Profielschets 1. Omgevingsprofiel Alkmaar is een stad met 95.000

Profielschets
1. Omgevingsprofiel
Alkmaar is een stad met 95.000 inwoners.
De identiteit van Alkmaar is mede bepaald door het verleden en de geografische ligging. Vanuit de
ligging op een strandwal in een waterrijk gebied ontwikkelde Alkmaar zich tot handelsstad. Deze
ligging tussen water, polders en duinen bepaalt het profiel van de stad maar geeft ook beperkingen in
oppervlakte en bereikbaarheid.
Door de handel en het marktwezen (de kaasmarkt !) groeide Alkmaar uit tot de belangrijkste regionale
centrumstad in Noord-Holland noord. Die functie ontwikkelt zich nog voortdurend.
Als gevolg van de groeikernstatus in de jaren zeventig maakte de stad een explosieve groei door.
Alkmaar werd dan ook geconfronteerd met typische grotestadsvraagstukken: herstructurering van
wijken, kwetsbare groepen, onveiligheid en de integratie van een multiculturele bevolking. Tevens
ontstond een grote investeringsachterstand in met name het oude centrum, het voorzieningenaanbod
en de infrastructuur. Het voorkomen van verdere achterstanden was daarom van groot belang.
De afgelopen jaren is een groot deel van de achterstanden ingelopen.
Er is echter nog steeds een grote behoefte aan woningbouw binnen de grenzen van Alkmaar zelf. Tot
2010 is er een taakstelling van 3400 woningen, waarvan 3000 woningen binnenstedelijk. De realisatie
hiervan zal het uiterste vergen van het gemeentebestuur.
Daarnaast is Alkmaar deelnemer aan het Grotestedenbeleid wat heeft geleid tot een aantal
belangrijke impulsen en grote projecten. Zo wordt er nog steeds gewerkt aan de herstructurering van
een aantal wijken (o.a. Overdie); lopen er projecten voor de herinrichting van het stationsgebied en
zijn er mogelijkheden de komende jaren een groot gebied grenzend aan het centrum tot ontwikkeling
te brengen ( Overstad).
Intussen is het oude historische centrum zo goed als gerenoveerd. Dit biedt voordelen maar ook
nadelen. Waar enerzijds sprake is van een sterk winkelaanbod met culturele functies (de Grote Sint
Laurenskerk, Canadaplein met het Stedelijk Museum. Theater de Vest, de centrale openbare
bibliotheek en Artiance) is anderzijds sprake van toenemende economische druk en verkeersbelasting
op het centrum waardoor maatregelen nodig zijn gericht op vernieuwing en bereikbaarheid.
Met name ook op het gebied van bereikbaarheid van Alkmaar in de regio zijn nog veel maatregelen
nodig.
Overigens is Alkmaar prachtig gelegen in een typisch Hollands polderlandschap, temidden van
natuurgebieden met duinen, strand, bos en overal water. Samen met de Alkmaarse cultuurhistorie
vormt dit landschap een trekpleister voor toeristen. Ook de ligging ten opzichte van de randstad,
verrassend dichtbij Amsterdam en Schiphol, is een sterk punt.
Alkmaar is de economische kern van Noord-Holland noord, vooral als het gaat om detailhandel,
onderwijs, horeca, gezondheidszorg en culturele instellingen. Ook is er veel publieke, zakelijke en
financiële dienstverlening. De komende jaren is er vanuit de gemeente extra aandacht voor innovatie
en vernieuwing.
Daarnaast is Alkmaar de stad van de menselijke maat met veel aandacht voor vrijwilligerswerk,
buurthuizen, buurtnetwerken en een progressieve aanpak van wijkgericht werken. Dynamiek,
levendigheid en veelkleurigheid zijn woorden die passen bij Alkmaar. Daarbij heeft Alkmaar
sportvoorzieningen van een hoog niveau en de intentie om een actief sportbeleid te voeren.
Alkmaar is een sociale stad; in Alkmaar zullen de mensen die zorg echt nodig hebben er door de
invoering van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning niet op achteruit gaan.
Tenslotte is Alkmaar een centrum van onderwijs (HBO, MBO. VMBO) en met één van de grootste,
niet-academische ziekenhuizen van Nederland binnen zijn grenzen, ook centrum van
gezondheidszorg.
De toekomst
De gemeenteraad van Alkmaar bestaat uit 37 raadsleden met de volgende verdeling:
PvdA (11 zetels), Onafhankelijke Partij Alkmaar (5 zetels), SP (5 zetels), VVD (4 zetels), CDA ( 4
zetels), Groenlinks ( 3 zetels), Leefbaar Alkmaar ( 2 zetels), OmAlkmaar (1 zetel), D66 ( 1 zetel) en
ChristenUnie( 1 zetel).
Met tien fracties in de gemeenteraad is het belangrijk dat het politieke proces op een goede en
zorgvuldige manier verloopt waarbij recht wordt gedaan aan zowel de positie van grote als van
kleinere partijen.
Er is een coalitieakkoord dat gesloten is door PvdA, VVD, CDA en Groenlinks. Dit akkoord wordt
uitgewerkt in een collegeprogramma.
Het college wordt naast de burgemeester gevormd door 2 wethouders van de PvdA, 1 wethouder van
de VVD, 1 wethouder van het CDA en 1 wethouder van Groenlinks.
De kaders voor de komende periode worden gevormd door het coalitieakkoord waarin vooral is
ingezet op:
- investeren in welzijns- en zorgvoorzieningen en een goed sociaal beleid
- een veiligheidsbeleid, gestoeld op samenhang tussen preventie en handhaving, naast een
blijvende inzet op leefbare wijken
- een op de toekomst gerichte aanpak van fysieke en economische infrastructuur, nieuwe
hoogwaardige werkgelegenheid en een maximale inzet voor sociale woningbouw.
Bovenstaande is temeer een uitdaging omdat er sprake is van zowel financiële als fysieke grenzen:
financieel omdat er bijna geen ruimte is voor nieuw beleid, fysiek omdat de mogelijkheden voor
uitbreiding nagenoeg uitgeput zijn.
Daarnaast is het programma voor het Grotestedenbeleid richtinggevend. Dit programma bestaat uit
zes uitvoeringsprogramma’s met eigen doelstellingen en prestatieafspraken. De programma’s zijn:
een sterk centrum, vitale samenleving, moderne economie, gevarieerd wonen, veilig Alkmaar en
omgevingskwaliteit.
Na de hechte samenwerking met Heerhugowaard en Langedijk in het kader van de Vinex is in
regionaal verband een nieuwe vorm van samenwerking aan het ontstaan waarbij de meerwaarde van
de samenwerking voor partijen steeds aantoonbaar moet zijn. Het betreft een samenwerkingsvorm
waarbij bestaande portefeuillehoudersoverleggen als platform worden benut die daarbij, afhankelijk
van de onderwerpen, in wisselende samenstelling kunnen functioneren. Regionale samenwerking dus
in de vorm van coalities per onderwerp met de omliggende gemeenten. Uitgangspunt daarbij is dat de
samenwerking vrijwillig is, maar niet vrijblijvend. Daarnaast is het voor Alkmaar uiteraard van het
grootste belang ook met de provincie Noord-Holland en het Rijk goede contacten te onderhouden.
De gemeentelijke organisatie (1100 medewerkers) tenslotte zet de komende jaren in op verdere
professionalisering, een kerntakendiscussie, effectiviteit en efficiency en de regierol van de gemeente
in maatschappelijke processen.
2
2. Taken en rol van de nieuwe burgemeester
(Waar in het vervolg gesproken wordt over “hij”, kan uiteraard ook “zij” gelezen worden).
De nieuwe burgemeester is het boegbeeld van de stad en is het gezicht van het gemeentebestuur.
Dat komt met name tot uiting in het externe optreden.
De burgemeester moet een aanspreekbare en benaderbare vertegenwoordiger van het
gemeentebestuur zijn voor inwoners, maatschappelijke instellingen en het bedrijfsleven. Hij heeft
daarbij aandacht voor de levensbeschouwelijke, maatschappelijke culturele en sociaalmaatschappelijke aspecten van het leven in de gemeente Alkmaar. Hij heeft gevoel voor de identiteit
en cultuur van een historische stad. Hij moet beschikken over een koel hoofd en een warm hart.
Kortom: Hij is een echte ambassadeur van Alkmaar: in de stad, in de regio en in het land.
Hij speelt daarbij een actieve rol in het benutten en uitbouwen van contacten met personen en lokale,
regionale en landelijke organisaties ten behoeve van de belangen van de centrumstad Alkmaar. Het is
daarom van belang dat de nieuwe burgemeester ervaring heeft met processen van regionale
samenwerking, beseft dat hier veel tijd en energie in gaat zitten en oog heeft voor de specifieke positie
van de centrumstad daarbij.
De burgemeester heeft op dit moment de volgende portefeuilles ter beschikking:
Lobby en ondersteuning
Publiekszaken
Facilitair
Openbare orde en veiligheid
Communicatie en PR
Beleidscoördinatie
Regionale taken veiligheid
Onderzoek en statistiek
Mediabeleid
De burgemeester is korpsbeheerder van het regionale politiekorps en is voorzitter van de
veiligheidsregio Noord-Holland-noord.
De burgemeester is voorzitter van de raad en van het college van burgemeester en wethouders.
In die hoedanigheid dient hij invulling te geven aan een goed en daadkrachtig bestuur. Voor zowel
raad als college is de burgemeester een daadkrachtig leider met een goed gevoel voor onderlinge
verhoudingen. Daarbij is essentieel dat hij het evenwicht weet te bewaren tussen beide rollen en in
die positie ook duidelijk maakt waar de grenzen en bevoegdheden van zowel raad als college liggen.
De burgemeester draagt zorg voor een optimale invulling van het dualisme. Dit in goede
samenwerking met de griffie.
Als voorzitter van het college is de burgemeester een teamleider en verbinder die in staat is het
college te coachen en als eenheid te laten opereren. Hij moet dus een bindend vermogen hebben met
respect voor de eigen verantwoordelijkheid van de onderscheidene portefeuillehouders.
Als voorzitter van de raad dient de burgemeester ruimte te geven aan discussie en op een actieve
manier mede het besluitvormingsproces te leiden. Als het nodig is streng, maar ook met
relativeringsvermogen.
De burgemeester staat daarbij nadrukkelijk boven de partijen. De burgemeester investeert in de totale
gemeenteraad en weet om te gaan met bestuurlijk lastige verhoudingen. Hij heeft hierbij een
stimulerende en verbindende rol.
In het presidium (overleg van de fractievoorzitters) zorgt de burgemeester voor een duidelijke
aansturing en een heldere besluitvorming.
3
In algemene zin verwachten wij dat de burgemeester ervaring heeft in een bestuurlijke functie in het
openbaar bestuur; daarnaast is bestuurlijke ervaring in het bedrijfsleven een pre. De burgemeester is
daarnaast representatief, verbaal vaardig en heeft een goed gevoel voor public relations. Hij geeft met
elan en energie invulling aan zijn functie. De burgemeester overlegt met de fractievoorzitters over
huidige en toekomstige nevenfuncties.
3. Competentieprofiel
A. basiscondities
De volgende vijf basiscondities zijn onlosmakelijk met het ambt van burgemeester verbonden:
inlevingsvermogen, bindend vermogen, integriteit, onafhankelijkheid en stressbestendigheid.
Dit zijn algemene condities die nodig zijn om het ambt van burgemeester van Alkmaar naar behoren te
kunnen vervullen.
B. Bestuursstijlen
In Alkmaar worden op basis van de voorziene taken en rollen van de burgemeester met name de
volgende twee bestuursstijlen gevraagd. Met deze twee bestuursstijlen is de bestuurspraktijk in
Alkmaar op dit moment het meeste gediend.
Verbinder
De nieuwe burgemeester van Alkmaar is een verbinder die aandacht schenkt aan
samenwerkingsprocessen en zoekt naar gemeenschappelijke doelstellingen. De burgemeester
inspireert, daagt mensen uit en betrekt mensen in besluitvorming; hij ondersteunt het groepsproces en
brengt conflicten tot een goed einde. Persoonlijke kwaliteiten zijn: bruggenbouwer, toegankelijk,
zorgzaam en begrijpen.
Coördinator
De nieuwe burgemeester zorgt ervoor dat het werk ongestoord en soepel verloopt. Hij ziet toe op de
planning van bestuurlijke processen en zorgt voor een goede voortgang daarvan. Hij draagt bij aan
een heldere taakverdeling en voortgangscontrole van de werkzaamheden van college en raad.
Persoonlijke kwaliteiten zijn: ordelijk, betrouwbaar en verantwoordelijk.
C. Bestuursvaardigheden
De nieuwe burgemeester dient in ieder geval te beschikken over de volgende bestuursvaardigheden.
Inlevingsvermogen
De burgemeester onderkent gevoelens en behoeften van anderen; hiermee houdt hij rekening. Hij kan
zich in anderen verplaatsen en is zich bewust van de invloed van het eigen handelen. Dat hij goed kan
luisteren is essentieel.
Doorzettingsvermogen
De burgemeester kan gedurende een lange periode actief zijn wanneer de functie dat vraagt. Hij
straalt dit uit en weet dat over te dragen op anderen. Hij blijft enthousiasme en kracht uitstralen,
ondanks veel en hard werken en blijft doorgaan tot de klus geklaard is. Daarbij weet hij echter de
balans tussen inzet en ontspanning te handhaven.
Signaalgevoeligheid
De burgemeester is in staat signalen op te pikken, belangrijke informatie te herkennen en verbanden
te leggen tussen gegevens.
4
Oordeelsvorming
De burgemeester kan informatie en mogelijke handelwijzen tegen elkaar afwegen en tot realistische
beoordelingen komen. Hij overziet de consequenties van keuzen en schat haalbaarheden in. Hij toetst
voorstellen vanuit verschillende invalshoeken en komt met een afgewogen oordeel, waarbij effectief
gebruik is gemaakt van alle benodigde informatie.
Netwerkvaardigheid
De burgemeester ontwikkelt en bestendigt relaties en samenwerkingsverbanden binnen en buiten de
eigen gemeente en benut deze voor het verkrijgen van informatie, steun en medewerking.
Hij gebruikt het netwerk om doelen te bereiken en vormt daarvoor coalities.
4. Diversen
De gemeenteraad spreekt geen voorkeur uit ten aanzien van leeftijd, burgerlijke staat of
levensbeschouwing.
De burgemeester is bereid tenminste één benoemingsperiode in Alkmaar te fungeren.
De gemeenteraad is van oordeel dat bekwaamheid en geschiktheid van groter belang zijn dan de
politieke kleur van de burgemeester.
De gemeenteraad verwacht van de burgemeester een politiek onafhankelijke opstelling.
Een assessment maakt onderdeel uit van de benoemingsprocedure.
5