Gehoorstelsel - Wikiwijs Maken

Gehoorstelsel
http://www.hoorzaken.nl/het-oor/
Inhoud
Gehoorstelsel
• buitenoor;
• middenoor;
• binnenoor;
http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/aandoeningen/45613-oor-jeuk-metzonder-afscheidingmiddenoorontsteking-pijn.html
www.thuisarts.n;
http://www.hoorzaken.nl/het-oor/
Medische kennis Bouke Cuperus
Gehoorstelsel 1/2
• Buitenoor
– Oorschelp en gehoorgang
• Middenoor (lucht gevulde holte)
– Buis van Eustachius
– Trommelvlies
– 3 gehoorbeentjes
(hamer, aambeeld, stijgbeugel)
• Binnenoor (gevuld met vloeistof)
– Slakkenhuis
– Gehoorzenuw
– Evenwichtsorgaan (3 halfvormige kanaaltjes)
Medische kennis Bouke Cuperus
Oorpijn
• Bij volwassenen komt oorpijn vooral door een
ontsteking van de gehoorgang (Otitis Externa)
• Bij kinderen komt oorpijn meestal door een
ontsteking van het middenoor (Otitis Media
Acuta)
Medische kennis Bouke Cuperus
Otitis externa
(gehoorgangontsteking)
• De huid van de gehoorgang is ontstoken.
• De gehoorgang is pijnlijk, jeukt, schilfert of geeft een
branderig gevoel.
• Tijdelijk minder horen door zwelling of afscheiding van vocht
• Meestal een bacterie
Medische kennis Bouke Cuperus
Otitis externa
(gehoorgangontsteking)
Advies/ voorlichting
– Maak de oren niet schoon van binnen
– Oordruppels met een zuur en een corticosteroïd erin
helpen
– Meestal is de ontsteking binnen één tot drie weken
genezen
• Aanvullend info: www.thuisarts.nl
Medische kennis Bouke Cuperus
Otitis Media Acuta (OMA)
middenoorontsteking
• Meestal begint het met een gewone verkoudheid
• Virussen of bacteriën & ontstekingsvocht zitten
‘gevangen’ in het middenoor
• De druk in het middenoor stijgt, het trommelvlies
gaat bol staan  pijn
• Via een scheurtje in het trommelvlies kan het
ontstekingsvocht naar buiten komen: een loopoor
(OME) = E is effusie
Medische kennis Bouke Cuperus
Medische kennis Bouke Cuperus
Behandeling ontsteking
gehoorgang
• Schoonmaken van de gehoorgang (‘vuiligheid’ verwijderen) en
oordruppels. Dit zijn zure druppels met azijnzuur, hierdoor wordt de
zuurgraad zuurder wat bacteriegroei remt.
• oordruppels met antibiotica
• Zelden oordruppels met corticosteroïden (sterke ontstekingsremmer,)
• pijnstillers
Medische kennis Bouke Cuperus
Loopoor
• Pus middenoor . Wanneer het pus via een
gaatje door het trommelvlies naar buiten gaat
is de pijn weg.
• Loopoor langer dan een week dan naar de
huisarts
• Douchen en zwemmen mag
• Wel hoofd droog houden
Medische kennis Bouke Cuperus
Oor uitspuiten
• Propjes zachter maken met sla- of
amandelolie, aantal dagen achtereen
oppassen loopoor/ gaatje(s) trommelvlies
Medische kennis Bouke Cuperus
Alucet oordruppels
– Werkzame stof: Aluminium-aceto-tartraat
– Bij otitis externa (bacteriën, niet bij schimmel)
– Bij trommelvliesperforatie
Medische kennis Bouke Cuperus
Steroïd zure oordruppels
• oordruppels die (azijn)zuur en een
corticosteroïd bevatten
– maken de huid in het oor zuurder waardoor de
groei van bacteriën die een ontsteking kunnen
veroorzaken, vermindert
– vermindert de zwelling hoog in de neus
– anti-inflammatoire effect (ontstekkingsremmer)
– Bij Otitis externa (gehoorgangontsteking)
Medische kennis Bouke Cuperus
Behandeling bij Otitis externa
(Ontsteking Gehoorgang)
• Medicamenteus:
– flucloxacilline 3 dd 500 mg gedurende zeven
dagen en paracetamol zo nodig
• C.I: DM of verminderde weerstand
• Koorts/ algemeen ziek, zwelling/ roodheid oorschelp/
weke delen rond het oor
• Niet medicamenteus:
– Reinigen met lauw water, bij C.I.: uitzuigapparaat
– Bij zwelling: oortampon (circa 24 uur)
– Zwemmen: oordopjes
Medische kennis Bouke Cuperus
Otitis Media Acuta (OMA)
Symptomen
•
•
•
•
Oorpijn
Slechthorendheid
Koorts
Braken , diarree (kleine kinderen)
Medische kennis Bouke Cuperus
Otitis Media Acuta
Behandeling
Eerste keus: Paracetamol
Zo nodig neuspray : (Xylomethazoline (Otrivin
Slijmvlies van neus en buis v. Eustachius slinken
 vocht kan aflopen en de druk neemt af.
(zie thuisarts! )
Verloop
Meestal zijn de ergste klachten binnen 2 tot 3 dagen
over en geneest alles vanzelf
Medische kennis Bouke Cuperus
Complicaties Middenoorontsteking
1 . OME (otitis media Effusie/ Loopoor/ Glue-ear)
2. Hersenvliesontsteking
3. Ontsteking rotsbeen
Medische kennis Bouke Cuperus
Otitis Media met effusie (OME)
(glue ear/ lijmoor)
Omschrijving OME
Lucht in het middenoor wordt vocht,
vocht wordt taai en kleverig slijm.
Belemmert beweegelijkheid trommelvlies.
Symptomen
• Doofheid
• Soms taalachterstand
• Soms oorpijn en koorts
• Soms consult KNO arts
• Evt. tromelvliesbuisjes
Medische kennis Bouke Cuperus
Complicaties OMA
MASTOIDITIS
• Ontsteking van het slijm en beenvlies van de
ruimten in het bot achter de gehoorgang (het
rotsbeenuitsteeksel) blz 208 MAT
•
http://o.elobot.eu/artikel/mastoiditis
Medische kennis Bouke Cuperus
Complicaties OMA
Meningitis (hersenvliesontsteking)
Symptomen: Hoge koorts, sufheid,
nekstijfheid, niet wegdrukbare “vlekjes”
Medische kennis Bouke Cuperus
Wanneer naar de huisarts?
•
•
•
•
•
•
•
•
Kinderen < 2 jaar met oorpijn
Langer dan 3 dagen aanhoudende pijn
Oorpijn + koorts
Bij regelmatig terugkerende oorpijn
Pijn die snel verergerd
Bij een loopoor (die > 7 dagen aanhoudt)
Na een maand terug komen voor controle
Als verstopping blijft aanhouden
Medische kennis Bouke Cuperus
Trommelvliesbuisje
• Een trommelvliesbuisje heeft als doel een open verbinding te
bewerkstelligen tussen middenoor en uitwendige gehoorgang, opdat via
het buisje lucht in het middenoor komt. Er is geen alternatief om de
functie van de buis van Eustachius te verbeteren. Er bestaat een nauw
verband tussen bovenste luchtweginfecties, zoals neusverkoudheid en een
niet goed functionerende buis van Eustachius. Voordat een
trommelvliesbuisje geplaatst wordt, dienen andere oorzaken voor
terugkerende bovenste luchtweginfecties, zoals een vergrote
neusamandel en/of een ontsteking van de neusholte en neusbijholten
uitgesloten of behandeld te worden. De aandoening kan, alhoewel
duidelijk minder frequent, ook op volwassen leeftijd voorkomen
Medische kennis Bouke Cuperus
OME
Oorzaak
• afsluiting buis van E. bij verkoudheid.
• Vaak geen duidelijke oorzaak
Therapie
• Adenotomie (neusamandel verwijderen)
• Trommelvliesbuisjes
Medische kennis Bouke Cuperus
OMA en druppels
• Neusdruppels in de neus:
– Via het oor wordt het middenoor/ trommelvlies
niet bereikt
– Neus staat via de buis v. Eustachius in verbinding
met het middenoor
Medische kennis Bouke Cuperus
Neusdruppels
• Openen buis v. Eustachius
– Xylometazoline = Otrivin®
• niet bewezen werkzaam bij OMA
• Pijnstillend
– Lidocaïne = Otalgan® Oordruppels
• Panotile oordruppels (i.c.m. fludrocortison, neomycine
en polymyxine B )
– Bijwerking: beschadiging neusslijmvlies, daarom nooit langer
dan 7 dagen! Medische kennis Bouke Cuperus
Amoxicilline
• Merknamen: Actimoxi®, Amoxil®,
Amoxibiotic®, Amoxicilina®, Pamoxicillin®,
Clamoxyl®.
• Combinatiepreparaat
amoxicilline/clavulaanzuur: Amoclan,
Amoxiclav, Augmentin, Clavucid en Forcid op
de markt gebracht
Medische kennis Bouke Cuperus
Erytromycine
• Bij overgevoeligheid penicilline en indien het
intraveneus toegediend moet worden
• Merknamen: Erythrocine, Erythroforte,
Benzamycin, Acneryne, Aknemycin, Inderm,
Stimycine, Zineryt
Medische kennis Bouke Cuperus
Medische kennis Bouke Cuperus
Werking uitwendige oor
Aan de buitenkant van het lichaam bevindt zich het
uitwendige oor, dat bestaat uit de oorschelp en de
gehoorgang. De scheiding tussen het uitwendige oor en
het middenoor wordt gevormd door het trommelvlies.
.
•
Medische kennis Bouke Cuperus
Werking Middenoor
In het middenoor bevinden zich drie gehoorbeentjes,
die (naar hun vorm) respectievelijk hamer, aambeeld
en stijgbeugel worden genoemd. Deze beentjes zijn
aanwezig in een met lucht gevulde ruimte die met de
mond-neusholte verbonden is door de buis van
Eustachius. Hamer, aambeeld en stijgbeugel vormen de
verbinding tussen het trommelvlies en het ovale
venster, dat de scheiding vormt tussen het middenoor
en het binnenoor.
Medische kennis Bouke Cuperus
Werking Binnenoor
• Het binnenoor wordt gevormd door een
spiraalsgewijze gevormd en met vloeistof
gevuld kanaal (slakkenhuis), waarin zich een
vlies met een groot aantal gevoelige
haarcellen bevindt. Deze haarcellen kunnen
via de gehoorzenuw signalen doorgeven aan
de hersenen
Medische kennis Bouke Cuperus
Benoem de onderdelen van het oor
Medische kennis Bouke Cuperus
De onderdelen van het oor.
•
•
•
•
1. gehoorgang 2. trommelvlies 3. hamer
4. aambeeld 5. stijgbeugel 6. middenoor
7. evenwichtsorgaan 8. buis van Eustachius
9. slakkenhuis 10. gehoorzenuw
• Bron: www.oorchirurg.nl
Medische kennis Bouke Cuperus
Pathologie van het Binnenoor
Medische kennis Bouke Cuperus
De werking van het oor
• Gehoor bestaat uit luchttrillingen. Deze trillingen komen via
de gehoorgang op het trommelvlies. Het trommelvlies en de
gehoorbeentjes versterken en geleiden de trillingen naar het
slakkenhuis. In het slakkenhuis bevinden zich de
zintuig(zenuw)cellen, die de trillingen omzetten in
zenuwprikkels. Deze zenuwprikkels worden via de
gehoorzenuw naar de hersenen gevoerd, waar zij in "horen"
vertaald worden. Het middenoor is onder normale
omstandigheden gevuld met lucht, wat dezelfde druk en
samenstelling heeft als buitenlucht. De buis van Eustachius en
het slijmvlies maakt gasuitwisseling mogelijk, zodat de
luchtdruk voor en achter het trommelvlies hetzelfde is.
Medische kennis Bouke Cuperus
Twee soorten gehoorverlies
Gehoorverlies door Middenoorgehoorverlies (conductiefverlies)
Het geleidingsgehoorverlies (meestal verminderde middenoorfunctie) wordt
veroorzaakt dooreen onvoldoende overdracht van het geluid vanaf de
gehoorgang naar het slakkenhuis. Deafwijkingen zijn dan in de gehoorgang,
het trommelvlies en/of in het middenoor gelegen.
Mogelijke oorzaken zijn bijvoorbeeld: een gaatje (perforatie) in het
trommelvlies, onderbreking of vastzitten van de gehoorbeenketen.
Deze afwijkingen kunnen mogelijk wel worden hersteld.
» Gehoorbeentjes zie afbeelding
Medische kennis Bouke Cuperus
Gehoorverlies door binnenoorgehoorverlies
(perceptiefverlies / zintuigverlies)
Er is schade opgetreden van het slakkenhuis. Een
dergelijke beschadiging valt niet te herstellen. De
bekendste vorm is ouderdom slechthorendheid.
–
SLAKKENHUIS ZIE AFBEELDING
Medische kennis Bouke Cuperus
Duizeligheid met draaigevoel
Oorzaken Draaiduizeligheid
•
•
•
•
•
•
Ziekte van ménière
Positieveranderingsduizeligheid (BPPD)
Middenoorontsteking
Loopoor
Virale infectie
gordelroos
Medische kennis Bouke Cuperus
Duizeligheid zonder draaigevoel
Duizeligheid zonder draaigevoel, komt het
meeste voor .
Omschreven als: Onzeker gevoel het hoofd en
ontstaat geleidelijk.
Oorzaken:
angst, spanning en paniek, ochtendduizeligheid
let dan op overmatig alcohol gebruik.
Medische kennis Bouke Cuperus
Acute duizeligheid
• Duizeligheid is het gevoel dat je uit je
evenwicht bent.
• Gevoel van evenwicht wordt bepaald door
evenwichtsorgaan en hersenen
• Duizeligheid met draaigevoel wordt
“draaiduizeligheid “ of “vertigo”
Medische kennis Bouke Cuperus
Neuritis vestibularis
• Bij neuritis vestibularis valt een van de evenwichtsorganen
uit.
• Daardoor ontstaan heftige draaiduizelingen.
• Tijdens een aanval kunt u niet anders dan bedrust houden.
• Probeer wel zo snel mogelijk weer te gaan bewegen.
• Neuritis vestibularis is meestal binnen een week over.
Medische kennis Bouke Cuperus
Neuritis vestibularis
Oorzaken:
• verkoudheid / kruisinfecties?
• Komt vaak voor bij patiënten met diabetes en
hypertensie
Verschijnselen
• Bij deze ziekte bent u een paar dagen heftig
draaiduizelig, met bleekheid, misselijkheid en
overgeven
Medische kennis Bouke Cuperus
Neuritis vestibularis
Advies: bedrust
Behandeling:
• Soms schrijven artsen medicijnen voor bij draaiduizeligheid,
zoals cinnarizine, piracetam en flunarizine. Of deze middelen
echt helpen is niet bewezen. Het kan zijn dat de klachten
hierdoor langer duren.
• Bij misselijkheid en braken helpen middelen als
metocloperamide en domperidon. Deze middelen zijn er ook
als zetpillen
Medische kennis Bouke Cuperus
Benigne Paroxymale positieduizeligheid (BPPD)
Synoniemen
• Benigne Paroxismale Positie Duizeligheid, Acute draaiduizeligheid
Beschrijving ziektebeeld
• BPPD zijn aanvallen van draaiduizeligheid.
• De aanvallen ontstaan als u uw hoofd beweegt (bijvoorbeeld als u gaat
liggen of overeind komt).
• De ziekte heeft te maken met een probleem in het evenwichtsorgaan.
• Probeer tijdens een aanval gewoon te blijven doen wat u al deed.
• De aanvallen gaan meestal binnen vier weken over
Medische kennis Bouke Cuperus
Benigne Paroxymale positieduizeligheid (BPPD)
Omschrijving ziektebeeld
Bij benigne paroxismale positieduizeligheid krijgt u aanvallen van
draaiduizeligheid als uw hoofd beweegt, bijvoorbeeld omdat u
gaat liggen of overeind komt.
Oorzaak
BPPD wordt waarschijnlijk veroorzaakt door een 'verstopping'
van de buisjes in het evenwichtsorgaan.
Medische kennis Bouke Cuperus
Benigne Paroxymale positieduizeligheid (BPPD)
• De aanvallen van draaiduizeligheid komen
wanneer u uw hoofd beweegt, bijvoorbeeld
bij voorover buigen, omdraaien in bed of
omhoog kijken. Een aanval duurt hooguit
enkele minuten
Medische kennis Bouke Cuperus
Benigne Paroxymale positieduizeligheid (BPPD)
• Het algemene advies bij draaiduizeligheid is: probeer gewoon door te gaan
met wat u doet.
• Bij BPPD (benigne paroxismale positieduizeligheid) kunt u oefeningen
doen waardoor de duizeligheid sneller lijkt te verdwijnen:
• Ga met gesloten ogen midden op de rand van uw bed zitten.
• Ga dan op uw zij liggen.
• Kom overeind als de duizeligheid voorbij is en ga dan op uw andere zij
liggen.
• Herhaal dit totdat de duizeligheid verdwijnt.
• Doe deze oefening 5 keer per dag.
Medische kennis Bouke Cuperus
Ziekte van Ménière
• Bij de ziekte van Ménière is er een probleem
met het evenwichtsorgaan.
• Klachten zijn aanvallen van draaiduizelingen,
slechthorendheid en oorsuizen.
• Het verschilt per persoon hoe vaak de
aanvallen komen (van wekelijks tot zelden).
• Er is geen medicijn dat de ziekte van Ménière
geneest.
Medische kennis Bouke Cuperus
Ziekte van Ménière
• Bij de ziekte van Ménière is er een probleem
met het evenwichtsorgaan.
• Klachten zijn aanvallen van draaiduizelingen,
slechthorendheid en oorsuizen.
• Het verschilt per persoon hoe vaak de
aanvallen komen (van wekelijks tot zelden).
Medische kennis Bouke Cuperus
Ziekte van Ménière
Omschrijving ziektebeeld
De ziekte van Ménière is een combinatie van
drie klachten: aanvallen van draaiduizelingen,
slechthorendheid en oorsuizen
Oorzaken
De ziekte komt waarschijnlijk door te veel
vloeistof in de buisjes van het
evenwichtsorgaan.
Medische kennis Bouke Cuperus
Ziekte van Ménière
• Kenmerkend zijn aanvallen van vaak heftige,
zeer hinderlijke draaiduizeligheid. Daarbij kunt
u minder horen en last hebben van oorsuizen
of een vol gevoel in de oren. U kunt ook
misselijk worden en overgeven. Na een of
twee uur is de aanval op zijn hoogtepunt. De
aanval duurt enkele uren. Daarna kunt u nog
enkele dagen wat lichtere klachten houden.
Medische kennis Bouke Cuperus
Ziekte van Ménière
Verloop
Hoe vaak iemand een aanval krijgt, verschilt. De
een heeft zelden een aanval, de ander wekelijks.
Na jaren komen de aanvallen steeds minder
vaak terug. Gehoor vermindering en oorsuizen
gaan soms niet meer over.
Medische kennis Bouke Cuperus
Duizeligheid bij bejaarden
Ontstaan: sluipend en duurt lang
Oorzaken:
• Geneesmiddelen
• Artherosclerose (minder zuurstof hersenen)
• Geneesmiddelen kunnen ook orthostatische
hypotensie geven (plotselinge bloeddruk daling, binnen 3 minuten na
opstaan)
Medische kennis Bouke Cuperus
Draaiduizeligheid door andere
aandoeningen
• TIA of CVA (plotselinge spraakstoornis of
verlamming of dubbelzien)
• Ernstige hartafwijkingen; drukkend gevoel op
of beklemmende pijn op de borst).
• Hyperventilatie
Medische kennis Bouke Cuperus
Presbyacusis
• Perceptieslechthorendheid : klachten
beginnen na vijftigste levensjaar.
• Hoge tonen worden minder goed gehoord
(telefoon en deurbel)
• Moeilijkheid gesprek te volgen bij veel
mensen
• Presbyacusis vaak in combinatie van Tinnitus
(oorsuizen)
Medische kennis Bouke Cuperus
Lawaaidoofheid
• U bent slechthorend wanneer u geluiden en stemmen minder
goed kunt horen.
• U merkt dat het volgen van een gesprek lastig wordt, vooral in
een rumoerige omgeving.
• Oorzaken van slechthorendheid zijn: verstopping, ontsteking,
verkoudheid, lawaai, erfelijkheid, verkalking en veroudering.
• Bij lawaaidoofheid moet u uw oren beschermen tegen lawaai
om meer schade te voorkomen.
• Bij slechthorendheid op oudere leeftijd kunt u een
hoortoestel uitproberen.
Medische kennis Bouke Cuperus
Lawaaidoofheid
Oorzaken:
• Verstopping oorsmeer (gehoorapparaat)
• Ontsteking uitwendige gehoorgang
• Verkoudheid (verstopte buis van Eustachius )
Regelmatige blootstelling aan extreem lawaai
(popconcert, discotheek). Hierdoor kan
lawaaidoofheid ontstaan
• Erfelijkheid
• Ouderdom
Medische kennis Bouke Cuperus
Obstructieve slaappneu
Een apneu is een fase in de slaap waarbij de
ademhaling stopt, en dat voor ten minste 10
seconden. Als de patiënt in 1 uur meer dan 10 à
15 apneus heeft, spreekt men van het
obstructief slaapapneusyndroom.
Medische kennis Bouke Cuperus
Obstructieve slaappneu
Oorzaken:
bij kinderen opgezette amandelen
Mannen:
Alcohol misbruik en/of slaaptabletten
Medische kennis Bouke Cuperus
Obstructieve slaappneu
• Symptomen
• Wie lijdt aan slaapapneu kan volgende symptomen vaststellen:
Snurken
• Wakker schieten met een verstikkend gevoel
• Ademstilstand tijdens de slaap gevolgd door luid snurken of hevig woelen
• Droge mond en keelpijn bij het wakker worden
• Hoofdpijn
• Vaak naar het toilet moeten 's nachts
• Veel zweten 's nachts
• Slaperigheid en concentratieverlies overdag
Medische kennis Bouke Cuperus
cpap
De cpap is een soort luchtpomp. De pomp zorgt voor een geringe overdruk, waardoor
’s nachts de luchtwegen worden opengehouden. De luchtpomp is te vergelijken met
een aquariumpomp. De pomp haalt extra lucht uit de slaapkamer en blaast deze via
een slang en een masker in uw neus. Zo blijven uw luchtwegen open en worden
apneus voorkomen.
Medische kennis Bouke Cuperus
Larynxcarcinoom
• Larynxcarcinoom, strottenhoofdkanker of stembandkanker
betreft een carcinoom van de larynx (strottenhoofd). De
belangrijkste oorzaak is roken.
• Larynxcarcinoom komt meer voor bij mannen dan bij
vrouwen, naar men aanneemt doordat vrouwen minder roken
en drinken dan mannen. Wanneer de stembanden betrokken
zijn bij het proces, staan heesheid of schorheid op de
voorgrond. Dit treedt al vroeg op in het ziekteproces. Bevindt
de tumor zich boven of onder de stembanden
Medische kennis Bouke Cuperus
Laryngectomie
Laryngectomie is een door de KNO-arts uitgevoerde operatie
waarbij het strottenhoofd wordt verwijderd. De reden voor het
verwijderen van het strottenhoofd (larynx) is in de meeste
gevallen strottenhoofdkanker (larynxcarcinoom).
Bij deze operatie wordt de luchtpijp onder het strottenhoofd
doorgesneden en net boven het borstbeen in de hals op de huid
aangesloten (tracheostoma). De slokdarm die aan de achterzijde
tegen het strottenhoofd aanligt, wordt hierbij geopend en
tijdens de operatie ook weer dichtgemaakt
Medische kennis Bouke Cuperus
Twee mogelijkheden om te
spreken zonder stembanden
• Door een klein ventiel tussen de luchtpijp en de slokdarm te
plaatsen (spraakknoopje). Dit ventiel zorgt er voor dat de
patiënt lucht naar zijn slokdarm kan sturen waarmee hij kan
spreken, terwijl een klepje in dit ventiel voorkomt dat er eten
of drinken vanuit de slokdarm rechtstreeks in de luchtpijp
komt. Het enige nadeel is dat het klepje af en toe vervangen
moet worden.
• Een andere methode is het tegen de keel aanhouden van een
apparaat (electrolarynx) wat de keel in trilling brengt
waardoor de patiënt door middel van articulatie weer kan
spreken.
Medische kennis Bouke Cuperus
Medische kennis Bouke Cuperus
Onderzoeks methoden KNO
Medische kennis Bouke Cuperus