Nabootsing van de dikke darm

De praktijk
De ervaring
Nabootsing van de
dikke darm
Tekst Martine Boelsma • Fotografie Martine Sprangers • Illustratie Schwandt Infographics
Esther Consten, maag-darmchirurg in het Meander
mogelijkheid. Mensen met de ziekte van Crohn
Medisch Centrum in Amersfoort, is onder meer ge-
daarentegen hebben er niet zo veel aan, omdat ze
specialiseerd in pouch-operaties. Dit is het maken
ontstekingen door het hele maag-darmkanaal kun-
van een reservoir van de dunne darm, dat de wer-
nen krijgen. De pouch kan dan mee gaan ontsteken.’
king van de dikke darm nabootst. Door dit reservoir
– de pouch – aan de anus vast te hechten, is een
Slechte conditie
stoma na een dikke-darmverwijdering niet nodig.
De operaties die Esther Consten verricht, zijn vaak
De patiënt kan “normaal” naar de wc.
zwaar en haar patiënten zijn meestal erg ziek. ‘Er
Een pouch kan alleen worden aangelegd wanneer de
zijn steeds betere medicijnen om ontstekingen
dunne darm gezond is. ‘Dit gebeurt vooral bij men-
in de darm te bestrijden. Het verwijderen van de
sen met colitis ulcerosa, omdat bij die ziekte alleen
dikke darm doen we pas als medicijnen niet meer
de dikke darm is aangedaan’, legt Esther Consten uit.
aanslaan, als de dikke darm op springen staat of
Jaarlijks verricht ze deze ingreep zo’n vijftien keer.
daadwerkelijk geperforeerd is. Mensen die toch zo’n
‘Maar ook bij andere darmziektes is een pouch een
ingreep moeten ondergaan, zijn dus meestal in een
erg slechte conditie.’
En dat terwijl de operatie geen sinecure is. De dikke
darm is gemiddeld 1,40 meter lang en loopt door
heel de buik. ‘Als chirurg moet je heel veel structuren
langs en veel weefsel, bloedvaatjes, lijntjes en vet
doornemen om de darm los te maken.’
Daarbij komt dat niet meer de gehele buik wordt
opengelegd. ‘We voeren een kijkoperatie uit. We maken dan op vijf plaatsen kleine sneetjes in de buik,
van vijf tot twaalf millimeter. Door die gaatje heen
opereren we, spoelen we en verwijderen we de aangetaste darm. Dit verwijderen duurt twee tot drie
uur. Als ik meteen een pouch aanleg, kan de ingreep
zelfs vijf uur duren. De patiënt blijft daarna nog
zeven tot acht dagen in het ziekenhuis.’
De pouchoperatie valt onder de zogeheten “hoogcomplexe/laagvolume” ingrepen en wordt om die
reden niet in alle Nederlandse ziekenhuizen verricht. ‘Wij werken samen met het UMC Utrecht.
En ook de andere academische ziekenhuizen in ons
land verrichten deze ingreep. Soms zijn er kleine
technische verschillen in aanpak, maar we werken
allemaal volgens dezelfde standaard.’ Of mensen na
12
Vooruitgang
• december 2012
Pouch
De operaties die ze verricht zijn vaak
langdurig, en de patiënten van chirurg
Esther Consten zijn meestal erg ziek.
‘Indien mogelijk leggen we een pouch
niet in één keer aan.’
een dikke-darmverwijdering een pouch willen of een gewoon
kan worden geleegd door zelf te katheteriseren. We hebben
stoma, blijft een individuele keuze. ‘De patiënt moet goed op de
geconstateerd dat zo’n continent ileostoma bij veel mensen
hoogte zijn van de voor- en nadelen van beide mogelijkheden.
niet goed werkt. Het katheteriseren bijvoorbeeld is moeilijk
Vooral wanneer de dikke darm acuut moet worden verwijderd
en je verliest toch vocht.’
en mensen erg ziek zijn, kun je die keuze eigenlijk niet goed
maken.’
Normale anatomie
De voordelen van een pouch zijn duidelijk, vindt de chirurg.
Wennen
’Je hebt geen ontstekingen meer. De normale anatomie wordt
Daarom verricht Esther Consten de ingreep meestal niet in één
hersteld. Je kunt jezelf weer zittend op het toilet ontlasten.
keer. ‘Mijn voorkeur is om bij een dikke-darmverwijdering de
Geen stomazakje op de buik. Omdat het vaak om jonge patiën-
endeldarm te laten zitten en de patiënt een tijdelijk ileostoma
ten gaat, is dat best belangrijk.’
te geven. Ik laat hem of haar dan eerst de draad van hun leven
Daar staat tegenover dat mensen met een goed functionerende
weer oppakken. Een stoma is misschien wennen, maar dit is al-
pouch nog steeds zes tot acht keer per dag naar de wc moeten
tijd beter dan dertig keer per dag met krampende pijn en diarree
gaan. ‘Functioneert het reservoir niet goed, dan moet je nog
op de wc zitten.
veel vaker. We noemen dat een “pouch-failure”. Daar is niets
Met een stomazakje op de buik zie je vaak dat mensen weer wat
aan te doen.’
kracht krijgen. Als ze dan zeggen: ik wil toch weer op een nor-
En net als bij een ileostoma hebben deze mensen te maken met
male manier naar de wc, dan kan ik alsnog een pouch aanleg-
te dunne ontlasting. ‘In je dikke darm en endeldarm wordt je
gen. Je kunt dit namelijk maar één keer doen. Gaat het mis, dan
ontlasting normaal gesproken ingedikt tot een drol. Een pouch
zit er te veel littekenweefsel voor een nieuwe ingreep.’ Deze ge-
kan deze functie niet overnemen. Daarom nemen mensen ver-
leidelijke weg is niet altijd mogelijk. ‘Als de endeldarm ook erg
dikkende middelen. Soms treden ook vitamine-tekorten op,
ziek is, moet je die wegnemen en zal de pouch meteen moeten
omdat de ontlasting het lichaam te snel verlaat.’
worden gemaakt.’ Een derde mogelijkheid is het plaatsen van
Een geïrriteerde huid rondom de anus komt veel voor. ‘De ont-
een continent ileostoma, die in ons land ongeveer vijf keer
lasting die uit de dunne darm komt, is sterk irriterend voor de
per jaar wordt aangelegd (zie ook Vooruitgang 1/2009). Esther
huid. Ook daar is niet veel aan te doen, behalve dan de huid
Consten: ‘Ook hierbij wordt een inwendig reservoir gemaakt
goed insmeren met een vette of beschermende zalf. Er zijn dus
van de dunne darm. Maar dat wordt niet aan de anus gehecht,
wel wat aanpassingen nodig, maar de meeste patiënten vinden
er wordt een uitgang naar de buikwand gemaakt. Het reservoir
dat de moeite waard.’
•
Vooruitgang
• december 2012
13