Downloaden

JOODSE FEESTDAGEN
Pesach, vroeger nu en straks
TEKST RABBIJN ING. I. VORST
S
chrijven over Pesach. Hoe ik
dit feest van Joodse vrijheid
heb gevierd. Vroeger. Hoe
ik het nu vier. En hoe ik
het straks in de toekomst hoop te
vieren.
nog geen vragen kan stellen; je kijkt
met grote ogen naar wat er om je
heen gebeurt. Zelfs in deze levensfase
is is het belangrijk het kind de ogen
te openen en te vertellen over het
Joodse leven.
Daarna word je een Tam; je begint
vragen te stellen. 'Waarom dit?'
'Waarom zo?'
Dan komt de pubertijd waarin velen
zich tegen alles afzetten: tegen voorschriften en verplichtingen, tegen
opvattingen en ideeën van het Jodendom tot en met zelfs het in twijfel
trekken van het bestaan van G’d. Je
bent een Ra'sja geworden, nodig in de
groei naar volwassenheid.
Daarna word je een Chacham, een verstandig en bedachtzaam mens.
Vroeger
We gaan een tijdje terug, ik was een
jongetje van vijf jaar. Lezen kon ik
nog niet, maar plaatjes kijken wel. En
daar zat ik dan aan de sedertafel bij
Vader en Moeder. Terwijl ik bladerde
door de Hagada - het sederavondboek
- was ik op zoek naar de bladzijde met
die tekening waar je het Joodse volk
bij de zee ziet staan en het Egyptische leger in het water.
Ik herinnerde mij die tekening nog van een jaar eerder,
toen nog vier jaar oud. Jeugdherinneringen kunnen rijke
herinneringen zijn. Die draag je het hele leven met je mee.
Niet voor niets is het in het Joodse leven zo belangrijk en
dan ook gebruikelijk om kinderen bij alles wat Joods is zo
jong mogelijk te betrekken.
Wat ik mij van de daarop volgende Pesach en de sederavonden kan herinneren? Ik werd zes en zeven jaar. 's Avonds
laat, in een hoek van onze slaapbarak in Bergen Belsen,
zag ik een groepje moeders sederen. Ongelooflijk; in die
vreselijke omstandigheden! En als ik me niet vergis, heb
ik toen die prachtige, hartstochtelijke melodie geleerd die
we ieder jaar opnieuw - prachtig en hartstochtelijk, vol
overtuiging, ondanks alles; ik moet dan altijd een paar keer
slikken- op sederavond zingen: 'Wehie sjè'ameda la'awoténoe
welanoe - In ieder geslacht weer staat men tegen ons op om
ons te vernietigen. En toch geloven wij dat het Joodse volk zal
blijven voortbestaan!'
Hoewel, ergens blíjf je een leven lang de Vier Zonen. Ik leg
het u uit: van sommige aspecten van het Jodendom heb je
geen weet en dus stel je er geen vragen over: Sje'eeno jodeea
lisj'ol. Van andere aspecten wil je meer weten; je vraagt er
naar: Tam. Er zijn misschien zaken in het Jodendom die je
(nog) niet kunt accepteren, waar je het niet mee eens bent
en die je afwijst: Ra'sja. En er zijn aspecten die je begrijpt
en aanvaardt. Daarmee ben je een Chacham.
Mag ik u en mijzelf een raad geven: hebben wij wellicht opstandige Ra'sja-vragen, stel ze dan aan een Chacham. Niet
voor niets staan de Ra'sja en de Chacham in de seider-Hagada naast elkaar...
Straks
'La'sjana haba'a bierJeroesjalajiem - volgend jaar in Jeroesjalajiem,' verklaren we zingend en hopend aan het eind
van elke sederavond. Deze vrijheid en blijheid worden
zowel letterlijk als figuurlijk bedoeld. Eens zal de hele
wereldbevolking inzien dat er een Schepper is en dat wij
de opdracht hebben om zijn Schepping te koesteren. Dus
dan geen oorlog meer, geen terrorisme, geen discriminatie,
geen antisemitisme. Het is het door G’d beloofde tijdperk
waarover de kinderen van Tikwatenoe (Joodse jeugdvereniging) zingen: 'We want Masjiach NOW!'
Nu
Inderdaad nu. Wij bestaan nog steeds en vieren Pesach.
Sederen in kleine en in grotere kringen. We leggen daarbij
de nadruk op andere aspecten van wat Joodse vrijheid nu
inhoudt. En dat kan heel verschillend zijn. Zoals dat in het
sederavondboek - de Hagada - wordt geschetst door vier
soorten kinderen aan het woord te laten. U kent ze wel: de
Vier Zonen. De verstandige Chacham, de slechte Ra'sja, de
eenvoudige Tam en het onwetende kind dat nog niet met
allerlei vragen komt Sje'eeno jodeea lisj'ol. De Tora, het Jodendom, laat ons weten en maakt ons duidelijk ten eerste
dát deze vier typen voorkomen en ten tweede dát zij alle
vier deel uitmaken van ons volk. Dus ook de Ra'sja!
Deze Vier Zonen kunnen ook begrepen worden als de Vier
Perioden in het menselijk leven. Eerst ben je een kind dat
Ik wens u een Chag Same'ach! Nog veel jaren!
Rabbijn ing. I. Vorst •
Voor verdere informatie verwijst rabbijn Vorst u naar poeriemvrouwtje.toraworldholland.nl en zijn Parasja van de Week op
www.chabad.nl
23