Een blik op kwaliteitsvol onderwijs door de ogen

Een blik op kwaliteitsvol onderwijs
door de ogen van de leerkracht
Evi Geeroms en David Evenepoel
Koninklijk Atheneum Etterbeek
Wie zijn wij?

Leerkrachten Koninklijk Atheneum Etterbeek (Brussel)

Nederlandstalige school van het GO! Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap

Volledig ASO aanbod met een beperkt TSO aanbod (Toerisme)

900 leerlingen, 100 personeelsleden én een groene campus

Evi: leerkracht Frans, eerste graad

David: leerkracht LO, eerste graad

Beiden zijn oud-leerling van het KAE
Rode draad
Vanuit maatschappelijk oogpunt
via schoolniveau
tot op leerlingenniveau
naar het opleiding- en
professionaliseringsniveau
Kwaliteit in onderwijs?
Focus op innovatie & creativiteit!

Innovatie: de school zet in op vernieuwende onderwijspraktijken
o.a. “flexibiliteit”: curriculum aanpassen/vernieuwen aan maatschappelijke
tendensen (de school verschilt van ‘toen’ en ‘nu’), “duurzaamheid”: geen talent mag
verloren gaan, “individueel”: leerlinggerichte competentieontwikkeling (breed
werken rond kennis, vaardigheden en attitudes), “samenwerken”: vakoverschrijdend
(loskomen van je vak), tussen verschillende onderwijsactoren, …

Creativiteit: de school biedt tijd, ruimte én ondersteuning voor nieuwe
ideeën van de leerkrachten
o.a. beheersing van planlast/taakbelasting  explorerende tijd en ruimte aanbieden,
energie moet bottom-up (intrinsieke motivatie), de authentieke en bevlogen
leerkracht (want zij maken het verschil)
Kwaliteit in onderwijs?
Focus op innovatie & creativiteit!
Onderwijskwaliteit is gewenst en resultaatgerichte innovatie die wortelt in
de cultuur van de maatschappij, school, leerkrachten en leerlingen.
Van Beekveld & Terpstra (NL), Verantwoord veranderen met hart voor onderwijs en zorg
The Four Pillars of Education
*Basis van het UNESCO-rapport “Learning: the Treasure within”


Learning to know

Literacy

Life skills
Verwerven van praktische vaardigheden om kennis om te zetten in innovaties. Creatief met
kennis kunnen omgaan. Inspelen op meervoudige intelligentie en gebruik makend van
leerstijlen.
Learning to live together


Numeracy
kunnen begrijpen en nieuwsgierigheid op te wekken.
Learning to do



= Aanleren van tools om te leren. Basiskennis verwerven om de omgeving te
Leren samenleven en omgaan met elkaar door het leren herkennen van onderlinge
afhankelijkheid en gezamenlijke doelen.
Learning to be

Onderwijs moet bijdragen tot een algemene persoonlijkheidsontwikkeling
Zowel de inhouden van het curriculum als de methodes dienen hier rekening mee te houden!
Curriculum

Van kennisverwerving naar kennisverwerking



Van individueel naar teamwork

Sociale (en emotionele) ontwikkeling, vaardigheden en relaties versterken

Co-existentie tussen ontwikkelen eigen identiteit en die van anderen
Creativiteit en kritische zin promoten


Kennis moet functioneel zijn: reproductie  toepassing & integratie (cf. onderzoekend leren)
Creatief leren omgaan met de theorie
Functioneel gebruik kunnen maken van bestaande technologieën
Rendement voor ELKE leerling
Wat werkt er in de praktijk?
 Concretisering
 Activerende
 Evaluatie
en coöperatieve werkvormen
als het onderdeel van het leerproces
 Feedback
 Differentiatie
 Leerlinggerichtheid
Concretisering

Link leggen tussen het schoolse leren en het dagelijkse leven

Vertrekken vanuit en aansluiten bij de leefwereld van de leerlingen

Authentieke situaties / voorbeelden benutten

De buitenwereld binnenhalen in de klas

Brede school: samenwerking met buitenschoolse organisaties
Activerende en coöperatieve werkvormen

Leerlingen uitdagen, stimuleren, coachen, vertrouwen, …

Leerlingbetrokkenheid verhogen

Samenwerken en “van-elkaar-leren” bevorderen
Sluit aan bij de pijler “Learning to live together”
Evaluatie als onderdeel van het leerproces
(breed evalueren)

Trend van product naar procesevaluatie

Het doel van de evaluatie is niet leerlingen beoordelen, maar leerlingen beter ondersteunen
Doelstelling
verwachting
evaluatie
& feedback
bijsturing &
ondersteuning
evaluatie
& feedback
bijsturing &
ondersteuning
Prestatie-indicatoren: verwachtingen  evaluatiecriteria

Evaluatie door de verschillende betrokken partijen
 de leerkracht
 zelfevaluatie
 peerevaluatie
 …
d.m.v.:




Kijkwijzers
SAM-schalen
Axenrozen
…
FOUTEN MAKEN = LEERKANSEN CREËREN
eindevaluatie
beoordeling
Feedback

Feedbackniveau’s:

Zelfniveau

Taakniveau

Procesniveau

Regulatieniveau
Opvolging

Individueel of klassikaal

Differentiatie
ZELFNIVEAU

Goede feedback:

Doelgericht & biedt strategieën aan

Systematisch

Duidelijk en eerlijk

Volgens de “regels van de kunst”
TAAKNIVEAU
PROCESNIVEAU
ZELFREGULEREND
NIVEAU
Differentiatie

Kwaliteitsvol onderwijs
alle “lerenden” leerkansen krijgen

Binnen- en buitenklasdifferentiatie

Oog voor de “zwakkere” & de “sterkere” leerlingen
Leerachterstand
Hoogbegaafden
Taalachterstand
Voorkennis
Beperking
Leerstoornissen

Uitgaan van en inspelen op de verschillen tussen leerlingen

Combinatie van convergerende & divergerende differentiatie
inhoud

Differentiëren van
product
proces
algemene beginsituatie (niveau / tempo)
volgens
leerstijlen en -profielen
interesse
Leerlinggerichtheid


Op klasniveau

Leerling staat centraal

Opvolging
LEERPROCESBEGELEIDER
DOCENT

Individuele leertrajecten

Streaming

Portfolio
COACH
Op schoolniveau


GOK

Ondersteuning bieden zodat alle leerlingen de
leerplandoelstellingen kunnen bereiken

Openleercentra

Huiswerkklassen

Studiebegeleiding

Studiebuddy’s

ICT

…
OLB

Talenten van de leerlingen blootleggen

“Studiekeuzebeurzen” per graad

Keuzemogelijkheden laten ervaren (≠ toelichten)

…
Basisvoorwaarden

Ondersteuning door & vertrouwen van de directie

Interactie: leren van elkaar
leerling

leerkracht
school
Horizontale en verticale samenwerking binnen het team
Hospiteren
Vakgroepwerking: leerlijnen en evaluatiecriteria
Samen lesgeven
Overleg: BaO  SO ( HO)
Samen materiaal uitwerken
…
Basisvoorwaarden

Return on investment
INPUT
OUTPUT


Evenwicht tussen beiden of hoger rendement leiden tot
verhoogde intrinsieke motivatie

Te hoog in vergelijking met het resultaat  team uitgeblust en gedemotiveerd

Te weinig mogelijkheid tot eigen inbreng  gevoel van nutteloosheid & demotivatie
Tijd: “administratief” onderwijs ≠ kwalitatief onderwijs
Toekomst
WERKVELD
LERARENOPLEIDING
PROFESSIONALISERING

Integratie van “actieve” leerkrachten in de lerarenopleiding

Samen “leren” (Onderzoekende school?!)

Lerarenopleiders en leerkrachten dezelfde professionalisering laten volgen