Welkom in het streekhuis Kust - Provincie West

I
ADVERTORIAL 20 JAAR GEBIEDSGERICHTE WERKING I 29
VRIJDAG 13 MEI 2016
(W422/29)
20 JAAR
GEBIEDSGERICHTE
WERKING IN
WEST-VLAANDEREN
Welkom in het
streekhuis Kust !
Het streekhuis Kust, gevestigd aan de oude vismijn in Oostende, is het jongste broertje in de
West-Vlaamse rij. Het bestaat pas sinds 2014. Het model van gebiedswerking is er ook een beetje
anders : het provinciale team Kust bestaat niet enkel uit gebiedswerkers, maar ook uit mensen
van de sectorale diensten, zoals ruimtelijke planning, toerisme, welzijn en natuur- en milieueducatie. En de gebiedswerkers Kust zelf zijn ook meteen ‘nieuwe stijl’ : ze zijn niet meteen gelinkt
aan één sector, maar hun missie is geïntegreerd werken.
In 1996 is de Provincie West-Vlaanderen
gestart met de uitbouw van haar gebiedsgerichte werking. Provinciale gebiedswerkers tekenen op een duurzame manier
samenwerkingsverbanden en projecten uit,
op maat van een specifieke regio. Op
vandaag is gebiedsgericht werken een
kerntaak van het provinciebestuur.
Gebiedsgerichte provinciale initiatieven zijn
toegespitst op uitdagingen die specifiek
zijn voor een bepaalde regio. De woonproblematiek in pakweg de regio Roeselare is
bijvoorbeeld heel anders dan die aan de
kust. Voorts gaat veel energie naar fietspaden, wandelwegen en de organisatie van
lokale mobiliteit in functie van leefbaarheid.
Essentieel is dat er met diverse organisaties en besturen wordt samengewerkt. De
nadruk ligt daarbij op participatie en coproductie, eerder dan op een top-downoptreden van de Provincie. Vaak gaat het ook
om een geïntegreerde aanpak, waarbij
verscheidene sectoren en beleidsniveaus
elkaar vinden. Het uiteindelijke doel van
gebiedsgerichte werking is duidelijk : positieve impulsen geven aan duurzame
streekontwikkeling. De vruchten van dat
werk zijn ondertussen al overal in de provincie goed zichtbaar.
VIJF STREEKHUIZEN
De gebiedsgerichte werking van de Provincie strekt zich uit over vijf regio’s, die de
hele provincie dekken : Noord-West-Vlaanderen, Midden-West-Vlaanderen, ZuidWest-Vlaanderen, De Westhoek en De
Kust. In elk daarvan is er een West-Vlaams
streekhuis.
Die streekhuizen zijn niet alleen ‘buitenposten’ van de provinciale werking, maar
huisvesten ook streekpartners en bieden
logistieke en inhoudelijke steun aan bovenlokale initiatieven. Die steun gaat van
het ter beschikking stellen van vergaderzalen over het geven van advies en het bieden van administratieve steun tot het maken van subsidiedossiers. Europese steun
is bijvoorbeeld een wezenlijke hefboom in
de financiering van tal van gebiedsgerichte
projecten.
Op die manier zijn de streekhuizen van de
Provincie West-Vlaanderen ware knooppunten in de regionale netwerken.
De deputatie.
Carl Decaluwé, gouverneur-voorzitter ;
Guido Decorte, Franky De Block, Carl
Vereecke, Bart Naeyaert, Jean de Bethune, Myriam Vanlerberghe, gedeputeerden
en Geert Anthierens, provinciegriffier.
Het team van de gebiedsgerichte werking Kust : vooraan v.l.n.r. Els Demeestere, Anne Vandermeulen, Sandrine Pattyn, Chantal Vankerckhoven, Kathy Belpaeme, Liesbet Billiet en Michel De Wit. Achteraan v.l.n.r. Karl Catteeuw (staf gebiedswerking), Sylvia Theunynck,
Hannelore Maelfait en Rik Samyn (staf gebiedswerking). (Foto Dominique Jauquet)
Regiocoördinator Kathy Belpaeme van het
Streekhuis Kust licht een en ander toe. “In 2001
nam het Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ)
zijn intrek op de Wandelaarkaai, in de gerenoveerde gebouwen van de oude vismijn in Oostende. Ik werkte toen nog voor het Coördinatiepunt Duurzaam Kustbeheer, onder voogdij van de
provincie, en kreeg daar een bureau, als uitvalsbasis om een project rond duurzaam kustbeheer
te trekken. Toen de tweede renovatiefase van de
vismijn gepland werd, besliste de provincie om
een eigen ankerpunt aan de kust uit te bouwen.
Het Provinciaal Ankerpunt Kust (PAK) werd
officieel geopend in 2005. Het bood onderdak
aan het Coördinatiepunt Duurzaam Kustbeheer
en aan het NME (Natuur- en Milieueducatie)
Steunpunt Kust. Dat was als het ware een light
versie van een streekhuis, omdat er toen nog
geen provinciale regiowerking Kust was.”
Maar vanuit de provincie bestond er al langer
een vraag naar de erkenning van de kust als
regio binnen de gebiedswerking. De kust is
namelijk een regio met een heel eigen identiteit,
en er waren al heel wat initiatieven die enkel
gericht waren op de kust. “Denken we maar aan
de kustwerking van Westtoer, en de projecten
rond leefbaarheid aan de kust en rond maritiem
erfgoed”, zegt Kathy Belpaeme. “Toen in 2014
de Kust effectief toegevoegd werd als een aparte
regio binnen de gebiedswerking, werd het PAK
herdoopt tot streekhuis Kust. En meteen werd
het takenpakket van het Coördinatiepunt grotendeels geïntegreerd in de gebiedswerking van de
provincie.”
INSPIRERENDE BUREN
“Gebiedswerkers
Kust zijn
‘nieuwe stijl’ :
hun missie
is geïntegreerd
werken”
Het streekhuis Kust is omringd door inspirerende buren, zelfs met internationale allure: het
VLIZ is een wetenschappelijk coördinatie- en
informatieplatform voor de mariene en kustwetenschappen in Vlaanderen; het UNESCO/IOC
Project Office for IODE is wereldwijd het belangrijkste opleidingscentrum van het IODEprogramma (internationale informatie- en datauitwisseling over de zee). En op Europees niveau
zijn er de European Marine Board (een platform
van zeewetenschappelijke organisaties met als
doel gemeenschappelijke prioriteiten te ontwikkelen en de kloof tussen wetenschap en beleid te
overbruggen), en het Europees Mariene Observatie- en Datanetwerk (dat de rijkdom aan mariene observaties optimaal toegankelijk wil maken).
Het streekhuis vertegenwoordigt als het ware de
lokale poot op deze site, en legt de relatie naar
de provincie en de gemeentebesturen. Ook de
provinciale uitleendienst ligt in het verlengde
van de site. Er heerst een open sfeer tussen alle
instituten, wiens gebouweninfrastructuur ook
effectief in elkaar overloopt. “Voor de provincie
is het alvast een luxe dat alle vergaderzalen en
zelfs congresfaciliteiten in overleg gebruikt kunnen worden.” Net als de andere streekhuizen
van de provincie staat het streekhuis Kust ook
open voor andere streekpartners. Zo vond vroeger RESOC Oostende er zijn stek, en sinds 2015
is de Erfgoedcel Kusterfgoed, een samenwerkingsverband tussen Blankenberge, De Haan,
Oostende en Middelkerke, hier thuis.
I
ADVERTORIAL 20 JAAR GEBIEDSGERICHTE WERKING I 30
VRIJDAG 13 MEI 2016
(W422/30)
Streekgedeputeerden Franky De Block (links) en
Guido Decorte (rechts) voeren maar wát graag
promotie voor de provinciale initiatieven aan de
kust. Zoals de Week van de Zee bijvoorbeeld, al
twintig jaar een succes.
met de mens. En we hebben die langs alle mogelijke kanalen verspreid. En dit jaar trekt een
Mobiel Meeuwenmuseum rond langs de kust,
waarmee we toeristen, passanten en inwoners
een deskundige uitleg willen geven over meeuwen en hun mogelijke overlast. Met als doel te
komen tot een aangenamer samenleven tussen
mens en meeuw.”
BEHEER VAN HET STRAND
Duurzaam kustbeheer,
een kwestie van evenwicht
Duurzaam kustbeheer, het is een term die we alsmaar
vaker te horen krijgen. Maar wat houdt dat precies in en
wie maakt daar werk van ? Een heleboel instanties en
organisaties zijn daar al bijna twintig jaar mee bezig, zo
blijkt. En ook de gebiedsgerichte werking Kust draagt
haar steentje bij.
“Eigenlijk vanzelfsprekend”, zegt regiocoördinator Kathy Belpaeme, “want onze gebiedswerking
is de voortzetting van het vroegere Coördinatiepunt Duurzaam Kustbeheer, en ons logo was een
dame die evenwicht probeert te zoeken. En dat
zegt ook alles : het is een kwestie van evenwicht
zoeken tussen allerlei functies, actoren en overheden aan de kust.”
ZOEKTOCHT VANUIT EUROPEES KADER
“De start van de provinciale werking rond duurzaam kustbeheer ligt in 1998”, situeert Kathy het
ontstaan. “Toen is de afdeling Kust van de
Vlaamse overheid komen aankloppen bij de
provincie met de vraag naar expertise en ondersteuning. Zij hadden namelijk een Europees
project binnengehaald rond duurzaam kustbeheer, maar eigenlijk wisten ze niet zo goed hoe
ze dat moesten invullen. De kustgebieden zijn in
de meeste Europese landen de drukst bevolkte
regio’s, die onder een heel hoge druk komen:
milieudruk, vervuiling zowel op land als op zee,
nood aan bescherming tegen overstromingen...
Maar ook een alsmaar grotere vraag naar woningen, naar economische ontwikkeling, naar ontwikkeling in toerisme...
“Eerst zijn we beginnen informatie te verzamelen over onze kust, die we dan op onze beurt ook
wilden doorgeven aan anderen. Dat heeft geresulteerd in een Kustatlas. Maar om de zes jaar
maken we ook een Kustkompas , met tal van
duurzaamheidsindicatoren : concrete cijfers, heel
specifiek voor de kust, over de bevolkingsstructuur, toerisme, mobiliteit, tewerkstelling... Waarmee we willen aantonen dat de kust speciaal is
en dat de tien kustgemeenten eigenlijk een uitzondering vormen op alle andere in Vlaanderen.
En waarom Europa en de lidstaten een specifiek
beleid willen voor de kust.”
“Ondanks het
feit dat duurzaam kustbeheer een langetermijndenken
vergt, boeken we
wel degelijk resultaat”
KATHY BELPAEME
MENS EN MEEUW
“We wilden natuurlijk ook een aantal concrete
projecten opzetten. Maar omdat we als provincie
al bij al weinig bevoegdheden hebben aan de
kust, was er daarbij altijd een samenwerking met
Vlaamse diensten. Een typisch voorbeeld van
zo’n geïntegreerd project was de inrichting van
duingebieden. Dat zijn gebieden bij uitstek die
heel veel gebruikers kennen : mountainbikers,
wandelaars, natuurbeschermers.... Hierbij maken
we eerst met alle betrokkenen een visie voor het
gebied op, daarna volgt een inrichtingsplan.
Geduld en vooral veel en goed overleg zijn hierbij erg belangrijk. Onze kust is zodanig klein dat
de uitdaging hier wel érg groot is. Want je moet
alle functies een plaats kunnen geven.”
“Maar ook de tien kustgemeenten, allemaal
sterke en goed georganiseerde besturen, zijn
voor ons erg belangrijke partners”, vervolgt Kathy. “Met hen werken we intens samen rond
heel concrete thematische projecten. Rond de
meeuwenoverlast bijvoorbeeld, een problematiek
die door iedereen wel gekend is. “In het begin
ging dat vooral over opengeprikte vuilniszakken
en bevuiling van het openbaar domein. Later is
daar ook nog het fenomeen van broedende
meeuwen op daken bijgekomen. Wij volgen dat
op, sensibiliseren en kijken wat mogelijke oplossingen zijn. Zo hebben we een aantal jaren geleden twee mooie filmpjes ontwikkeld over de
meeuwen, hun natuur en hoe ze samenleven
Een ander thema is het beheer van het strand,
een heel belangrijke troef van de kustgemeenten.
Enerzijds zit je met de netheid van het strand,
maar ook met de natuurlijkheid van het strand
en het toeristisch-economisch belang ervan. Ook
hier is het weer evenwicht zoeken: je wil het
strand niet al te veel verstoren met de reinigingsmachines, maar je wil toch ook wel een net
strand. En zo zijn we met de kustgemeenten tot
de overeenkomst gekomen dat het strand met de
machine gereinigd wordt op de toeristische stukken, en met de hand op de meest natuurlijke
stukken. Waarvoor we dan weer samen met de
gemeenten strandopruimacties zijn gaan organiseren.”
“We hebben als provincie met de kustgemeenten
ook samengewerkt rond maritiem erfgoed (o.m.
met de creatie van erfgoedwandelingen), natuuren milieueducatie (met de Week van de Zee) en
leefbaarheid. Ook hebben we studies opgezet
rond leefbaarheid aan de kust, betaalbaar wonen...”
“Natuurlijk is ook toerisme uiterst belangrijk
voor onze kust. Hier neemt Westtoer op een
dynamische wijze de rol op om projecten op te
zetten, samen met de kustgemeenten promotie
te voeren, en constant de vinger aan de pols te
houden hoe onze kust scoort op de toerismemarkt.”
En ook op het vlak van ruimtelijke planning kan
de provincie een bijdrage leveren tot duurzaam
beleid aan de kust. Een voorbeeld van zo’n evenwichtsoefening is de ruimtelijke organisatie van
het strand. “Tot 2002 was dit een blanco strook
op het structuurplan. Maar men wou een surfclub, cabines op het stand, een beachbar... en
eigenlijk was er daar geen kader voor. Daar heeft
de provincie West-Vlaanderen op vraag van
Vlaanderen dan het voortouw in genomen, en zo
is het Ruimtelijk Uitvoeringsplan ‘Strand en
Dijk’ tot stand gekomen. Ook hier weer was er
bijzonder veel aandacht voor overleg met alle
strandgebruikers en betrokkenen.”
“Je ziet : ondanks het feit dat duurzaam kustbeheer een langetermijndenken vergt, boeken we
wel degelijk resultaat”, besluit Kathy Belpaeme.
“Niet alleen op het terrein, maar ook op het vlak
van de communicatie en de sensibilisering van
de bevolking en de toerist.“
Enige TOP-regio in de provincie
“De jongste jaren is er vanuit de Vlaamse en
federale overheid ook ontzettend veel aandacht voor onze kust”, merkt Kathy Belpaeme op. “Denken we maar aan de studie rond
het metropolitaan kustlandschap, het masterplan kustveiligheid, het ruimtelijk plan voor
de zee of het territoriaal ontwikkelingsplan
(TOP) voor de kust. We zijn de enige TOP-
regio in West-Vlaanderen !”
“Maar dé uitdaging blijft wel om het allemaal
op elkaar af te stemmen. ” Een overkoepelende toekomstvisie – zó moet onze kust er gaan
uitzien – die is er nog niet. Of we daar ooit
gaan toe komen ? Dat durf ik niet zeggen,
maar de uitdaging is in elk geval enorm !”