3.1 Exploreren, verkennen en integreren van de

3.1 Exploreren, verkennen en integreren van de mogelijkheden van de mens
1ste leerjaar
2de leerjaar
De mens ontwikkelt zich
De mens ontwikkelt zich
° evolutietheorie
- van oerknal tot eerste mensen
* de kosmische kalender (H.Siedentopf)
- vergelijking tussen mens en dier
* gelijkenissen en verschillen
° evolutietheorie
- de voorouders van de homo sapiens
- de mens en andere primaten
- de mens is een cultureel wezen
* van Paleolithicum tot Neolithicum
° ontwikkelingspsychologie
- vergelijken: van baby tot puber
- emotionele ontwikkeling
* veilig/ onveilig
° ontwikkelingspsychologie
- intellectuele ontwikkeling
* IQ en intellectuele leeftijd
De mens leert
° leren bij dieren
- opvoeding van een huisdier
° leren bij mensen
- studiegewoonten
- leren leren
- leermethoden
- geheugentraining
- inzichtelijk leren
De mens is een sociaal wezen
De mens leert
° verschillende leerprocessen
- leren door straf en beloning
* leren uit fouten
- leren door imitatie
* gedrag
- leren door oefening
* vaardigheden
- inzichtelijk leren
* verbanden
De mens is een sociaal wezen
° mensen kunnen communiceren
- lichaamstaal
- tekens, symbolen en pictogrammen
° mensen kunnen communiceren
- zender, boodschap, ontvanger
- mekaar goed begrijpen
° mensen kunnen samenleven
- families in onze en andere culturen
* de relatie tussen ouder en kind
* opvoeding
- mensen leren omgaan met mekaar
* etiquette en beleefdheid
° mensen kunnen samenleven
- jongeren in onze en andere culturen
* jongerengroepen
* vriendschap en verliefdheid
- mensen leren omgaan met mekaar
* conflicten hanteren
3de leerjaar
4de leerjaar
De mens ontwikkelt zich
De mens ontwikkelt zich
° evolutietheorie
- Darwin en andere onderzoekers
* de motor van de evolutie?
- het menselijk genoom
* er is maar één mensensoort
- de mens is een sprekend dier
* mensen- en dierentaal
° evolutietheorie
- drie soorten hersenen
* instincten: reptielenbrein
* emoties: zoogdierenbrein
* verstand en beheersing: de neocortex,
- ontwikkeling menselijk embryo
- is de mens eindpunt van de evolutie?
° ontwikkelingspsychologie
- sociale ontwikkeling
* zich hechten aan anderen
* anderen herkennen
* zich inleven in anderen
° ontwikkelingspsychologie
- ontwikkeling van het geheugen
* korte en lange termijn geheugen
- taalontwikkeling
De mens leert
De mens leert
° dieren conditioneren
- de hond van Pavlov (reflexen)
- de kat van Thorndike (Trial and Error)
- de ratten van Skinner (Skinnerbox)
De mens is een sociaal wezen
° mensen conditioneren
- aversietherapie
- reclametechnieken
De mens is een sociaal wezen
° cultuur en natuur
- dieren en cultuur
* insektenkolonies
* sociale dieren
- wolfskinderen
° wat is cultuur?
- koken is cultuur (Claude Lévi-Strauss)
- culturele gewoonten worden doorgegeven
* cultureel leren
- het belang van taal en communicatie
- gelijkenissen en verschillen tussen culturen
° economie
- soorten arbeid
- arbeidsverdeling
- toekomst van de arbeid
* robotisering
° economie
- arbeid en vrije tijd in verschillende culturen
* Bosjesmannen
* agrarische cultuur
- loon naar werken
5de leerjaar
6de leerjaar
De mens ontwikkelt zich
° evolutietheorie
De mens ontwikkelt zich
° evolutie en vooruitgang
- evolutie in het licht van de moleculaire biologie
* DNA, de blauwdruk van het leven
- kritische benadering van de verschillende
evolutietheorieën
° ontwikkelingspsychologie
- ontwikkeling van de identiteit
Erik Erikson, 8 stadia van geboorte tot dood:
* vertrouwen versus wantrouwen
* autonomie versus twijfel en schaamte
* initiatief versus schuld
* capaciteiten versus minderwaardigheid
* identiteit versus identiteitscrisis
* intimiteit versus isolement
* ontplooiing versus stagnatie
* integriteit versus wanhoop
De mens leert
° verschillen tussen dier en mens
- taal leren
* de chimpansee van Gardner-Gardner
* abstractievermogen
- inzichtelijk leren
° leertheorieën
- sociaal leren (Bandura)
- neemt de mens de evolutie in handen ?
* eugenetica
- wat betekent vooruitgang
* biologisch?
* technologisch?
* maatschappelijk?
* moreel?
is er morele vooruitgang?
leert de mens uit de geschiedenis ?
° ontwikkelingspsychologie
- ontwikkeling van het morele denken
* Piaget
* Lawrence Kohlberg, 6 stadia
straf en gehoorzaamheid
instrumentele houding
brave jongen/ meisje
wet en orde
sociaal contract
universele ethische principes
De mens leert
° denken als verwerken van informatie
° denken als “problemsolving”
- logisch denken
- creatief denken
° pro en contra behaviourisme
- Skinner ‘Beyond Freedom and Dignity’
- Chomsky over het aanleren van taal
- imitatieleren (Berkowitz)
° opvoedingsmodellen
- autoritair
- anti-autoritair
- democratisch
De mens is een sociaal wezen
° cultuur en natuur
- sociaal gedrag bij primaten
- sociaal gedrag bij “natuurvolkeren”
- civilisatieproces
° economie
- arbeidsethos in de vrijetijdsmaatschappij
° kunstmatige intelligentie
De mens is een sociaal wezen
° verschillende vormen van socialisatie vergelijken en
beoordelen
° sociolinguistiek
- jongerentaal/ dialect / slang…
° economie
- arbeid en vervreemding