Training Veiligheid eerst - Monitor Leren signaleren

Training
Veiligheid eerst
Lesweek 1
Martina McBride - Concrete
Angel
Stop kindermishandeling, stop child abuse.
Martina Mc Bride
Werkvorm 1
 Eigen ervaringen
Spotje Sire
Jo Hermanns
4 vormen kindermishandeling




Verwaarlozing (affectief of fysiek)
Fysieke mishandeling
Emotionele of psychische mishandeling
Seksueel misbruik
Sinds kort toevoeging:
 Blootstelling aan huislijk geweld zonder dat t
kind zelf rechtstreeks slachtoffer is
 Műnchhausen bij Proxy Syndroom
 Cultuur-en/of religiegerelateerde mishandeling
Seksueel misbruik
Definitie
Van seksueel misbruik (seksuele kindermishandeling) is
sprake wanneer de verzorger of opvoeder van het kind
(hierna kortheidshalve de ouder) of iemand anders die
voor een kind verantwoordelijk is , seksueel contact
met het kind heeft, of poogt te hebben, ter bevrediging
van de seksuele gevoelens van de betrokken
volwassene en/of uit geldelijk gewin. Bij seksueel
misbruik verwijst ouder of ‘verantwoordelijke
volwassene’ naar enig gezinslid of (huis)vriend die
een vertrouwensband met het kind heeft of in een
gezagsrelatie tot het kind staat. Bijvoorbeeld oppas.
Baeten, P. & Willems, J. (2009) De maat van kindermishandeling, meldcode en criteria van
kindermishandeling, SWP. Amsterdam
Werkvorm 2
 Normenlijst
Definitie kindermishandeling
“Kindermishandeling is elke vorm van voor de
minderjarige bedreigende of gewelddadige
interactie van fysieke, psychische of seksuele
aard die de ouders of andere personen ten
opzichte van wie de minderjarige in een
afhankelijkheidsrelatie staat, actief of passief
opdringen, waardoor ernstige schade wordt of
dreigt te worden berokkend aan de
minderjarige in de vorm van fysiek letsel of
psychische stoornissen” (Art. 1 m WJZ)
Internationale verdragen
Ontstaan van
kindermishandeling
 Ontbreken van pedagogisch besef
 Fysieke en emotionele verwaarlozing
armoede, sociale isolatie, lage opleiding,
persoonlijke kenmerken ouders
 Relatieproblemen, psychische
stoornissen partnergeweld
 Seksueel misbruik seksuele
stoornissen
Aanpak
 Voorkomen
 Signaleren en melden
 Stoppen en gevolgen verminderen
Actieplan Kinderen Veilig
2012-2016. Accenten
 Vergroting aandacht seksueel misbruik
en voor kinderpornografie.
 Versterking ketenaanpak
 Aandacht voor positieve
opvoedingsinterventies mbv video
feedback
 Implementatie meldcode
 Aandacht voor shaken babysyndroom
Overheidsactieplan
Kinderen veilig 2012-2016
 Nieuwsuur Baby schudden
Toerusting aankomend
beroepskracht
 Wat is kindermishandeling ?
 Welke verantwoordelijkheid heeft de
beroepskracht?
 Signaleren mbv de meldcode, LIRIK-JZ
 SOS, signaleren, taxeren,maken v e
veiligheidsplan
 Samenwerken met collega's; gebruik
beoordelingsboog
 In gesprek met ouders, pleegouders en
kinderen, jongeren over veiligheid/onveiligheid
Werkvorm 3
Spotje No kidding
 Verlegenheid van de burger?
 Gelijk aan verlegenheid van de
hulpverlener?
You tube No kidding Straatfilmpje
Angst in de jeugdzorg
beslissingsdrempel
als je ingrijpt kan je een fout maken
als je niet ingrijpt kan je een fout maken
Beslissingsdrempel
hoog
oordeel
factoren die
oordeel
beïnvloeden
factoren die
beslissingsdrempel
beïnvloeden
casusspecifieke
Info
werkervaring, normen beslisser
voorgeschiedenis,culturele bagage,
kennis huidige moraal km
politieke en publieke druk
beslissingsdrempel
laag
Bron: Masterclass kindermishandeling NJI 2011
De angst regeert?
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Angst voor dreigende en agressieve cliënten
Angst om de verkeerde beslissing te nemen
Angst voor de ontkenning
Angst voor aantasting van de
vertrouwensrelatie van de cliënt
Angst voor je eigen emoties
Angst van de ouders zelf
Angst in een organisatie
Angst in de maatschappij
Verdediging tegen angst
 Afweer, kop in het zand, niet willen zien
 Afweer door dreigen m.a.g. voor de
hulpverleningsrelatie
 Afweer door wantrouwen, neiging om meer te
controleren
 Afweer door focussen op onveiligheid ipv
veiligheid. (controle illusie)
 Afweer door uitvergroting: op safe willen
spelen , houvast door procedures, protocollen
Omgaan met angst
 Reduceren door kennis en
competentieontwikkeling;
 Reduceren door reflectie;
 Reduceren door samenwerken;
 Reduceren door samen
verantwoordelijkheid te nemen inzake
veilig opvoeden.
Werkvorm 4 Dilemma’s
Casus bijlage 2
Afsluiting
Trainingsbijeenkomst 1
Wat neem je mee?
Leeswerk voor de volgende keer.
De eerste weken erg veel lezen voor de
verschillende onderdelen van de minor.
Kwestie van doorzetten, goed plannen.
Bronnen
 Baeten, P. & Willems, J. (2007) De maat van
kindermishandeling.SWP Amsterdam
 Hermanns Jo (2008) Het bestrijden van kindermishandeling,
Nederlandsjeugdinstituut (NJI). Utrecht
 Commissie bestrijding vrouwelijke genitale verminking 2004
 Baartman, H. (2010) Werken met angst, Tijdschrift
Ouderschapskennis, jaargang 13, nr 2 juni 2010 blz125-141
 Asselt, R Dilemma's, lastige keuzes en besluiten in de
gezinsvoogdij- een casus, Tijdschrift Ouderschapskennis,
jaargang 13, nr 2 juni 2010 blz 114-118
Lesweek 2
 Song Make a better place
Kindermishandeling
 Al het doen en laten van ouders en andere
voor het kind belangrijke volwassenen dat leidt
of kan leiden tot ernstige fysieke of psychische
schade bij het kind
 Gevolgen van kindermishandeling en getuige
zijn van huiselijk geweld zijn vaak ernstig en
langdurig
Huiselijk geweld
 Geweld dat door iemand uit de huiselijke
kring van het slachtoffer gepleegd is
 Geweld betekent: de aantasting van de
persoonlijk integriteit
 Vormen van geweld: geestelijk en
lichamelijk, waaronder seksueel geweld
Vormen






Lichamelijke verwaarlozing
Lichamelijk geweld
Emotionele verwaarlozing
Psychisch geweld
Seksueel misbruik
Getuige zijn van huiselijk geweld
Cijfers
Universiteit van Leiden 2005; professionals
3% kk 0-17jaar =107.200
50000
waarneembaar beschadigd
24.517
emotionele en fysieke verwaarlozing, evenveel aanwezig
14.192
fysieke mishandeling
8971
emotionele mishandeling
1658
seksueel misbruik
764
restcategorie
Vrije Universiteit Amsterdam 2007
1800 kk 12-16jaar gevraagd zelf hun ervaringen te beschrijven schrift. enquête.
37%
gaf aan ooit mishandeld te zijn.
20%
gaf aan dat jaar mishandeld te zijn.
2x zoveel,na analyse 125.000 over waarbij ernstige vorm v km plaats had gevonden.
Cijfers
 Aantal onderzoeken AMK op jaarbasis: 33.000
 Waarvan 15 met dodelijke afloop
 Kosten samenleving: 965 miljoen Euro
Bron: IJzendoorn,M.van.2007) Kindermishandeling in Nederland. Pedagogiek, 2, 160-175.
Ernst en gevolgen
 Lichamelijk: oa in en uitwendig letsel,
groeiachterstand, zwangerschap, dood
 Psychisch: oa emotionele en
gedragsproblemen, PTST, psychiatrische en
psychosomatische klachten
 Neurobiologisch
 Intergenerationele overdracht
Afhankelijk van ernst, leeftijd, frequentie,
duur, persoonlijkheid en steun
Inzoomen op risico’s
 Intergenerationele overerving
 Cumulatie
Balansmodel
Risicofactoren
Demografisch:
 Armoede (werkloosheid, schulden)
 Isolement
 Alleenstaand ouderschap (scheiding,
tienermoeders)
Gezinsgebonden:
 Psychische problematiek (zelf als
kind mishandeld zijn)
 Chronische ziekte (verslaving)
 Laag opleidingsniveau
 Te hoge verwachtingen
Kindgebonden:
 Vroeggeboorte
 Moeilijk temperament (ADHD)
Protectieve factoren
Gezin en omgeving:
Sociale steun
Ouders:
 Goed netwerk van familie en
vrienden
 Positief zelfbeeld
 Bewustzijn van eigen ervaringen
Kind:
 Intelligentie
 Sociale vaardigheden
Signalen
Welzijn kind:




Kind ruikt onfris en draagt vuile kleding
Kind is vaak ziek of oververmoeid
Kind is te dik of heeft groeiachterstand
Kind heeft veel verwondingen of infecties aan geslachtsorganen
Gedrag kind:





Weinig vertrouwen
Weinig samenspel andere kinderen
Lusteloos of hyperactief
Spijbelen
Slechte schoolprestaties
Gedrag ouders:




Onverschilligheid jegens kind
Afspraken afzeggen
Prestatiedruk leggen bij het kind
Persoonlijke problemen
Gezinssituatie:


Isolement
ProblemenStress (financieel, relationeel, geweld, huisvesting)
De LIRIK-JZ hulpmiddel
bij vermoeden
Drieslagmodel
1. Onderkennen van mogelijke signalen km
2. Verifiëren van vermoedens van km; wanneer het vermoeden wordt
bevestigd:
3. Stoppen van de km
Project Verbetering indicatiestelling BJZ (VIB)
LIRIK-JZ
Licht instrument risico taxatie
(korte checklist BJZ)
 Checklist gericht op gestructureerde
oordeelsvorming
 Deel 1: huidige veiligheidssituatie
Deel 2 risicotaxatie nu en toekomst
 Goede taxatie vraagt feitelijk beeld
Hoe LIRIK gebruiken?
 De kernvragen en conclusie altijd invullen
 De aandachtspunten zijn vrij
 De beschreven opvoedingssituatie
benoemen
 LIRIK geschiedt vaak op basis van
beschreven info, bij GCT; dubbel
beschrijven niet nodig.
Casus Peter
 Werkvorm 2 en werkvorm 3
Zie SHL
Docent deelt lege Lirik uit.
Bronnen
 IJzendoorn,M.van.(2007)
Kindermishandeling in Nederland.
Pedagogiek, 2, 160-175.
 Masterclass kindermishandeling Nji 2011
Lesweek 3
inhoud
 De meldcode
 Werken met de meldcode
 SOS
De meldcode
“Alles met mate”, zei de snijder en hij sloeg zijn vrouw met
de ellestok.
Doel: bijdrage leveren aan de kwaliteit en effectiviteit van
de signalering en aanpak van kindermishandeling door
beroepskrachten
Middel: Stappenplan voor beroepskracht bij het vermoeden van km
Baeten, P. & Willems, J. (2007) De maat van kindermishandeling.SWP Amsterdam
Wet verplichte meldcode
Stappenplan voor handelen vd beroepskracht
Algemeen
 De beroepskracht draagt direct en indirect
verantwoordelijkheid voor de ontwikkeling,
gezondheid, veiligheid van het kind
 De beroepskracht draagt zorg voor stoppen
van km
 De beroepskracht kan signaleren en houdt
kennis hieromtrent op peil
Stappen meldcode





Signaleren; in kaart brengen signalen
Overleggen; collegiaal, AMK/ASHG
Gesprek met de cliënt
Wegen; aard ernst en risico
Beslissen; hulp organiseren of melden
Casus Rosa
SOS
 Theoretische basis, praktische kader en een aantal
vaardigheden voor beroepskrachten in de jeugdzorg
die te maken hebben met (vermoeden)
kindermishandeling en/of huiselijk geweld
(6 praktijkelementen+12 praktische uitgangspunten)
 Gericht op het opbouwen van samenwerkingsrelatie
met ouders en kinderen, uiteindelijk doel: veiligheid
 Oplossingsgericht :samen met gezin veiligheidsplan
maken
 Veiligheid centraal
SOS
 Het is het plan van het gezin. De werker
helpt bij het maken en controleert
 Alle betrokkenen (gezin, netwerk) krijgen
taak om veiligheid te waarborgen
 Werker legt doelen vast in SMART
criteria
 Plan is niet statisch, kan aangepast
worden op grond van dat het goed gaat
Veiligheidsplan
Beschrijving van:
1. Waar maakt men zich zorgen om?
2. Wat duidt op veiligheid?
3. Wat moet er gebeuren?
Andrew Turnell
Signs of safety
 DVD
Bronnen
 Turnell & Edwards Veilig opgroeien,
2009) Pagina 11 t/m 52)
 P.Baeten& J.Willems (2009)De maat van
kindermishandeling; meldcode en criteria
van kindermishandeling, SWP,
Amsterdam
 www.signsofsafety.nl
Lesweek 4
sos
 Doel: opbouwen samenwerkingsrelatie
met ouders waar vermoedelijke KM
plaatsvindt of de risico’s groot zijn
 Hoe? Oplossingsgericht, samen met
ouders een veiligheidsplan maken
 Hulpverlener dient vaardig in gebruik van
professionele autoriteit te zijn en gericht
op aangaan coöperatieve relatie
6 praktijkelementen
1. Begrijp ieders opstelling. Achterhaal wat de betekenis is van ieders
verhaal. Elke zaak is uniek.
2. Zoek naar uitzondering op de mishandeling. Dat genereert hoop, omdat
het probleem niet altijd bestaat.
3. Benoem sterke punten en hulpbronnen. Dit voorkomt overweldiging
door het probleem.
4. Concentreer je op doelen. Haal doelen van het gezin naar boven om
veiligheid te verbeteren. Vergelijk met doelen van professionals. Gebruik
ideeën waar mogelijk van het gezin.
5. Meet veiligheid en vooruitgang. Ga steeds na in hoeverre gezinsleden
vooruitgang van de veiligheid ervaren.
6. Beoordeel de bereidheid, het vertrouwen en de capaciteiten alvorens de
plannen te willen realiseren.
12 praktische
uitgangspunten
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
Respecteer de cliënt
Werk samen met de persoon
Samenwerking is mogelijk ook bij dwang
In elk gezin zijn signalen van veiligheid aanwezig
Veiligheid altijd centraal
Wat wil de cliënt?
Zoek naar details
Concentreer je op kleine veranderingen
Verwar details niet met oordelen
Bied keuzes
Gesprek is platvorm tot verandering
Deze uitgangspunten zijn streefdoelen en geen aannames
SOS stappen







Mappen
3 huizen
Conferentie
Framework
Veiligheidsplan
Words en pictures
‘Hetzelfde maar toch anders’ rollenspel
Vaardigheden hulpverlener om
beoordeling/toetsing uit te voeren
 Onderscheid tussen schade het verleden
(feiten) en gevaren voor de toekomst en
complicerende factoren(zorgen)
 Heldere taal, begrijpelijk voor gezinnen
 Beweringen richten op specifiek
observeerbaar gedrag
 Vaardig gebruik maken van autoriteit
Aspecten van veiligheid
 De aanwezigheid van regelmaat en stabiliteit in
het gezin (structuur, continuïteit,
voorspelbaarheid)
 Lichamelijke en emotionele zorg (basiszorg,
bescherming, veilige omgeving met voldoende
toezicht)
 Het gevoel van geborgenheid (emotionele en
affectieve aandacht)
 Afwezigheid geweld en misbruik
Lesweek 5
 Taarten van Abel (VPRO)
http://www.uitzendinggemist.nl/afleveringen
/1081260
Uitzendinggemist Aflevering
28 november 2010 Bibi
Methode Words and
Pictures
 Een verhaallijn met illustraties voor
kinderen, die helpt om lastige
gebeurtenissen die moeilijk te vertellen
zijn door volwassenen, te begrijpen
 Accent op ouders die de verhaallijn
maken om kinderen en netwerk te
informeren over hoe de dingen zijn
gegaan waardoor het nu is zoals het is
Achtergrond
 Kinderen begrijpen vaak niet wat er
gebeurt
 Ouders leggen moeilijke situaties niet
vaak uit
 Kinderen maken vaak hun eigen verhaal
en worden hierdoor nog banger
 Kinderen geven vaak zichzelf de schuld
van de problemen
Stappen
 Uitleg proces en doelen gericht om
zorgen weg te nemen
 De verhaallijn wordt door de ouders met
hulp van familie en hulpverleners
gemaakt
 Verschillende schetsen tot de laatste
waarvoor de ouders instemming geven
 Presentatie aan de kinderen of familie of
netwerk
 In taal die begrijpelijk is voor de familie
Inhoud verhaallijn




Opening neutrale gebeurtenis
Wie hebben er zorgen
Wat zijn de zorgen
Wat is er gebeurd? Wat is er gezegd , wat waren de
gevoelens van de betrokkenen
 Wie en wat gaan de mensen precies doen om te
helpen en de zorgen op te lossen
 Einde is een positieve toekomst waarin getoond wordt
dat mensen hard werken om de problemen op te
lossen
Redenen om word en pictures document
te maken
 Om te zorgen dat de kinderen begrijpen waarom ze in
zorg zijn of uit huis zijn geplaatst, het creëert een
levensverhaal voor ze
 Om te zorgen dat de kinderen een eenduidig verhaal
horen van de verschillende volwassenen (incl. BJZ) in
hun leven
 Om na te gaan of de familie voldoende openheid wil
geven en voldoende op één lijn zit met de hulpverlening om een veiligheidsplan te kunnen maken
 Om de familie veiligheids-afspraken aan het hele
netwerk duidelijk te maken
 Symbolische afsluiting van een periode van intensieve
bemoeienis van BJZ en overdracht van
verantwoordelijkheden aan de familie
Lesweek 6
 Geen ondersteunende info
 Werken aan de drie werkvormen
Zingen in het donker 38 minuten
 http://opchan.oclc.org/DB=1/SET=1/TTL=1/SHW?
FRST=1
Open les
+ evalueren