Overspannen

Huisartsenpraktijk Shackleton
Medisch Centrum Parklaan
Parklaan 8
2771 GB Boskoop
Tel.: 0172 217540
Spanningen en overspannen zijn
Deze patiëntenbrief is oorspronkelijk bedoeld als ondersteuning van het consult door de huisarts. De
huisarts geeft de brief mee aan patiënten met de betreffende ziekte of aandoening. De tekst gaat ervan uit dat
de patiënt al door de huisarts is gezien en dat de informatie uit de brief is besproken.
De adviezen in de brief gelden alleen voor mensen bij wie de diagnose is gesteld. De informatie dient niet als
vervanging van een consult door de huisarts. Bedenk bij het lezen dat uw gezondheidssituatie anders kan zijn
als in de teksten wordt beschreven.
Wat is ‘overspannen’?
Soms is het leven ineens veel zwaarder: Er zijn bepaalde problemen, er is iets ingrijpends gebeurd,
of u ervaart minder steun uit uw omgeving. Als de omstandigheden meer vragen dan u aankunt,
raakt u overbelast. U verliest het overzicht en raakt de greep op de situatie kwijt. U krijgt dan
psychische en lichamelijke klachten waardoor u niet meer normaal kunt functioneren. We noemen
dit overspannen.
Wat zijn de verschijnselen?
Als u overspannen bent, kunnen de volgende klachten ontstaan:




Psychische klachten zoals piekeren, gespannenheid, prikkelbaarheid, slaapproblemen,
neerslachtigheid en gemakkelijk huilen;
Lichamelijke en geestelijke moeheid, nergens meer zin in hebben en moeite met denken en
concentreren;
Het gevoel het niet meer aan te kunnen; als een berg tegen kleine dingen op zien;
Lichamelijke klachten zoals hoofdpijn, duizeligheid, pijn op de borst, hartkloppingen of
maagklachten.
Hoe ontstaat het?
U raakt overspannen door een teveel aan spanning (‘stress’). Spanning hoort bij het leven. Een
beetje spanning is vaak prettig en maakt ons alert. Maar soms willen we te veel, er wordt te veel van
ons gevraagd, de omstandigheden zitten tegen of we ervaren te weinig steun uit onze omgeving. Dat
geeft extra spanning. Als u niet (meer) met die spanning om kunt gaan, raakt u overbelast. U
verliest het overzicht en raakt de greep op de situatie kwijt. Wanneer het u niet lukt iets aan de
situatie te veranderen, of anders met de spanning om te gaan, raakt u overspannen. Het lukt dan niet
meer om uw normale bezigheden voort te zetten. Iedereen kan overspannen raken, maar het komt
het meeste voor bij jongvolwassenen, harde werkers en mensen die geen ‘nee’ kunnen zeggen.
Mogelijke oorzaken van spanning
Vaak zijn er verschillende omstandigheden (verplichtingen, problemen en gebeurtenissen) die
samen extra spanning geven. Afhankelijk van hoe u met die spanning omgaat en van de steun uit de
omgeving, kunt u hierdoor overspannen raken.
Verplichtingen zijn de normale taken die u op zich neemt, zoals het huishouden en werk. Maar ook
andere activiteiten die u gepland heeft, zoals hobby’s of sporten, een cursus of een opleiding, of een
verbouwing. U kunt verplichtingen hebben ten opzichte van familie, vrienden of buren
(bijvoorbeeld regelmatig op bezoek gaan of boodschappen doen). Om aan alle verplichtingen te
voldoen, moet u zich inspannen en het overzicht bewaren. Bij te veel verplichtingen blijft er vaak te
weinig tijd over voor rust en ontspanning. U raakt vermoeid en uitgeput tot u uiteindelijk niets meer
kunt.
Problemen hebben te maken met wat u belangrijk vindt in uw leven, en met wat u wilt bereiken. Als
de dingen anders lopen dan u wilt, kan dat problemen geven. Bijvoorbeeld in de relatie met uw baas
of collega’s, uw familie, uw partner of uw kinderen. U kunt problemen hebben met uzelf (‘in de
knoop zitten’), of met uw gezondheid of op het gebied van werk, geld of behuizing. Problemen
vergen altijd extra inspanning omdat u probeert ze op te lossen, te vermijden of ermee om te gaan.
U kunt overspannen worden van een teveel aan problemen.
Gebeurtenissen zoals het ernstig ziek worden van een geliefd persoon, veroorzaken veel emoties.
Het kost tijd en energie om deze emoties te verwerken. Andere gebeurtenissen, zoals een verhuizing
of een nieuwe baan, brengen veel veranderingen met zich mee. Het kost tijd en inspanning om u aan
die verandering aan te passen. Veel gebeurtenissen, zoals het verlies van uw partner of van uw
baan, gaan gepaard met emoties en veranderingen. Ook blijde gebeurtenissen, zoals het krijgen van
een kind, geven een extra belasting. Soms gebeurt er te veel in een korte tijd, waarbij de tijd
ontbreekt om alles goed te verwerken. Soms kan iemand door één enkele ernstige gebeurtenis, zoals
een misdrijf, overspannen worden.
Adviezen
Het herstel verloopt in drie fasen. In de eerste fase zijn vooral de volgende adviezen van belang.
Daarna zijn ook andere maatregelen nodig om een vlot en blijvend herstel te bevorderen.
Inzien en accepteren
Pas als u inziet en accepteert dat u overspannen bent, kunt u ontspannen. Nadenken en erover praten
kan hierbij helpen. Schrijf uw gedachten hierover op. Dat lucht vaak op en helpt u uw gedachten te
ordenen. Vertel familie, kennissen en collega’s dat u overspannen bent. Het is geen schande en u
hoeft zich er niet schuldig over te voelen: Voor iedereen is ergens een grens aan wat hij of zij
aankan. Verwacht ook niet dat u dit direct kunt oplossen. Zorg eerst dat u tot rust komt. Het ordenen
en opschrijven van uw gedachten kan hierbij helpen.
Afwisselen van rust en activiteit
Omdat werken vaak niet meer lukt, zult u tijdelijk een aantal activiteiten moeten laten vallen en
bepaalde taken of verplichtingen moeten afstaan. Bespreek dit met de mensen die het betreft, thuis
en op het werk. Leg uit dat u overspannen bent, bijvoorbeeld als u afspraken moet afzeggen, of als u
zich ziek meldt op het werk. Meestal heeft men er begrip voor. Dat geeft vaak al enige rust en
verlichting. Probeer een paar taken vast te houden, zoals boodschappen doen of de kinderen naar
school brengen. Reserveer daarnaast een aantal uren voor uzelf om uit te rusten en om dingen te
doen die u afleiden en helpen te ontspannen. Ontspannen doet ieder op zijn eigen manier.
Bijvoorbeeld door naar muziek te luisteren, televisie te kijken, op de bank te liggen of te slapen en
door dingen te doen die u leuk vindt zoals wandelen, fietsen, tuinieren, kleine klusjes doen in huis
of spelen met de kinderen.
Hoe gaat het verder?
Kom na twee weken weer op het spreekuur. Dan bespreken we hoe het gaat en wat u verder kunt
doen om het herstel te bevorderen. Het herstel verloopt in drie fasen. In de eerste fase volgt u de
adviezen om tot inzicht en ontspanning te komen. Dat geeft enige verlichting, maar is meestal niet
voldoende voor een vlot en blijvend herstel. Daarvoor is het nodig de oorzaken aan te pakken.
In de tweede fase probeert u de oorzaken op een rijtje te zetten waardoor u overspannen bent
geraakt.
Bedenk welke omstandigheden tot spanning hebben geleid. Hoe bent u met die spanning
omgegaan? Daarna gaat u oplossingen bedenken voor eventuele moeilijkheden waar u tegenaan
bent gelopen. We bespreken hoe u weer meer greep kunt krijgen op de situatie. We bekijken wat u
aan uw situatie kunt veranderen. En hoe u op een betere manier met spanning kunt leren omgaan.
Dit is van belang om te voorkomen dat u opnieuw overspannen raakt.
In de derde fase gaat u de bedachte oplossingen uitvoeren. Wanneer u tegen nieuwe moeilijkheden
aanloopt, proberen we een nieuwe oplossing te zoeken. Bij deze actieve aanpak is de kans groot dat
u binnen zeven weken uw normale bezigheden geleidelijk weer kunt oppakken. Bijna iedereen
functioneert binnen een half jaar weer volledig, zowel thuis als op het werk.
Heeft u nog vragen?
Als u na het lezen van deze brief nog vragen heeft, kunt u daar bij een volgend contact op
terugkomen.