`We WORDen vAAK GROTeR GeMAAKT DAn We zIJn`

verkenning
Anneke Bregman
Annette van DrongeleN
Hoofdinspecteur Arnold Jonk:
‘We worden vaak groter
gemaakt dan we zijn’
Er was een tijd dat scholen naar inspecteurs werden genoemd. Gelukkig is dat
nu niet meer het geval, vindt hoofdinspecteur primair en speciaal onderwijs
Arnold Jonk. Toch speelt de Inspectie een grote rol in onderwijsland en
verschijnt ze regelmatig in de media. Hoe reageert de Inspectie daarop en
welke ontwikkelingen zijn er gaande? ‘Het is meer dan logisch dat er over ons
gesproken wordt, omdat we belangrijk zijn in het Nederlandse onderwijs.’
Arnold Jonk:
‘Zorg voor een goed
beargumenteerde
onderwijsvisie.
Het reformatorisch
onderwijs heeft
daarin een goede
uitgangspositie’
10
thema
toetsen
en meten
Leerkrachten zijn soms wat nerveus als de Inspectie op
bezoek komt. Heeft u die ervaring ook?
‘Dat verschilt vaak erg per school. Scholen die meerdere keren
een bezoek hebben meegemaakt, vinden het minder erg.
Het ligt er ook aan of ik in gesprek ben met een docent, een
directeur of een ib’er. Overigens hoor ik meestal achteraf dat
het erg meeviel. We worden vaak veel groter gemaakt dan we
daadwerkelijk zijn en willen zijn.’
Het beeld bestaat dat de Inspectie scholen controleert.
Klopt dat?
wat wij gedifferentieerd toezicht noemen. 98 procent van de
scholen scoort op dit moment voldoende, maar de kwaliteit
tussen de scholen loopt natuurlijk uiteen. Wij willen dat graag
inzichtelijk maken, zodat scholen en ouders daar hun voordeel
mee kunnen doen.’
Hoe ziet dat toezicht eruit?
‘In onze analyse vertrekken we veel meer vanuit het idee dat de
school een eigen visie op onderwijs heeft en we onderzoeken
in welke mate die wordt waargemaakt. Scholen redeneren nu
vaak vanuit de eisen die door de Inspectie worden opgelegd,
maar ik heb een ander idee over onderwijs. Wij sluiten aan bij
de ideeën, de documenten en de resultaten
die de school zelf heeft en onze oordelen
zijn een middel tot kwaliteitsverhoging.
Op die manier komt de variëteit van het
onderwijs ook tot uitdrukking.’
‘Controleren van scholen is niet het doel van de Inspectie. Wat
we doen, verandert al naar gelang de
samenleving verandert. De Onderwijsinspectie bestaat nu ongeveer 214 jaar.
In al die jaren zijn er grote ontwikkelingen geweest wat betreft de inrichting
van de maatschappij en de kwaliteit van
het onderwijs. Wij passen ons daaraan
aan. De enige constante binnen ons vak
is verandering.
Uiteraard hebben we een wettelijke
‘Het laatste wat
taak en zien we erop toe dat de onwij willen is
derwijswetten worden nageleefd. Dat
dat de variëteit
betekent dat we onder andere kijken
binnen ons
naar de zogenaamde deugdelijkheidseisen, die vooral te maken hebben met
onderwijs wordt
bekostiging: worden er genoeg uren
teruggebracht’
lesgegeven, zijn er voldoende bevoegde
Arnold Jonk denkt dat
docenten, is er een schoolplan? Die
kwaliteitseisen vanuit de
eisen zeggen echter nog niet alles over
Inspectie en variëteit samen
de kwaliteit van het onderwijs. Daarom
op kunnen gaan.
vinden we het ook belangrijk om die te
onderzoeken. Het Nederlandse toezicht
kenmerkt zich door naar beide aspecten
te kijken.’
Welke ontwikkelingen spelen er nu
binnen de Inspectie?
‘Op dit moment bevinden we ons in
een overgangsperiode. In de afgelopen zes jaar hebben we
stevig risicogericht toezicht uitgevoerd. Onze energie is vooral
uitgegaan naar zwakke scholen: scholen met tegenvallende
resultaten. Een aantal jaar geleden was dat echt een maatschappelijk probleem. Jaarlijks voerden we een risicoanalyse
uit om te bepalen welke scholen we moesten onderzoeken.
Dat heeft een enorm positief effect gehad. Het aantal zwakke
basisscholen is op dit moment teruggedrongen tot 2 procent.
Die zware risicogerichte kant willen we nu aanvullen met
Hoe wordt dit gemeten?
‘Voor een deel kijken we naar het resultaat
en naar het effect op de leerlingen. Daarnaast onderzoeken we of ambities worden
waargemaakt. Als de missie van een school
creativiteit is en niemand denkt na over dat
woord of het is niet zichtbaar in de lessen,
dan is dat een gebrek aan ambachtelijkheid. We zien daarin enorme verschillen.
Inspecteren is ook een ambacht. Als je veel
scholen hebt gezien, weet je steeds beter
waar je op moet letten.’
Verschillende partijen vinden dat rol van
de Inspectie moet worden teruggedrongen, omdat meer toezicht de vrijheid
en variëteit binnen het onderwijs zal
beperken. Wat vindt u daarvan?
‘Het laatste wat wij willen is dat de variëteit
binnen ons onderwijs wordt teruggebracht.
De angst van sommige partijen begrijpen
we. Op het moment dat je ergens een wettelijke eis op legt, verminder je automatisch de vrijheid en variëteit. Dat is geen irreële gedachte en daarom is het goed dat
daar discussie over is. Maar naast identiteit is er ook ambachtelijkheid. Er zijn verschillen in de kwaliteit van uitvoering
en het is onze taak dat inzichtelijk te maken. Zowel ouders
als scholen hebben daar baat bij. Ik denk dat kwaliteitseisen
vanuit de Inspectie en variëteit samen op kunnen gaan. De
Tweede Kamer heeft in meerderheid ons de opdracht gegeven
om dit twee jaar lang te beproeven. Ik wil zien wat het effect is.
magazine
11
voor ondernemend onderwijs
...uw architect?
Al gekeken op
www.edudeal.nl?
De online gids voor
het (basis) onderwijs
• Database – ruim 2700 bedrijven voor uw school
Met één klik op de site van het gewenste bedrijf
• Bedrijven vergelijken, prijsbewust, tijdwinst!
U krijgt toch ook minder geld uit Den Haag?
Nieuwbouw Dr. Mollercollege en Walewyc-mavo Waalwijk
• Iedere dag actueel Onderwijsnieuws en Persberichten
• Vakantiedata voor het onderwijs en Beursberichten
• Veel digitaal lesmateriaal, zo in te zien
• Informatie voor iedereen: directie, teamlid, ib-er,
bouwcoördinator, ouders, studenten, leerlingen
• Zoekfunctie – 11 rubrieken, 200 subrubrieken
• 11 HOOFDSTUKKEN MET VELE SUBCATEGORIEËN:
Catering / cultuur en onderwijs / evenementen / schoolreizen en trips /
huisvesting en inrichting / ICT en automatisering / Leermiddelen en materialen / Management en administratie / Opleidingen en personeels-diensten
/ Schoolbegeleiding en leerlingenzorg / Schoolfotografie / Schoonmaak
Nieuwbouw Eben-Haezerschool Barneveld
Nieuwbouw Hoornbeeck College Kampen
IK WIL GEEN MEDELIJDEN,
IK WIL GEWOON EEN VRIEND!
#DONEER OF #ADOPTEER
Wij zijn kinderen en jongeren met een (ernstige)
beperking. We wonen in Jemima, een tehuis
bij Bethlehem. We worden verzorgd door lokale
christenen en buitenlandse vrijwilligers.
WWW.JEMIMA.NL
Nieuwbouw Burgemeester De Vlugtschool Amsterdam
Tel. 0186.691580 | www.roosros.nl | [email protected]
IBAN NL53 RABO 0367 5075 60
12
thema
toetsen
en meten
Als het werkt, ben ik ervoor. Als het niet werkt, ben ik ertegen.
Maar we moeten er niet te snel een ideologie van maken.’
Let u vooral op de minister of volgt u ook de politieke
partijen?
‘Als Inspectie putten we voornamelijk uit drie bronnen: de
wet, het onderwijsveld zelf en de wetenschap. De wetgeving
geeft macht, maar het veld en de wetenschap geven gezag. We
zijn pas effectief toezichthouder als onze oordelen met gezag
worden gezien. We streven daarbij naar een zo breed mogelijk
draagvlak, omdat we de variëteit van het onderwijs ook graag
gereflecteerd zien. In gesprek blijven met politieke partijken is
dan zeker belangrijk.’
Is het zo dat de Inspectie nu veel meer in beeld is dan tien
jaar geleden?
Maar daar is nooit sprake van geweest. Wat wij wel vragen,
is dat de vorderingen van kinderen gestructureerd worden
gevolgd en vastgelegd.’
Zorgt dat niet voor te veel administratieve last voor de
leerkrachten?
‘Die vraag hoor ik inderdaad ook op sommige scholen. We komen vaak op scholen waar het bestuur, de schoolleider en de
juf een eigen systeem hebben. Geen van die systemen passen
in het leerlingvolgsysteem. En dan zie je inderdaad leerkrachten die zich helemaal blauw registeren.’
Dus het ligt aan de werkwijze van de leerkrachten?
‘Zeker niet. Als het beeld bestaat dat wij alles willen registreren, hebben we in onze communicatie iets niet goed gedaan.
Dat is ons probleem en wij zijn er verantwoordelijk voor
om dat beeld te nuanceren. Ik probeer ervoor te zorgen dat
scholen weten dat ze met veel minder registratie toch een
goede beoordeling kunnen krijgen. Het is niet zo dat de enige
scholen die wij goed vinden kasten vol materiaal hebben. We
willen dat die dingen worden vastgelegd die voldoende zijn
om het onderwijs te evalueren en te verbeteren. Alles wat
meer wordt vastgelegd, levert geen beter oordeel op.’
‘Wat je ziet is een zekere golfbeweging. Ik werk drie jaar als
hoofdinspecteur en het eerste jaar kenmerkte zich door een
breed en immens enthousiasme vanuit de politiek voor de Inspectie. Op dit moment zijn er binnen het onderwijs aspecten
die controversiëler zijn. Er wordt bijvoorbeeld veel meer gesproken over het effect van toetsing, met name in het basisonderwijs. Steeds meer mensen snappen hoe belangrijk onderwijs is voor hun kinderen en denken daarover na. En doordat
andere instituties, zoals de kerk of de
vakbond, minder krachtig worden,
wordt de school belangrijker. Er ontstaat daardoor meer maatschappelijke
‘Reformatorische
discussie en dan spelen wij direct ook
scholen praten
een rol. Ik denk dan niet: houd eens op!
veelal met
Het is meer dan logisch dat er over ons
zorg over de
gesproken wordt, omdat we belangrijk
zijn in het Nederlandse onderwijs.’
Inspectie’
Veel scholen klagen inderdaad over
toetsdruk en ook de toets in het
kleuteronderwijs heeft voor veel
discussie gezorgd. Is toetsing in het
kleuteronderwijs verplicht?
‘Nee, zeker niet. Daar is inderdaad
veel discussie over geweest. Wat wij
vroegen, en nog steeds een goed idee
vinden, is om tijdens de overgang van
groep 1/2 naar groep 3 een overgangstoets af te nemen, zodat de leerkracht
weet waar de leerlingen staan in hun
ontwikkeling. In de maatschappelijke
discussie ontstond het beeld dat wij
normen wilden opleggen waar kleuters
aan moesten voldoen, en daarvoor resultaten van toetsen op zouden vragen.
Die zorg komt vooral voort
uit angst voor uniformering,
maar is volgens Arnold Jonk
niet nodig.
Kent u het reformatorisch onderwijs?
‘Ik ben zeker weleens op een reformatorische basisschool geweest en vorig jaar was
ik op een bijeenkomst van de VGS.’
Hoe doen onze scholen het?
‘Volgens mij is er op dit moment geen enkele zwakke school.’
Wat wilt u het reformatorisch onderwijs
meegeven?
‘Reformatorische scholen praten veelal
met zorg over de Inspectie. Het gaat dan
vaak over het gevaar van uniformering. Ik
wil twee dingen meegeven. Ten eerste is
uniformering niet onze intentie. Het is dus
belangrijk om alert te zijn en te voorkomen
dat het anders uitpakt. Het reformatorisch
onderwijs moet daarin van zich laten horen.
Dat kan echter alleen als de scholen hun
eigen visie op onderwijs duidelijk hebben gearticuleerd. Dat is het tweede dat ik wil meegeven: zorg voor een goed beargumenteerde
en gearticuleerde onderwijsvisie. Ik vind dat
het reformatorische onderwijs daarin een
goede uitgangspositie heeft en mag redeneren vanuit een positie van kracht.’
magazine
13