Geachte mevrouw, meneer, Op 1 januari 2009 is

Geachte mevrouw, meneer,
Op 1 januari 2009 is zorgzwaartebekostiging ingevoerd. Deze nieuwe manier van financieren is
gericht op een betere verdeling van het geld dat beschikbaar is voor mensen die zorg met
verblijf krijgen. Dit jaar worden de gevolgen hiervan merkbaar, mogelijk ook bij uw instelling.
De cliëntenraad heeft een belangrijke stem in de zorginstelling. Daarom vindt u in deze brief de
achtergronden en effecten van zorgzwaartebekostiging op een rij.
Financiering
Het geld voor instellingen in de gehandicaptenzorg komt uit de Algemene Wet Bijzondere
Ziektekosten (AWBZ). Elke werkende Nederlander draagt via de belastingen een deel van zijn
inkomen af aan de AWBZ. Er verblijven bijna 66.000 mensen in instellingen in de
gehandicaptenzorg. Met zorgzwaartebekostiging wordt het geld dat beschikbaar is voor deze
mensen beter verdeeld. Tot 2009 kregen instellingen budget per plaats (per ‘bed’), nu is het
budget van instellingen afgestemd op de zorgzwaarte van een cliënt. Zorgzwaartebekostiging is
dus géén bezuiniging, maar een andere manier van verdelen. Bij zorgzwaartebekostiging staan
de cliënt en zijn zorgbehoefte centraal.
Verdeling van het geld tot 2009
Zorginstellingen krijgen voor iedere bewoner een gelijk bedrag. In de praktijk
zijn cliënten echter verschillend: de ene bewoner heeft meer zorg nodig dan
de andere. Zorginstellingen krijgen bovendien geld naar capaciteit: het aantal
plaatsen bepaalt het budget, ook al zijn deze niet allemaal ‘bezet’.
Verdeling van het geld vanaf 2009
Vanaf 2009 is het budget van zorginstellingen afgestemd op de zorgbehoefte
van hun cliënten. Mensen met behoefte aan een veilige leefomgeving met
beperkte begeleiding van een zorginstelling hebben een kleine zorgvraag.
Deze mensen hebben daarom een goedkoper pakket dan mensen die
volledige verzorging en volledige begeleiding nodig hebben. Zo past het
budget van een zorginstelling beter bij de mensen die er wonen.
Zorgzwaartepakket
Iedereen die in een instelling in de gehandicaptenzorg verblijft, heeft een indicatiebesluit van
het CIZ, het Centrum Indicatiestelling Zorg. Sinds 1 juli 2007 voegt het CIZ bij dat besluit een
zorgzwaartepakket. Hierin staat welke soort en hoeveel zorg een cliënt nodig heeft. Er zijn voor
de gehandicaptenzorg 29 verschillende zorgzwaartepakketten, variërend van ‘licht’ tot ‘zwaar’.
Hierbinnen is bovendien een onderscheid gemaakt tussen pakketten voor mensen met een
verstandelijke beperking, mensen met een lichamelijke beperking en mensen met een
zintuiglijke beperking. Bij de keuze voor een pakket wordt gekeken naar de persoonlijke
omstandigheden van een cliënt: wat kan hij nog zelf, waarbij is hulp nodig? In een toelichting
kunnen cliënten nalezen wat het zorgzwaartepakket bevat.
Zorgplan
Met het zorgzwaartepakket in de hand gaan cliënten, of hun vertegenwoordigers, meepraten
over de concrete invulling van de zorg. Het komende jaar nodigt de zorginstelling iedere cliënt
uit voor een gesprek. Cliënt en medewerker(s) bespreken wat ze verwachten van de zorg, en
welke keuzes ze willen en kunnen maken. De afspraken leggen ze vast in een zorgplan.
Sommige zorginstellingen doen dit al (het zorgplan is ook bekend als persoonlijk
ontwikkelingsplan, individueel plan, ondersteuningsplan). Instellingen krijgen vanaf medio 2009
een half jaar de tijd om met iedere bewoner een zorgplan op te stellen.
Verdeling van het budget
De zorginstelling moet natuurlijk een zorgaanbod maken dat zo goed mogelijk past bij de
wensen van al haar bewoners. De instelling houdt daarbij rekening met haar budget en het
beschikbare personeel. Een zorginstelling kan de keuze maken om elke bewoner een beetje
meer zorg te geven. Of juist meer geld besteden aan gemeenschappelijke voorzieningen, zoals
een mooie tuin. Er zijn instellingen die dit van groot belang vinden en daarom meer geld
besteden aan gemeenschappelijke voorzieningen. Hiervoor wordt dan een stukje van alle
zorgzwaartepakketten ingezet.
Meer of minder zorg
Zorgzwaartebekostiging kan gevolgen hebben voor cliënten. Als een cliënt meer zorg kreeg dan
nu in zijn zorgzwaartepakket staat beschreven, ontvangt hij dit jaar mogelijk minder.
Omgekeerd kan het ook zo zijn dat cliënten die al jaren te weinig zorg kregen, met
zorgzwaartebekostiging juist meer dan voorheen ontvangen. Ook de keuzes die een instelling
maakt tellen mee.
Gevolgen voor instellingen

Zorginstellingen moeten een zorgplan maken met iedere bewoner. Hiervoor krijgen ze
vanaf medio 2009 een half jaar de tijd.

Zorginstellingen worden betaald voor daadwerkelijk geleverde zorg.
Voor elk zorgzwaartepakket is een prijs vastgesteld. Met dat bedrag regelt de zorginstelling
de zorg en ondersteuning die een cliënt nodig heeft.

Zorginstellingen krijgen misschien te maken met wijzigingen in hun budget.
Afhankelijk van de zorgbehoeften van de bewoners kan een instelling meer of minder geld
krijgen. Als veel bewoners een ‘lichte’ zorgvraag hebben, zal een instelling waarschijnlijk
minder geld krijgen. Hebben de meeste cliënten een ‘zware’ zorgvraag, dan zal de instelling
meer geld krijgen.
Geleidelijke invoering
De invoering van zorgzwaartebekostiging begint in 2009, en vindt geleidelijk plaats over een
periode van drie jaar. Dit geldt zowel voor instellingen die minder geld krijgen als voor
instellingen die meer gaan ontvangen. Zo is afgesproken dat in 2009 het budget van een
zorginstelling niet meer dan 2% verandert. Wijzigingen in de zorg aan cliënten worden ook
zorgvuldig en geleidelijk doorgevoerd, en altijd in overleg. Daarvoor is het zorgplan bedoeld.
Meer informatie
In de bijlage bij deze brief vindt u antwoord op vragen die vaak gesteld worden. Ook is de brief
over zorgzwaartebekostiging bijgevoegd die naar de bewoners van de zorginstellingen is
gestuurd. Wilt u meer weten, lees dan de Gebruikersgids lichamelijke beperking, verstandelijke
beperking, of jeugdigen met een licht verstandelijke beperking. Deze kunt u bestellen bij
Postbus 51, telefoon 0800-8051 (gratis). Of kijk op www.zorgzwaartebekostiging.nl. Op deze
site vindt u ook een brief over zorgzwaartebekostiging speciaal bestemd voor mensen met een
licht verstandelijke beperking.
Vragen van individuele cliënten kunt u doorsturen naar het zorgkantoor. U hoeft deze niet zelf
te beantwoorden.
Met vriendelijke groet,
de staatssecretaris van Volksgezondheid,
Welzijn en Sport,
mw. dr. J. Bussemaker
Bijlage
Veelgestelde vragen en antwoorden
Is de invoering van zorgzwaartebekostiging een bezuiniging?
Nee, hetzelfde bedrag dat vorig jaar beschikbaar was, is ook dit jaar beschikbaar.
Zorgzwaartebekostiging is dus géén bezuiniging. Zorgzwaartebekostiging kan wel gevolgen
hebben voor instellingen. Ze kregen misschien jarenlang te veel of juist te weinig geld.
Instellingen mogen zelf bepalen hoe ze een verhoging van hun budget inzetten. Zo kan een
instelling ervoor kiezen om iedere cliënt een beetje meer zorg te geven. Of om het geld te
besteden aan gemeenschappelijke voorzieningen, zoals een ontspanningruimte.
Zorgzwaartebekostiging kan dus ook gevolgen hebben voor individuele cliënten. Afspraken over
de invulling van de zorg worden in het zorgplan vastgelegd.
Stel, de instelling krijgt meer geld. Ontvangen de bewoners dan ook meer zorg?
Een zorginstelling die meer geld krijgt door de invoering van zorgzwaartebekostiging, moet dat
geld uiteraard besteden aan de zorg voor de cliënten. Het staat de zorginstelling wel vrij om te
bepalen hoe ze dat geld inzet. Bijvoorbeeld voor de aanstelling van meer personeel. Ook kan
de instelling ervoor kiezen om daarnaast te investeren in de vaardigheden en opleiding van het
personeel. Of gemeenschappelijke voorzieningen verbeteren of uitbreiden. Het aantal uur dat in
een zorgzwaartepakket staat, zal daarom niet één op één vertaald worden naar zorg aan de
cliënt. Uiteindelijk moet elke cliënt de zorg krijgen die past bij zijn of haar ‘zorgzwaarte’.
Binnen uw instelling zou dat kunnen betekenen dat de bewoners meer of minder zorg krijgen.
Stel, de instelling krijgt minder geld. Ontvangen de bewoners dan ook minder zorg?
De bewoners van een instelling ontvangen de zorg die ze volgens hun zorgzwaartepakket
moeten krijgen. De omvang van elk zorgzwaartepakket is vooraf onderzocht, waarbij is
uitgegaan van wat zorgaanbieders in Nederland gemiddeld besteden aan een cliënt. Een
zorginstelling moet met het geld dat ze straks krijgt dus in staat zijn om de juiste zorg te
leveren. Maar cliënten die vorig jaar meer zorg ontvingen dan in het zorgzwaartepakket staat
beschreven, zullen nu minder krijgen.
Krijgt iedereen hetzelfde zorgzwaartepakket?
Niet alle cliënten hebben evenveel zorg nodig. Daarom zijn er verschillende
zorgzwaartepakketten. Voor mensen die verblijven in een instelling in de gehandicaptenzorg
zijn 29 verschillende zorgzwaartepakketten gemaakt (van ‘licht’ tot ‘zwaar’). Ieder pakket
omschrijft hoeveel hulp of zorg een cliënt met een bepaalde zorgzwaarte kan krijgen.
Moeten cliënten een hogere eigen bijdrage betalen bij een hoger zorgzwaartepakket?
Nee, de regelgeving rond de eigen bijdrage staat los van het zorgzwaartepakket. Het Centraal
Administratie Kantoor (CAK) is verantwoordelijk voor de uitvoering van de eigen
bijdrageregeling zorg met verblijf. Op de website van het CAK, www.hetcak.nl, vindt u meer
informatie hierover. Ook kunt u hier een brochure over de eigen bijdrage downloaden.
Wie bepaalt hoeveel en welke zorg een cliënt krijgt?
Om in aanmerking te komen voor AWBZ-zorg, zoals zorg met verblijf, is een onafhankelijk
oordeel nodig. Het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ) geeft dit oordeel, dat ook wel een
‘indicatie’ wordt genoemd. Wanneer het CIZ vindt dat een cliënt behoefte heeft aan wonen in
een beschermde woonomgeving waar de juiste hulp of zorg wordt geboden, wordt de indicatie
‘zorg met verblijf’ afgegeven. Het indicatiebesluit geeft recht op zorg, bijvoorbeeld in een
instelling. Met een zorgverlener van de instelling wordt het zorgplan opgesteld. Dat is verplicht
vanaf medio 2009. In het zorgplan staat welke zorg en ondersteuning geleverd wordt. De
instelling houdt daarbij rekening met de wensen en voorkeuren van de cliënt. Uiteraard zijn
daar wel grenzen aan, de zorgverlener moet duidelijk aangeven wat wel en niet mogelijk is.
Stel, een cliënt vindt dat zijn zorgzwaartepakket niet goed bij hem past. Kan hij dan
bezwaar maken?
Cliënten kunnen een herindicatie aanvragen bij het CIZ, het Centrum Indicatiestelling Zorg. Zij
kunnen dit tijdens hun gesprek over het zorgplan met de zorgaanbieder bespreken.
Er zijn cliënten met een indicatiebesluit van het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ)
waarin niets staat over een zorgzwaartepakket. Hoe kan dat?
Het CIZ werkt sinds 1 juli 2007 met zorgzwaartepakketten. Als voor deze datum een
indicatiebesluit van het CIZ is ontvangen, is daarbij nog geen zorgzwaartepakket gevoegd. Als
een cliënt toch wil weten welk zorgzwaartepakket bij hem past, kan de zorginstelling hem
hierover informeren.