Sociale participatie van personen met een arbeidshandicap en

Sociale participatie van personen met een arbeidshandicap en werkzaamheidsgraad: resultaten van de HANDILAB‐studie Eline Jammaers en Stefan Hardonk Uit de recente HANDILAB‐studie (Moron & Debels, 2012) over de socio‐economische positie van personen met een handicap in Vlaanderen blijkt dat 4 op de 10 personen met een handicap onder de armoedegrens leven. De studie toont aldus dat de tegemoetkomingen die de overheid voorziet voor personen met een handicap niet altijd de nodige bescherming bieden. Bovendien toont de studie ook andere knelpunten op het gebied van sociale participatie. Op basis van administratieve gegevens wordt in de studie het aantal personen met een handicap op beroepsactieve leeftijd geschat op ongeveer 464.470 ofwel 6,7% van deze bevolkingsgroep. Dit ligt in de lijn van het rapport van het Departement Werk en Sociale Economie (WSE)van de Vlaamse Overheid (Samoy, 2012), dat het aantal personen met arbeidshandicap schat op 420.000 – daarbij gebruik makend van zelfrapportering in grote surveys. In de toekomst is er bovendien een toename te verwachten van het aantal mensen met een arbeidshandicap op beroepsactieve leeftijd. Dit is onder andere een gevolg van de vergrijzing, aangezien mensen uit de oudere leeftijdsklassen ook vaker last hebben van handicaps en chronische ziekten. Verder heeft de overheid de voorbije jaren initiatieven genomen om de inclusie van mensen met een handicap in het (hoger) onderwijs te bevorderen. Daarom kan verwacht worden dat het aantal mensen met een arbeidshandicap dat hoger opgeleid is ‐ en dus op zoek zal gaan naar hogere functies in de reguliere economie – zal toenemen.
Toch stelt men vast dat personen met een arbeidshandicap slechts in beperkte mate op de arbeidsmarkt aanwezig zijn. De HANDILAB‐studie toont geen algemene toename van het aandeel effectief werkzame personen tussen 2003 en 2007. In administratieve gegevens met betrekking tot personen met een handicap is 30% formeel gekend als werkende. Deze vaststelling sluit aan bij eerdere rapporteringen door het Departement WSE, dat spreekt van een werkzaamheidsgraad in 2010 van 33,5 procent. Na een correctie voor werkelijk verrichte arbeid daalt dit cijfer in de HANDILAB‐studie evenwel met bijna de helft. Dat arbeid van essentieel belang is voor een sterke sociaal‐economische positie en een positieve zelfontwikkeling in de 21ste eeuw valt nauwelijks te overschatten. Voor personen met een handicap is arbeid bovendien vaak de enige bron van sociaal contact. De Handilab studie toont aan dat 1 op 3 personen met een handicap zich vaak of dikwijls eenzaam voelt; 56% geen enkele wekelijkse contacten met vrienden heeft; en 57% het afgelopen jaar nooit op restaurant geweest is. Dit onderstreept de beperkte maatschappelijke participatie en integratie in sociale netwerken die een sterke positieve impact op de gezondheid en de kwaliteit van leven hebben. Uit deze studie besluit men dat een integrale aanpak nodig is om het sociale isolement en de gevoelens van eenzaamheid bij personen met een handicap te doorbreken. Een betekenisvolle en duurzame tewerkstelling kan daarbij als katalysator optreden. Vandaag geniet volgens de HANDILAB‐studie minder dan een vijfde van de personen met een arbeidshandicap van de voordelen van arbeid onder meer op het vlak van sociale integratie. Het verhogen van de (effectieve) werkzaamheidsgraad is dus cruciaal – zoals ook vooropgesteld in het toekomstproject “Vlaanderen in Actie” en het “Pact 2020” van de Vlaamse Overheid. Bronnen Moron, M., & Debels, A. (2012). Eindrapport “Handilab” Deel Administratieve Data. Leuven: KULeuven (CESO & LUCAS), 217 p. Te downloaden op: http://www.belspo.be/belspo/fedra/proj.asp?l=nl&COD=AG/KK/154 Samoy, Erik (2012). Handicap en Arbeid. Deel I ‐ Definities en Statistieken over de arbeidsdeelname van mensen met een handicap (update januari 2012). Brussel: Departement Werk en Sociale Economie van de Vlaamse Overheid, 42 p. Te downloaden op http://www.werk.be/onderzoek/publicaties/2012/2012_nota_handicap_en_arbeid.htm Auteurs Eline Jammaers en Stefan Hardonk UHasselt, SEIN – Identity, Diversity and Inequality Research Agoralaan, gebouw D 3590 Diepenbeek Tel.: 011/26.86.73 E‐mail: [email protected] [email protected]