Samen lesgeven
Overleg: BaO SO ( HO)
Samen materiaal uitwerken
…
Basisvoorwaarden
Return on investment
INPUT
OUTPUT
Evenwicht tussen beiden of hoger rendement leiden tot
verhoogde intrinsieke motivatie
Te hoog in vergelijking met het resultaat team uitgeblust en gedemotiveerd
Te weinig mogelijkheid tot eigen inbreng gevoel van nutteloosheid & demotivatie
Tijd: “administratief” onderwijs ≠ kwalitatief onderwijs
Toekomst
WERKVELD
LERARENOPLEIDING
PROFESSIONALISERING
Integratie van “actieve” leerkrachten in de lerarenopleiding
Samen “leren” (Onderzoekende school?!)
Lerarenopleiders en leerkrachten dezelfde professionalisering laten volgen
