Schoolzelfevaluatie met behulp van het Computerprogramma

Primair en speciaal onderwijs | Cito Volgsysteem
Schoolzelfevaluatie met het
Computerprogramma LOVS
Groep 1 t/m 8
Maak uw beeld compleet met de
module Schoolzelfevaluatie in het
Computerprogramma LOVS!
Schoolzelfevaluatie met het
Computerprogramma LOVS
Met toetsresultaten volgt u niet alleen uw leerlingen, maar
ook uw onderwijs. Toetsresultaten zijn een hulpmiddel om
het onderwijs op schoolniveau te analyseren en te verbeteren.
De resultaten kunt u op verschillende manieren benutten.
• H
et opstellen en evalueren van verbeterplannen: Toetsresultaten geven inzicht in welke
vakken en welke groepen om extra aandacht vragen. Dit helpt bij het formuleren van
verbeterplannen en bij de evaluatie van plannen die eerder zijn opgesteld.
• Het opstellen en evalueren van doelen op schoolniveau: Toetsresultaten laten zien hoe
leerlingen en groepen leerlingen zich verhouden tot het landelijk gemiddelde. Dit betekent
niet dat elke school aan het gemiddelde moet voldoen. Welke doelen reëel zijn voor een
school is immers afhankelijk van de leerlingpopulatie. Kijken naar de huidige situatie, helpt u
om ambitieuze maar realistische doelen voor uw school op te stellen.
Schoolzelfevaluatie in vier stappen
In de module Schoolzelfevaluatie van het Computerprogramma LOVS staan alle rapporten op
schoolniveau overzichtelijk bij elkaar. Om het maximale uit de verschillende rapportages te
halen, hebben wij een vierstappenplan ontwikkeld waarmee u een diepte-analyse van uw
school maakt:
• Stap 1: bestudeer de niveauverdeling;
• Stap 2: formuleer zorgsignalen;
• Stap 3: analyseer de zorgsignalen;
• Stap 4: trek conclusies en bepaal het vervolg.
Startscherm Computerprogramma LOVS met hierin uitgelicht de menuknop om de module
Schoolzelfevaluatie te starten
1
Schoolzelfevaluatie met het Computerprogramma LOVS
Stap 1: Bestudeer de niveauverdeling
Met een dwarsdoorsnede maakt u een foto van uw school. Hiermee kunt u de volgende vraag
beantwoorden: Hoe doet mijn school het op één of meerdere vakgebieden op een bepaald
moment?
In dit rapport ziet u in één oogopslag de resultaten van één toetsmoment voor meerdere
vakgebieden en meerdere groepen.
Op basis van dit rapport kunt u twee zaken nagaan:
• Hoe scoren de leerlingen ten opzichte van het landelijk gemiddelde?
• Presteren de jaargroepen bij de verschillende vakken over het algemeen op hetzelfde niveau?
Door gebruik te maken van de groene hulplijntjes in de rapportage ziet u snel of er groepen of
vakken zijn waar meer dan 50% van de leerlingen boven het landelijk gemiddelde scoort. In dat
geval komt de betreffende balk boven het groene hulplijntje van +50% uit, bijvoorbeeld
Rekenen-Wiskunde in groep 3. Maar u ziet ook of er groepen of vakken zijn waar het merendeel
van de leerlingen onder het landelijk gemiddelde scoort. In dat geval komt de betreffende balk
onder het groene hulplijntje van -50% uit, bijvoorbeeld Begrijpend lezen groep 7. Doordat u in
een dwarsdoorsnede meerdere vakken en groepen in beeld brengt, krijgt u een snelle indicatie
van de sterke punten binnen uw school en ziet u welke groepen en vakken om extra aandacht
vragen.
Stap 2: Formuleer zorgsignalen
Zorgsignalen zijn opvallende of tegenvallende resultaten die u verder wilt analyseren. U kunt
deze formuleren op basis van de dwarsdoorsnede. We maken hierbij onderscheid tussen:
• Absolute zorgsignalen; meer dan de helft van de leerlingen uit een groep scoort op één of
meer vakgebieden onder het landelijk gemiddelde.
• Relatieve zorgsignalen; het merendeel van de leerlingen scoort weliswaar boven het landelijk
gemiddelde, maar de resultaten zijn lager dan bij andere toetsen of groepen.
Ons advies is om na een toetsperiode maximaal drie zorgsignalen te formuleren om nader te
onderzoeken. Zo houdt u het voor uw team werkbaar en overzichtelijk.
2
Schoolzelfevaluatie met het Computerprogramma LOVS
Stap 3: Analyseer de zorgsignalen
De derde stap bestaat uit het nader analyseren van de geformuleerde zorgsignalen. U kijkt per
zorgsignaal één voor één naar de volgende rapportages:
A De Trendanalyse Volgmodel jaargroepen
B De Trendanalyse Volgmodel leerlingen
C De Groepsanalyse
D De Vaardigheidsgroei
3a Trendanalyse jaargroepen
Met de Trendanalyse jaargroep vergelijkt u de gegevens van één of meer groepen uit het
huidige schooljaar met die van de vorige jaren. In het onderstaand voorbeeld zijn dat de
groepen 3 en 4: Hoe doen groep 3 en 4 van dit jaar het in vergelijking tot de groepen 3 en 4 van
voorgaande jaren op een bepaald vakgebied?
In deze groepen 3 en 4 zitten ieder schooljaar andere leerlingen. U krijgt zo in beeld of het
niveau in een jaargroep over de jaren heen constant blijft of dat dit verandert. Met andere
woorden, u kijkt of een zorgsignaal eenmalig is of al meerdere jaren voorkomt.
In de grafiek kunt u niet alleen naar de trends kijken, u ziet ook hoe de scores van de groepen
zich verhouden tot de landelijk gemiddelde scores. Wanneer de score van een groep boven het
landelijk gemiddelde ligt, is dit aangegeven met een groene verticale lijn. Wanneer de score van
een groep beneden het landelijk gemiddelde ligt, is dit aangegeven met een verticale rode lijn.
3b Trendanalyse leerlingen
Met de Trendanalyse leerlingen krijgt u een beeld van de vaardigheidsontwikkeling van een
specifieke groep leerlingen in de tijd. In het onderstaand voorbeeld ziet u voor RekenenWiskunde de gemiddelde vaardigheid van de huidige groep 8: Hoe doen zij het nu en hoe deden
ze het qua rekenvaardigheid toen zij in groep 7, 6, 5, etc. zaten? Vragen die u daarbij kunt stellen
zijn: Scoorde de huidige groep 8 altijd net boven het gemiddelde of is dat veranderd gedurende de
basisschoolperiode?
3
Schoolzelfevaluatie met het Computerprogramma LOVS
In het voorbeeld zien we dat de rekenvaardigheid van de huidige groep 7 momenteel onder het
landelijk gemiddelde ligt, maar dat dit niet altijd het geval was. In 2008-2009 scoorden deze
leerlingen, die toen in groep 3 zaten, nog boven het landelijk gemiddelde. Deze groep is in de
afgelopen jaren dus minder snel dan gemiddeld gegroeid waardoor de voorsprong ten opzichte
van het landelijk gemiddelde is verdwenen en zelfs in een achterstand is veranderd. Dit is een
belangrijke aanleiding om het onderwijsaanbod nader te bestuderen.
3c Groepsanalyse
Om te kijken of een trend specifiek voor een vakgebied is, maakt u een groepsanalyse. Met de
groepsanalyse kunt u de volgende vraag beantwoorden: Hoe verhoudt het vaardigheidsniveau
van de groep bij een vakgebied zich tot de vaardigheidsniveaus van diezelfde groep bij andere
vakgebieden?
Hierbij kijkt u vooral naar de resultaten van de vakgebieden ten opzichte van elkaar. In dit
voorbeeld: Is Rekenen-Wiskunde het enige vakgebied waarin het vaardigheidsniveau van de groep
afneemt? Of zijn er ook andere vakgebieden waar de vaardigheidsniveaus in de loop van de jaren
lager worden?
4
Schoolzelfevaluatie met het Computerprogramma LOVS
3dVaardigheidsgroei
Tot slot gaat u aan de hand van de rapportage Vaardigheidsgroei na of u tevreden bent met de
groei van zowel de groep als geheel als van de individuele leerlingen. U bekijkt in de rapportage:
1 Hoe verhoudt de groei van de groep als geheel zich tot de landelijke groei?
2 In welke mate verschilt de groei van individuele leerlingen? Zijn er leerlingen die veel of juist
niet of nauwelijks gegroeid zijn?
In de grafiek geeft de horizontale stippellijn aan hoeveel groei in vaardigheid uw groep
leerlingen gemiddeld heeft doorgemaakt. De horizontale streepjeslijn geeft aan wat de landelijk
gemiddelde groei is tussen de twee gekozen toetsmomenten. Door deze twee met elkaar te
vergelijken krijgt u antwoord op de eerste vraag. In het onderstaand voorbeeld is uw groep
leerlingen qua rekenvaardigheid minder gegroeid dan gemiddeld. Elk staafje in de grafiek hoort
bij één leerling. Hoe hoger het staafje, hoe meer groei de leerling heeft doorgemaakt. Bij elk
staafje staat de naam van de leerling. Door op een staafje te klikken krijgt u de toetsscores op de
twee toetsmomenten van de leerling in beeld. Met deze informatie kunt u vraag 2 beantwoorden.
In het kader van schoolzelfevaluatie is het belangrijk om, zeker bij kleinere groepen, naar de
groei van individuele leerlingen te kijken. U weet zo of er specifieke leerlingen zijn die de score
sterk beïnvloeden. Ook kunt u zo in kaart brengen of de leerlingen die veel groei doormaken
leerlingen zijn met een hoog of juist met een lager niveau. Zo weet u of specifieke groepen
leerlingen binnen uw groep meer of minder van het onderwijsaanbod profiteren dan andere
leerlingen.
5
Schoolzelfevaluatie met het Computerprogramma LOVS
Stap 4: Trek conclusies en bepaal het vervolg
Pas in stap 4 trekt u op basis van al uw bevindingen per zorgsignaal een conclusie. Maak hierbij
gebruik van alle gegevens uit de verschillende rapportages, want ieder rapport geeft antwoord
op een andere vraag. Bepaal daarna de vervolgstap. Denk bij het bepalen van de vervolgstap na
over mogelijke verklaringen van de gevonden resultaten.
U kijkt hierbij bijvoorbeeld naar:
• Keuzes in onderwijsaanbod; denk aan de hoeveelheid leertijd voor een vak of de gebruikte
methode.
• Kennis en vaardigheden van leerkrachten; zijn leerkrachten voldoende in staat om in te
spelen op verschillen tussen leerlingen?
• Kenmerken van de leerlingpopulatie; van een school in een achterstandswijk verwacht u
andere resultaten dan op een school met veel leerlingen met hoogopgeleide ouders.
Met deze informatie bekijkt u wat de resultaten betekenen voor het handelen binnen de school,
bijvoorbeeld:
• methodegebruik en didactiek in de school;
• het onderwijs aan de groep;
• de (effectieve) leertijd;
• ondersteuning van individuele leerlingen;
• de ambities die u als school nastreeft.
Enkele tips
1 Zorg voor een goede, volledige registratie van toetsresultaten. Een voorwaarde om toets­
resultaten te benutten voor schoolzelfevaluatie is dat er voldoende gegevens beschikbaar
zijn én dat deze goed zijn ingevoerd. Alleen bij een volledige set gegevens krijgt u een goed
beeld van uw school. Het is belangrijk om van meerdere jaren (bijvoorbeeld 3 jaar), voor
meerdere vakgebieden en van alle groepen gegevens te verzamelen.
2 Bekijk de rapporten in relatie tot elkaar. Elk rapport heeft zijn eigen functie. Ook wanneer u
een voorkeur hebt voor een specifieke rapportage is het van belang deze altijd sámen met de
andere rapportages uit de module te interpreteren.
3 Trek niet te snel conclusies. Let op dat bij het kijken naar toetsresultaten uw conclusies op
voldoende leerlingen zijn gebaseerd. Bij kleine groepen leerlingen zijn groepsgemiddelden
minder betrouwbaar, omdat uitschieters naar boven en beneden dan veel invloed hebben op
het gemiddelde. Toetsresultaten geven dus slechts een goede indicatie van wat er aan de
hand kan zijn.
Het Computerprogramma LOVS helpt u bij de eerste drie stappen van schoolzelfevaluatie. Op
basis van de toetsresultaten krijgt u in beeld welke groepen en vakgebieden om verder
onderzoek vragen. In veel gevallen zullen toetsresultaten uw eigen indruk bevestigen. In
sommige gevallen brengen ze echter ook blinde vlekken in kaart. Bestudeer toetsgegevens uit
het Computerprogramma LOVS altijd samen met uw eigen analyses van het onderwijsaanbod
op basis van observaties en methodegebonden toetsen. Zo maakt u optimaal gebruik van
toetsresultaten.
Bekijk ook ons instructiefilmpje ‘Schoolzelfevaluatie in vogelvlucht’ op ons YouTube kanaal:
http://www.youtube.com/CitoNederland.
6
Schoolzelfevaluatie met het Computerprogramma LOVS
Cursus
Wilt u het optimale halen uit de module Schoolzelfevaluatie? Volg dan de cursus
‘Schoolzelfevaluatie met het Computerprogramma LOVS’. Meer informatie hierover vindt u op
trainingenadvies-po.cito.nl. Hier kunt u zich ook direct inschrijven voor de cursus.
Meer informatie
Voor meer informatie neemt u contact op met onze klantenservice: (026) 352 11 11 of
[email protected].
7
Schoolzelfevaluatie met het Computerprogramma LOVS
8
Schoolzelfevaluatie met het Computerprogramma LOVS
Primair en speciaal onderwijs
Cito Volgsysteem
Schoolzelfevaluatie met het
Computerprogramma LOVS
Groep 1 t/m 8
Cito
Amsterdamseweg 13
Postbus 1034
6801 MG Arnhem
T (026) 352 11 11
F (026) 352 13 56
www.cito.nl
Klantenservice
T (026) 352 11 11
F (026) 352 11 35
[email protected]
Fotografie: Ron Steemers
maart 2013