Niet iedereen weet dat deze operatie mogelijk is

De praktijk
Van ileostoma naar pouch
De ervaring
Niet iedereen weet dat deze operatie mogelijk is
het moeilijker om een kwalitatief goede pouch aan te leggen.
de ontlasting iets dikker wordt en dat je daardoor niet heel vaak
Bovendien moeten patiënten de motivatie op kunnen brengen
naar het toilet hoeft, maar de patiënt moet toch gaan trainen.
om met deze situatie om te gaan.’
Veel mensen moeten in het begin vaak naar het toilet, zo’n tien
keer per etmaal. Na verloop van tijd neemt dat af tot zes tot acht
Direct
keer. Ze moeten die eerste fase dus doorkomen en dat is een
Spreekt een patiënt direct de voorkeur uit voor een pouch,
kwestie van volhouden.’
dan wil dat nog niet zeggen dat deze meteen wordt aangelegd.
Willem Bemelman: ‘We kijken eerst naar de onderliggende
Een toenemend aantal mensen met een ileostoma klopt aan met
aandoening, de conditie van de patiënt en ook naar zijn of haar
het verzoek een pouch te krijgen. ‘Die operaties worden niet al-
mogelijkheden. Mensen kunnen wel een pouch verlangen,
leen in het AMC uitgevoerd. Dat kan ook niet, omdat we het dan
maar we moeten ervan overtuigd zijn dat de operatie grote kans
veel te druk krijgen. Maar ik raad patiënten wel aan om zorgvul-
van slagen heeft. Aan alle genoemde voorwaarden moet wor-
dig het ziekenhuis uit te kiezen waar pouch-operaties worden
den voldaan, zodat de patiënt naderhand een goede kwaliteit
uitgevoerd. Deze techniek moet je als chirurg écht vaak uitvoeren
van leven kan hebben.’
om ervoor te zorgen dat het eindresultaat goed is. Die informatie
moet een chirurg verstrekken. Vraag er dan ook naar.’
Een andere mogelijkheid is dat iemand al járen een ileostoma
•
heeft en dan toch eens informeert naar de mogelijkheid van
een pouch. ‘Niet iedereen komt op het idee dat dit bij hem of
haar mogelijk is’, zegt Willem Bemelman. ‘Ook hierbij geldt
De aanleg van een ileoanale pouch gebeurt steeds vaker. Zelfs mensen die al jarenlang
een ileostoma hebben, kunnen hier tegenwoordig voor in aanmerking komen. Prof. dr.
Willem Bemelman legt uit wat de voorwaarden zijn.
dat we eerst kijken wat de onderliggende aandoening is, wat de
Het aanleggen van een ileoanale pouch
toestand van de patiënt is en of een pouch ook echt kan. Voor
• Bijna altijd wordt de aanleg van een pouch in drie stappen uitge-
chirurgen is, naast de algemene lichamelijke conditie van de
voerd, om de kans op complicaties zoveel mogelijk te vermijden. Bij
patiënt, de toestand van de kringspier misschien wel de aller-
de eerste operatie worden de dikke darm en endeldarm verwijderd.
belangrijkste factor. Lukt het niet om dunne ontlasting tegen te
Blijkt de darm ernstig ontstoken, dan wordt ook meteen een eind-
houden? Dan is de patiënt eigenlijk slechter af, omdat hij continu
standig ileo-stoma aangelegd. Bij de tweede operatie, in een later
met incontinentiemateriaal in de weer moet.’
stadium, wordt de pouch aangelegd en wordt van de eindstandige
stoma een dubbelloops (tijdelijk) ileostoma gemaakt. Tijdens de
De kwaliteit van de kringspier wordt getest met een rectaal onderzoek. De chirurg voelt of de knijpkracht van de kringspier
Tekst Rietje Krijnen • Fotografie AMC
Vooruitgang
• Soms wordt de aanleg van een pouch in twee stappen uitgevoerd.
goed is. Bij twijfel is het mogelijk een andere test te doen, zegt
Tijdens de eerste operatie verwijdert de chirurg niet alleen de dikke
stomaconsulent Ada Veldink. Zij ziet deze patiënten in het AMC
darm en endeldarm, maar hij legt ook meteen de pouch én de tijdelijke dubbelloops ileostoma aan. Tijdens de tweede operatie hoeft
Mensen komen in bepaalde situaties in aanmerking
Crohn heeft en daardoor (een deel van) de dikke
meestal bij die procedure. ‘Ik geef hun een klysma met een soort
voor een ileoanale pouch als de hele dikke darm moet
darm moet missen, komt er niet snel voor in aan-
dunne pap die iemand in de darmen moet zien te houden. Niet
worden weggenomen. Bij de aanleg hiervan maakt de
merking. De ziekte van Crohn heeft namelijk als
alleen zittend, maar ook tijdens het verrichten van oefeningen,
• Wat óók mogelijk is: bij de eerste operatie wordt alleen – naast het
chirurg van het onderste gedeelte van de dunne darm
kenmerk dat de ontstekingen niet alleen in de dikke
zoals traplopen of boodschappen doen. Lukt dat niet, dan weet
verwijderen van de dikke darm en endeldarm – een tijdelijk eind-
een reservoir. Dit wordt dubbel geklapt en aan het
darm voorkomen, maar ook elders in het lichaam de
je eigenlijk wel genoeg.’
standig stoma aangelegd. Bij de tweede operatie wordt vervolgens
rectum of de anus gehecht. Het ontstane reservoir
kop kunnen opsteken. Dus ook in de dunne darm.
kan na verloop van tijd voldoende ontlasting bevat-
Een pouch is dan niet of veel minder geschikt.’
dan alleen de tijdelijke stoma opgeheven te worden.
de pouch aangelegd en de ileostoma opgeheven.
Motivatie
Motivatie is ook een belangrijk punt. De pouch wordt namelijk
Op krachten komen
veel mensen die een ileostoma hebben. Bij hen is
Hij kent ze overigens wel, patiënten met de ziekte van
gemaakt van een stuk dunne darm dat de reservoirfunctie van
Willem Bemelman: ‘Mensen hebben tijd nodig om lichamelijk en
deze aangelegd in een tijd dat de pouch nog niet
Crohn die toch een pouch hebben gekregen, maar dat
de endeldarm overneemt. ‘Maar de patiënt mist nog altijd een
geestelijk weer op krachten te komen. Pas daarna kan de pouch wor-
bestond of nog niet bekend was.’
zijn uitzonderingen. ‘Alleen als er al heel lang geen
stuk dikke darm’, zegt Willem Bemelman. ‘Die dikt normaal ge-
den aangelegd. We zien namelijk dat veel mensen langere tijd ziek
sprake meer is van ontstekingen, zou het een optie
sproken de ontlasting in en bij de pouch gebeurt dat in mindere
zijn geweest en echt even bij moeten komen. Binnen twee jaar mel-
Dat zegt Willem Bemelman, chirurg in het Acade-
kunnen zijn. Anders niet. Andere voorwaarden zijn
mate. Die pouch moet echt als reservoir gaan functioneren.
den zij zich wel weer om de stoma op te laten heffen. Het gebeurt ook
misch Medisch Centrum (AMC) in Amsterdam.
dat de kringspier goed functioneert en dat hier nooit
Met loperamide – een diarreeremmer – kun je wel zorgen dat
dat zij langer rust nemen, maar dit is maar een kleine groep.’
‘Andere mensen hebben geen pouch, omdat ze niet
schade aan is geweest. Die moet namelijk dunne ont-
aan de voorwaarden voldoen om er één te krijgen óf
lasting tegen kunnen houden. Daarom speelt ook de
ze willen dit niet. Wie bijvoorbeeld de ziekte van
leeftijd van de patiënt een rol. Bij oudere mensen is
ten en een stoma is niet nodig. ‘Er zijn nog steeds
16
derde operatie wordt de tijdelijke stoma opgeheven.
• december 2013
Een groeiend aantal mensen toont interesse voor deze omzetting
Vooruitgang
• december 2013
17