Microsoft Word - BB-0191-a-10-1-o

Examen VMBO-BB 2010
biologie CSE BB
deel 1 van 1
Examenopgaven
tijdvak 1
vrijdag 28 mei
13.30 - 15.00 uur
2
Dit examen bestaat uit:
- examenopgaven
Naam kandidaat ...
Kandidaatnummer ...
Beantwoord alle vragen in dit opgavenboekje.
Dit examen bestaat uit 42 vragen.
Voor dit examen zijn maximaal 45 punten te behalen.
Achter elk vraagnummer staat hoeveel punten met een goed antwoord behaald kunnen worden.
* Noot van Dedicon:
De bladzijde-nummers zijn te vinden met de zoekfunctie (Ctr+F). Zoek op het woord bladzijde plus
het betreffende nummer, gevolgd door 'enter'.
3
Inhoud
Problemen met het gebit
2
Orgaanstelsels van een vogel
Vegetarische schnitzel
Een longziekte
3
4
5
Een aquarium 6
De huid en de lichaamstemperatuur 6
Het oog
7
Alcohol
8
De nieren
10
Thalassemie 11
De dingo
12
Placenta
14
Schijf van Vijf 16
Het oor
17
Prostaat en plassen 18
Een bacterie-soort
19
De pinksterbloem
20
4
Symbolenlijst
(
ronde haak openen
)
ronde haak sluiten
-->
pijl naar rechts
=
isgelijkteken
bt
begin tabel
et
einde tabel
5
bladzijde 2
Meerkeuzevragen: Geef de juiste letter aan.
Tenzij anders vermeld, is er sprake van normale situaties en gezonde organismen.
Problemen met het gebit
In een artikel staat de volgende informatie:
Op verschillende plaatsen in je lichaam komen bacteriën voor.
Dat geldt ook voor je mond.
Sommige van deze bacteriën krijg je binnen door het ademen.
Maar het kan ook via het eten en drinken.
Vraag 1: 1 punt
Welke cel heeft de kenmerken van een bacterie?
(Kies uit: A B C)
A celkern, celwand
B celkern, geen celwand
C geen celkern, celwand
6
bladzijde 3
Vraag 2: 1 punt
Door bacteriën in de mond kan het tandvlees ontstoken raken.
Bepaalde bloeddeeltjes bestrijden deze bacteriën.
Welke bloeddeeltjes zijn betrokken bij het bestrijden van deze bacteriën?
(Kies uit: A B C)
A bloedplaatjes
B rode bloedcellen
C witte bloedcellen
Vraag 3: 1 punt
Om tandbederf tegen te gaan, wordt het gebit soms behandeld met fluor.
Welke functie heeft zo'n fluorbehandeling?
(Kies uit: A B C)
A de speekselproductie verhogen
B de voedselresten verteren
C het tandglazuur versterken
Orgaanstelsels van een vogel
Vraag 4: 1 punt
In het lichaam van een vogel zijn verschillende orgaanstelsels aanwezig.
Drie orgaanstelsels zijn: het bottenstelsel, het verteringsstelsel en het zenuwstelsel.
Welk orgaanstelsel geeft stevigheid en welk orgaanstelsel zet voedsel om?
(Kies uit: A B C)
A het bottenstelsel en het verteringsstelsel
B het bottenstelsel en het zenuwstelsel
C het verteringsstelsel en het zenuwstelsel
7
bladzijde 4
Vegetarische schnitzel
Een vegetariër is iemand die geen vlees of vis eet.
In de winkels zijn steeds meer producten te koop die voor een vegetariër geschikt zijn.
Zo bestaat er vegetarische schnitzel, die gemaakt wordt van planten.
In de afbeelding is een etiket van vegetarische schnitzel weergegeven.
vegetarische schnitzel
(per 100 gram)
energie: 1142 kJ
eiwit: 15,5 gram
koolhydraten: 14,4 gram
vet: 17,0 gram
voedingsvezel: 1,0 gram
ijzer: 2,1 mg
calcium: 120,0 mg
ingrediënten (o.a.): olijfolie, aardappelzetmeel, soja-eiwit.
Vraag 5: 1 punt
Vegetarische schnitzel bevat mineralen.
Welke twee mineralen bevat vegetarische schnitzel?
(Kies uit: A B C)
A calcium en ijzer
B calcium en voedingsvezel
C ijzer en voedingsvezel
Vraag 6: 1 punt
Uit welk ingrediënt is het vet van vegetarische schnitzel afkomstig?
(Kies uit: A B C)
A uit de olijfolie
B uit het aardappelzetmeel
C uit het soja-eiwit
Vraag 7: 1 punt
Een deel van de stoffen uit de vegetarische schnitzel moet eerst worden verteerd.
Daarna kunnen deze stoffen in het bloed worden opgenomen. Twee stoffen uit de vegetarische
schnitzel zijn: eiwitten en vetten.
Welke stoffen moeten eerst worden verteerd voordat ze in het bloed worden opgenomen?
(Kies uit: A B C)
A alleen eiwitten
B alleen vetten
C zowel eiwitten als vetten
8
bladzijde 5
Vraag 8: 1 punt
In welk deel van de darmen worden de meeste voedingsstoffen uit een vegetarische schnitzel in
het bloed opgenomen?
(Kies uit: A B C)
A in de dikke darm
B in de dunne darm
C in de slokdarm
Een longziekte
Jordy heeft longemfyseem.
Bij deze ziekte gaan de wanden van de longblaasjes stuk.
Longblaasjes die stuk zijn, kunnen niet opnieuw aangroeien.
Vraag 9: 1 punt
Leg uit dat Jordy het door de kapotte longblaasjes snel benauwd krijgt.
Vraag 10: 1 punt
Welke delen van de longen zorgen voor de uitwisseling van gas?
(Kies uit: A B C)
A luchtpijp
B bronchie
C longblaasjes
Vraag 11: 2 punten
Roken kan longemfyseem veroorzaken.
--> Noem twee andere ziekten die het gevolg kunnen zijn van roken.
1 ...
2 ...
9
bladzijde 6
Een aquarium
Twee vissen en een waterplant bevinden zich in een aquarium.
Regelmatig wordt de hoeveelheid koolstofdioxide in het water bepaald.
Vraag 12: 1 punt
Wat gebeurt er met de hoeveelheid koolstofdioxide in het water?
(Kies uit: A B C)
A stijgt
B blijft gelijk
C daalt
De huid en de lichaamstemperatuur
Vraag 13: 1 punt
In de huid komen onder andere bloedvaten en talgklieren voor.
Welke daarvan spelen een directe rol bij de regeling van de lichaamstemperatuur?
(Kies uit: A B C)
A alleen de bloedvaten
B alleen de talgklieren
C zowel de bloedvaten als de talgklieren
10
bladzijde 7
Het oog
Vraag 14: 1 punt
Op welke plaats in het oog wordt traanvocht gemaakt?
(Kies uit: A B C)
A traanklier
B traanbuis
C hoornvlies
Vraag 15: 1 punt
Als we over een oog praten, hebben we het dan over een cel, een orgaan of een organisme?
(Kies uit: A B C)
A over een cel
B over een orgaan
C over een organisme
Vraag 16: 1 punt
Door gebrek aan vitamine A in het voedsel kan nachtblindheid ontstaan.
Bij nachtblindheid werken de zintuigcellen in het oog niet goed.
Op welke plaats in het oog bevinden deze zintuigcellen zich?
(Kies uit: A B C)
A in het hoornvlies
B in het netvlies
C in het vaatvlies
11
bladzijde 8
Alcohol
Uit onderzoek blijkt dat veel jongeren regelmatig alcohol gebruiken.
In de onderstaande tabel is het percentage jongens en meisjes weergegeven dat de laatste vier
weken een of meerdere keren alcohol heeft gedronken.
bt
De tabel bestaat uit 3 kolommen:
Kolom 1: leeftijd
Kolom 2: procent meisjes dat de laatste vier weken alcohol heeft gedronken
Kolom 3: procent jongens dat de laatste vier weken alcohol heeft gedronken
11; 8; 18
12; 8; 14
13; 20; 24
14; 35; 35
15; 55; 55
16; 68; 60
17; 72; 78
18; 74; 78
et
Vraag 17: 1 punt
Hoeveel procent van de meisjes van 13 jaar heeft de laatste vier weken alcohol gedronken?
Vraag 18: 1 punt
Op welke leeftijd is het percentage drinkende meisjes hoger dan het percentage drinkende
jongens?
12
bladzijde 9
Vraag 19: 1 punt
Hoe heet het bloedvat dat bloed vervoert van de lever naar het hart?
(Kies uit: A B C D)
A aorta
B darmader
C longader
D onderste holle ader
Vraag 20: 1 punt
Waar in het lichaam wordt alcohol vooral afgebroken?
(Kies uit: A B C D)
A in de hersenen
B in de lever
C in de maag
D in de nieren
Vraag 21: 1 punt
Soms kun je ruiken dat iemand alcohol gedronken heeft.
Dit gebeurt als alcohol het lichaam via bepaalde organen verlaat.
Welke organen worden hier bedoeld?
(Kies uit: A B C)
A de longen
B de nieren
C delen van de huid
13
bladzijde 10
De nieren
Vraag 22: 1 punt
Wat is de functie van de nier?
(Kies uit: A B C D)
A opnemen van zuurstof
B uitscheiden van afvalstoffen
C omzetten van voedingsstoffen
D verteren van voedsel
Vraag 23: 1 punt
Als de nieren niet goed werken, kan een kunstnier soms hulp bieden.
Een kunstnier is een apparaat dat het bloed van een patiënt schoonspoelt.
Wat verwijdert een kunstnier uit het bloed?
(Kies uit: A B C)
A alleen afvalstoffen
B alleen onverteerde voedselresten
C zowel afvalstoffen als onverteerde voedselresten
14
bladzijde 11
Thalassemie
Vraag 24: 1 punt
Thalassemie is een ziekte van de rode bloedcellen.
Welke kenmerken heeft een rode bloedcel?
(Kies uit: A B C)
A bolvormig zonder celkern
B onregelmatige vorm met celkern
C rond en ingedrukte vorm zonder celkern
Vraag 25: 1 punt
Door thalassemie kunnen de rode bloedcellen hun taak minder goed doen.
Wat is dan het gevolg?
(Kies uit: A B C)
A een vermindering van de afweer
B een vermindering van het vervoer van voedingsstoffen
C een vermindering van het vervoer van zuurstof
15
bladzijde 12
De dingo
Dingo's zijn honden die in Australië in het wild leven.
Ze kunnen ongeveer 20 kg zwaar worden.
Dingo's leven meestal in groepen.
Zo'n groep dingo's jaagt samen op andere dieren.
Zo kunnen ze bijvoorbeeld gemakkelijk een kleine kangoeroe vangen.
Vraag 26: 1 punt
Is de dingo een consument, een producent of een reducent?
Gebruik hierbij de bovenstaande informatie.
(Kies uit: A B C)
A een consument
B een producent
C een reducent
Vraag 27: 1 punt
Welk type kiezen heeft de dingo?
Gebruik hierbij de bovenstaande informatie.
(Kies uit: A B C)
A knipkiezen
B knobbelkiezen
C plooikiezen
Als een dingo gerend heeft, hijgt hij met de tong uit de bek.
Zo raakt het dier het teveel aan warmte kwijt.
Dit hijgen is ook een vorm van ademhalen.
Vraag 28: 1 punt
Geef de naam van de ademhalingsorganen van een dingo.
16
bladzijde 13
Vraag 29: 2 punten
Ademhalen is een levenskenmerk.
--> Schrijf nog twee levenskenmerken op die bij een dingo kunnen voorkomen.
1 ...
2 ...
Vraag 30: 1 punt
In een boek staat:
Soms hebben boeren in Australië last van dingo's.
Dit gebeurt bijvoorbeeld als een schaap, dat rustig gras eet, wordt aangevallen.
Vooral als een groep dingo's een schaap grijpt, is er al gauw weinig van zo'n dier over ...
Welke voedselketen wordt hier beschreven?
(Kies uit: A B C)
A dingo --> schaap --> gras
B gras --> dingo --> schaap
C gras --> schaap --> dingo
17
bladzijde 14
Placenta
In een boek staat:
Tijdens de zwangerschap neemt het gewicht van de placenta snel toe.
bt
De tabel bestaat uit 2 kolommen:
Kolom 1: zwangerschap
Kolom 2: gewicht placenta
10 weken; 25 gram
24 weken; 225 gram
40 weken; 475 gram
et
Soms groeit de placenta op een verkeerde plaats in de baarmoeder.
Deze ligt dan onderin de baarmoeder.
Vraag 31: 1 punt
De geboorte van een kind met een placenta op de 'verkeerde' plaats gaat moeilijk.
--> Leg dit met de bovenstaande informatie uit.
Vraag 32: 1 punt
Noem een taak van de placenta.
Vraag 33: 1 punt
Waarmee is de baby met de placenta verbonden?
18
bladzijde 15
Vraag 34: 1 punt
Bloed wordt vanuit de baarmoeder via de placenta naar de nieren gevoerd.
Het bloed komt dan onder andere door de aorta.
Geef de naam van het bloedvat dat het bloed vanuit de aorta naar de nieren voert.
19
bladzijde 16
Schijf van Vijf
Vraag 35: 1 punt
Irmke eet twee bruine bolletjes met boter en rookvlees.
Ook drinkt zij een glas thee.
Uit welk vak van de Schijf van Vijf ontbreekt er iets bij deze maaltijd?
(Kies uit: A B C D E)
A uit het vak brood, granen en aardappelen
B uit het vak dranken
C uit het vak groente en fruit
D uit het vak vetten en oliën
E uit het vak zuivel, vlees en vis
20
bladzijde 17
Het oor
Vraag 36: 1 punt
Het oor bestaat uit verschillende delen.
Welk deel verbindt de mondholte met de keelholte?
(Kies uit: A B C)
A het evenwichtsorgaan
B de buis van Eustachius
C het slakkenhuis
Vraag 37: 1 punt
De delen van het oor hebben verschillende taken.
Welk deel van het oor geeft impulsen door?
(Kies uit: A B C)
A de oorschelp
B de gehoorzenuw
C een gehoorbeentje
21
bladzijde 18
Prostaat en plassen
Veel oudere mannen hebben problemen met plassen.
Dit komt meestal doordat de prostaat groter is geworden.
De prostaat ligt onder de urineblaas.
Vraag 38: 1 punt
Produceert de prostaat spermacellen? En produceert de prostaat zaadvocht?
(Kies uit: A B C)
A alleen spermacellen
B alleen zaadvocht
C zowel spermacellen als zaadvocht
Vraag 39: 2 punten
P Welke buis vervoert zaad vanuit de zaadbal naar de penis?
Q Welke buis vervoert urine door de penis?
P = ...
Q = ...
Vraag 40: 1 punt
Leg uit dat plassen moeilijker wordt als de prostaat groter wordt.
Gebruik de informatie uit de tekst.
22
bladzijde 19
Een bacterie-soort
Vraag 41: 1 punt
Een groep bacteriën die door celdeling uit één bacterie is ontstaan, noemt men een
bacteriekolonie. Als de omstandigheden gunstig zijn, kunnen bacteriën zich zeer snel delen. Bij
een bepaalde bacteriesoort kan er elke tien minuten een celdeling plaats vinden. Op deze manier
ontstaat uit die ene bacterie een kolonie.
Uit hoeveel bacteriën kan deze kolonie dan maximaal bestaan na 40 minuten?
(Kies uit: A B C D)
A 1
B 2
C 4
D 8
23
bladzijde 20
De pinksterbloem
Vraag 42: 1 punt
De pinksterbloem is een plant die je soms in weilanden vindt.
Tijdens de bloei heeft deze plant paarse bloemen.
De pinksterbloem kan zich geslachtelijk en ongeslachtelijk voortplanten.
Met welk deel kan de pinksterbloem zich geslachtelijk voortplanten?
(Kies uit: A B C)
A bloem
B blad
C wortelstok
Einde
24