Opdracht 1 (klas): Tekst lezen

week 12 – 18 maart 2013 – tekst niveau B
De Trampoline
De Haar 200, Leidschendam
ALMA ziet alles in het heelal
5
Vorige week, op 13 maart, heeft de splinternieuwe telescoop
ALMA zijn ogen geopend. Deze reusachtige telescoop, die
zich bevindt in Chili, is de grootste ter wereld. ALMA is in
staat om licht op te vangen van de verste objecten uit het
heelal. Dat betekent ook dat ALMA ons nieuwe details kan
laten zien van het vroege universum.
Foto: ANP
ESO/José Francisco Salgado (josefrancisco.org)
Bijzondere ogen
10
ALMA is geen gewone telescoop, waar je tijdens een heldere nacht mee naar de sterren kunt kijken.
Het is daarentegen een radiotelescoop, die koude, donkere stofwolken in de ruimte kan ‘zien’. Die
stofwolken kunnen we niet met onze eigen ogen zien, want ze stralen geen zichtbaar licht uit. Alleen
met speciale ogen kun je door die stofwolken heen kijken, en ALMA heeft die ogen, 66 stuks zelfs. De
telescoop bestaat uit 54 schotelantennes van 12 meter breed en twaalf kleinere van 7 meter breed.
Deze 66 schotels vormen samen de krachtigste ter wereld.
Hoog, droog en helder
15
20
Waarom staat ALMA eigenlijk in het Zuid-Amerikaanse Chili? Het
antwoord is dat Chili er een heel mooi plekje voor heeft: de
Chajnantor-hoogvlakte, 5000 meter hoog. Deze hoogvlakte is
een van de droogste plekken op aarde. De immense hoogte en
droogte bieden een groot voordeel. Want daardoor zijn er op de
locatie bijna geen wolken die het kijken kunnen verstoren. Maar
op 5000 meter is de lucht extreem ijl, dus de telescoop zal
bemand worden door zo weinig mogelijk mensen.
ESO/S. Guisard (www.eso.org/~sguisard)
Terug in de tijd
25
30
Als je zo ver in het heelal kunt kijken, kom je ook meer te weten over heel lang geleden toen het
heelal nog heel jong was. Hoe zit dat? Licht en straling van verre sterren doen er heel lang over om de
aarde te bereiken, miljoenen jaren zelfs. Dus wat wij zien, zijn niet de sterren van het heden, maar de
sterren zoals ze er miljoenen jaren geleden uitzagen! Daardoor kijken we terug in het verleden. De
ruimte was toen gevuld met een dichte mist van koud waterstofgas. Daardoor is het moeilijk om dat
jonge heelal te bestuderen met normale telescopen voor ‘zichtbaar licht’. Maar ALMA heeft speciale
ogen die het universum gaan bekijken met een ander soort licht, dat bekend staat als ‘radiostraling’.
35
Ontdekkingen
Op 13 maart is ALMA officieel in gebruik genomen. Heel veel landen, onder leiding van een
Nederlandse directeur, werken samen in het onderzoek met de telescoop. Astronomen staan te
popelen om exotische nieuwe planeten te ontdekken die rond vreemde sterren draaien, en om heldere
babysterretjes gevormd te zien worden binnenin de dikke wolken. Zoals de Chileense astronoom
Manuel Aravena zegt: ‘We zullen met de supertelescoop dingen kunnen bekijken die we ons vandaag
zelfs nog niet kunnen voorstellen.’
40
Naar: http://www.eso.org/, http://nl.unawe.org/
pagina 1 van 1