Ziekten en plagen in openbaar groen

Platform Openbaar Groen:
Ziekten en plagen in openbaar groen
Van Remoortere Liesbet
Waarschuwingssysteem
Proefcentrum voor Sierteelt (PCS)
Genk– 28 juni 2011
Waarschuwingssysteem
• Waarnemings- en Waarschuwingssysteem voor
Boomkwekerij, Tuinaanleg en Openbaar Groen
• Sinds 1996
• Lidmaatschap (€120/jaar)
–
–
–
–
–
–
–
Waarschuwingsberichten
Actua-berichten
Fiches
Map
Advisering
Staalanalyse
Wandelvoordrachten en
cursussen
– Website
Plantenbeschadigers
•
•
•
•
Insecten
Mijten
Schimmels
Bacteriën
Insecten
•
•
•
•
Snavelinsecten
Vlinders en motten
Bijen en wespen
Kevers
Snavelinsecten
• Zuigsnavel met stekend zuigende
monddelen waarmee ze plantensappen
opzuigen
• Aantel grote plantenbeschadigers
• Vaak misvormingen, groeiremming en
afscheidingen
Snavelinsecten
•
•
•
•
•
Wantsen
Bladvlooien
Bladluizen
Schildluizen, dopluizen en wolluizen
Cicaden
Bladluizen (Aphididae)
• Ingewikkelde
levenscyclus met of
zonder
waardplantwissel
• Vele generaties per
jaar: holocyclische en
anholocyclische
bladluizen
• Snelle voortplanting:
ongeslachtelijk en
levendbarend
• Overwintering als
wintereitje of adult
Bladluizen (Aphididae)
• Schade:
– Geen vraatschade
– Groeiremming- en
misvormingen
(bladkrulling,
galvorming..)
– Honingdauw,
roetdauwschimmels
– Virusoverdracht
Bladluizen
• Bestrijding
– Snelle ontwikkeling: afwisselen om resistentie
te vermijden
– Contact of systemisch
– Veel (inheemse) natuurlijke vijanden:
selectieve middelen gebruiken
Cinara fresai
• Takluis
• Cupressocyparis x leylandii
• Grote donkerbruine luis met zwarte
strepen
• Veroorzaker van zware sterfte bij hagen
Cinara fresai
Cinara fresai
Takluizen
Gele plekken in haag -> verbruinen ->
volledige afsterving
Vooral in oudere hagen
Takluizen
Schade vanaf jan/feb zichtbaar
Later in het seizoen zet de schade zich
niet verder
Bestrijding:
Voorjaar:contactinsecticide.
Later: systemisch insecticide
Waarschuwingsbericht
Snavelinsecten
•
•
•
•
•
Wantsen
Bladvlooien
Bladluizen
Schildluizen, dopluizen en wolluizen
Cicaden
Cicaden (Auchenorrhyncha)
• Schade door onderkant
van de bladeren aan te
prikken
• Bovenaan veroorzaakt
dit vlekken en
zilverachtige verkleuring
• Geen echte
economische
beschadigders
Graphocephala fennahi
• Rhododendroncicade
• Rhododendron
• Adult: blauw/groen
met rode strepen,
gevleugeld
• Nymfen:
wit/geel/groen
– bladonderzijde
Graphocephala fennahi
• Levenscyclus
– Ei-afleg in september in bloemknop
• Daardoor verwonding aan bloemknop =>
aantasting door Pycnostysanus azaleae
(zwartknoprot )
Graphocephala fennahi
• Bestrijding:
– Preventie: in de winter aangetaste knoppen
verwijderen.
– Nimfen bestrijden
– Waarschuwingsbericht
Insecten
•
•
•
•
Snavelinsecten
Vlinders en motten
Bijen en wespen
Kevers
Vlinders en motten
• Bijtende monddelen: vraat- mineerskeleteerschade, inspinnen blad
• Beperkte plantenbeschadigers
• Rupsen: grote verschil in segmentatie en
buikpoten aantal
Vlinders en motten
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Houtboorders
Mineermotten
Lyonettiidae
Stippelmotten
Pijstaartvlinders
Tandvlinders
Donsvlinders
Processievlinders
Bladrollers
Spanners
Grasmotten
Houtboorders
• Klein groep
• Larven verrichten vraatschade in het hout
• Schade kan ernstig zijn
Zeuzera pyrina
• Gestippelde houtvlinder
• Polyfaag: hele reeks van loofhoutsoorten
gevoelig
• Adult: wit met zwarte vlekken
Zeuzera pyrina
• Rups: rozig nadien okergeel met zwarte
puntjes
• Vraatschade:
– Boorgaten + verdere rotting en inwendige
gangen => afkraken
Zeuzera pyrina
Zeuzera pyrina
• Bestrijding :
– Zwaar aangetaste bomen verwijderen en
vernietigen
– Matig aangetaste bomen controleren
– Feromonen voor de monitoring van de adulten
Mineermotten (Gracilariidae)
• Grote groep van zeer kleine vlindertjes
• Larven leven IN het bladweefsel in zgn.
mijnen en maken mineergangen
• Verpopping gebeurt in de mijn
• Meeste soorten veroorzaken weinig
schade
Cameraria orhidella
• Paardenkastanjemineermot
• Paardekastanje (soort afh.)
Cameraria orhidella
• Mineergangen waarin rups is terug te
vinden in blad
• Tot meerdere mijnen per blad zelfs tot er
geen bladmoes meer is
Cameraria orhidella
• Te verwarren met Guingardia aesculi
(schimmel)
Cameraria orhidella
Cameraria orhidella
Vangsten paardenkastanjemineermot 2009
2500
1500
Dest elbergen
Dess elgem
Wetteren
1000
500
W ee k
37
35
33
31
29
27
25
23
21
19
17
0
15
Aantal in val
2000
Cameraria orhidella
• Preventief:
– In de herfst, afgevallen
bladeren verzamelen en
vernietigen
– Plaagbeheersing:
• Feromoonval
• Kleefbanden
• Bestrijding:
– Eitjes, rups, motjes
– Chemische in tuinen en
openbaar groen niet
verantwoord
• Waarschuwingsbericht
Stippelmotten
• Larven verrichten vraatschade aan het
blad
• Larven gaan vaak ook spinsels vormen
waarin ze verpoppen
Yponomeuta
• Stippelmot
• Op Euonymus europaeus en japonica,
Prunus padus, avium en spinosa,
Crataegus…
• Vlinder: donkerwit met zwarte vlekken
Yponomeuta
• Rups: grijs/bruin later grauwwit met
donkerbruine vlekken
Yponomeuta
• Larven eten de aangetaste planten
volledig kaal
• schade vaak opvallend
Yponomeuta
Yponomeuta
• Bestrijding:
– Bestrijding in tuinen en openbaar groen is doorgaans niet nodig.
– De plant haalt de vraatschade alter in het seizoen in, zelfs al
wordt hij volledig kaalgevreten
– Nesten uitknippen of verbranden.
– Biologisch behandeling tegen rupsen met Bacillus thuringiensis.
– Op kwekerij kan chemisch bestreden worden met een selectief
rupsenmiddelen
– Feromonen voor de monitoring van de adulten
– Waarschuwingsbericht
Processievlinders
• Thaumetopoea
processionea
• Eikenprocessievlinder
• Quercus
• Vanaf 3e vervelling brandharen!
Ontw.sta Periode
dium
Mate van
ongemak
ei
Tot half
april
Beperkt
Jonge
rupsen
Half april - Beperkt
half mei
Volgroeid Half mei e rupsen half juni
Veel
(brandhare
n)
pop
Half juni –
eind aug.
Matig
(nesten)
vlinder
Juli - sept
Matig
(nesten)
Thaumetopoea processionea
• Bestrijding:
– Xentari WG: Bacillus thuringiensis in derde
larvaal stadium na 1 uur kaakspierverlamming
stoppen met eten verhongeren
– Verbranden
– Wegzuigen waarna begraven, verbranden of
verdrinken
– Waarschuwingsbericht
Thaumetopoea processionea
• Info
www.eikenprocessierups.be
• Aannemers voor bestrijding:
• http://www.provant.be/leefomgeving/natuur_en_landscha
p/eikenprocessierupsen/bestrijding/index.jsp
(Antwerpen) of [email protected]
• [email protected]
• [email protected]
• [email protected]
Insecten
•
•
•
•
Snavelinsecten
Vlinders en motten
Bijen en wespen
Kevers
Bijen en wespen
• Vliesvleugeligen
• Larve: bijtend: vraatschade
– Larve bastaardrups: zaagwespen