Seksualiteit en LVB - GezondSeksueelGedragRJ

Seksualiteit en LVB
LVB en seksualiteit Avans 21 april 2016
Licht Verstandelijke beperking
• IQ- 50-70 licht (ontwikkelingsleeftijd 7-11 jaar)
• Gaat gepaard met beperkingen in sociale
aanpassingsvermogen
• Nadruk van IQ naar ondersteuningsbehoefte
• 74000 mensen met LVB
LVB en seksualiteit Avans 21 april 2016
Oorzaken
Prenatale:
chromosomale defecten, syndromen, stoornissen in de ontwikkeling van
de hersenen, omgevingsinvloeden via de moeder (bv. FAS)
Perinatale:
intra-uteriene stoornissen, insufficientie van de baarmoeder,
zuurstofgebrek tijdens de bevalling, stuipjes, infecties, hersenbloedingen
Postnatale:
hersenletsel, infecties, epilepsie, degeneratieve stoornissen,
vergiftigingen (lood), metaboliet stoornissen, ondervoeding,
verwaarlozing (mishandeling, sociale deprivatie)
LVB en seksualiteit Avans 21 april 2016
Cognitieve dimensie
(werk)geheugen; Beperkt begrip, trager
rigide, taalgebruik
Aandacht en concentratie
Planning en selectie
Generalisatie en leren van eerdere ervaringen
Oorzaak en gevolg
Weinig gestructureerd
LVB en seksualiteit Avans 21 april 2016
Denken in toestanden, niet in processen
Egocentrisch denken
Fantasie en werkelijkheid lopen door elkaar heen
Geen begrip van omkeerbaarheid
Concreet denken - Niet begrijpen van abstractie
Zwart-wit denken
Minder begrijpen van humor
LVB en seksualiteit Avans 21 april 2016
Sociaal-emotionele dimensie
Moeite met lezen van sociale signalen en afstemmen
van gedrag op anderen
Moeite met inleven in gevoelens en gedachten van
anderen (perspectief nemen)
Ik-gericht, impulsief, geen uitstel behoeftebevrediging
Weinig zelfinzicht (overschatting zelf/omgeving)
Sociaal wenselijk, aangepast gedrag of beperkt,
sociaal aanpassingsvermogen (wensen maatschappij)
LVB en seksualiteit Avans 21 april 2016
Laag zelfbeeld, overschreeuwen
Vaak groot wantrouwen tegen anderen (weinig
basisvertrouwen)
Beïnvloedbaar, erbij willen horen, geen inzicht
goede/slechte bedoelingen
Wel afzonderlijke sociale vaardigheden, maar niet in
staat toe te passen in verschillende situaties
LVB en seksualiteit Avans 21 april 2016
Bijkomende
problematiek
Hoog risico op het ontwikkelen van:
• Psychiatrische problematiek
• Internaliserend en externaliserend probleemgedrag
• Anti-sociaal en delinquent gedrag
LVB en seksualiteit Avans 21 april 2016
Seksualiteit (WHO 2010)
“Seksualiteit is een centraal aspect van het leven van de mens.
Het omvat seks, genderidentiteit en –rollen, seksuele
oriëntatie, erotiek, plezier, intimiteit en voortplanting.
Het wordt ervaren en vormgegeven in gedachten, fantasieën,
verlangens, overtuigingen, attitudes, waarden, gedrag,
handelingen, rollen en relaties.
Hoewel seksualiteit al deze dimensies kan omvatten, worden
deze niet altijd ervaren of vormgegeven.
Seksualiteit wordt beïnvloed door de interactie van
biologische, psychologische, sociale, economische, politieke,
ethische, wettelijke, historische, religieuze en spirituele
factoren.”
LVB en seksualiteit Avans 21 april 2016
Psycho-seksuele
ontwikkeling
Biologische
factoren
Psychologische
factoren
LVB en seksualiteit Avans 21 april 2016
Sociale
factoren
Drie dimensies (Leusink en Ramakers 2015)
seksueel gedrag
seksuele relatie
seksuele identiteit
LVB en seksualiteit Avans 21 april 2016
Hermeneutische cirkel
Bosch en Suykerbuyk
LVB en seksualiteit Avans 21 april 2016
Seksualiteit en verstandelijke
beperking
• Invloed van specifieke stoornissen
• Invloed van licht verstandelijke beperking (cognitief
disfunctioneren en beperkte adaptieve vaardigheden)
• Invloed van omgevingsfactoren (o.a. wonen in een
instelling), afhankelijk van zorg/ondersteuning (praktisch),
afhankelijk van ouders/verzorgers (geestelijk)
• Kwetsbaar voor grensoverschrijding/ grens overschrijdend
gedrag (dader/slachterproblematiek)
• Zeer beperkte seksuele ervaring en kennis, wel seksuele
behoeften!
LVB en seksualiteit Avans 21 april 2016
Feiten en cijfers seksuele
gezondheid LVB
LVB en seksualiteit Avans 21 april 2016
Hulpvragen uit de
klinische praktijk
jongens/mannen:
gebrekkige kennis en vaardigheden
Ontevredenheid mbt (het ontbreken van) een partner
voor seksueel contact of seksuele relatie
Overmatig/openlijk seksueel gedrag
Ongepast aanraken/benaderen van anderen
Erectie of orgasme problematiek
genderidentiteitsproblemen
LVB en seksualiteit Avans 21 april 2016
Meisjes/vrouwen:
gebrekkige kennis en vaardigheden
Negatieve ervaringen m.b.t. seksualiteit
Geen inzicht in eigen seksuele wensen
Pijn bij het vrijen
Ontevredenheid m.b.t. partner
LVB en seksualiteit Avans 21 april 2016
Specifieke aandachtsgebieden
Medicatie
Kinderwens/ouderschapswens
Anti-conceptie
Computer/social media gebruik
Sexting
Grooming
Loverboys/lovergirls
LVB en seksualiteit Avans 21 april 2016
Aandachtspunten seksuele
weerbaarheid lvb jongeren
Cognitieve overtuigingen
Geringe seksuele interactiecompetentie
Invloed peergroup
Onwetendheid
Dubbele moraal
stereotyperingen
LVB en seksualiteit Avans 21 april 2016
Ingewikkeld…
LVB en seksualiteit Avans 21 april 2016
Wat draagt bij aan seksuele
weerbaarheid van lvb jongeren
Eigenwaarde / een positief lichaamsbeeld hebben.
seksuele interactiecompetenties
Niet op jonge leeftijd seksueel actief zijn/ weinig
verschillende partners hebben.
positieve ervaringen met leeftijdsgenoten
Inzicht/acceptatie van de eigen beperking.
Ik-sterkte, zelfwaardering.
LVB en seksualiteit Avans 21 april 2016
Eigen wensen en gevoelens kunnen herkennen en
benoemen.
Jongens: aandacht voor impulsregulatie.
Veerkracht
Sociale integratie
Aanvaarden en (kunnen) gebruiken van hulp.
LVB en seksualiteit Avans 21 april 2016
Begeleiding/behandeling psych0seksuele ontwikkeling LVB
Discrepantie cognitief en sociaal-emotionele
ontwikkeling
Discrepantie tussen de sociale en emotionele
ontwikkeling
Emotionele ontwikkeling is aankopingspunt
bejegening
LVB en seksualiteit Avans 21 april 2016
Aandacht lichaamsschema, lichaamsbeleving/seksuele
lichaamsbeleving gaat samen met sociaal-seksuele
regels/discriminatievaardigheden
Technische voorlichting (o.a. seksuele handelingen,
anti-conceptie en hygiene) gaat voor
weerbaarheid/relatievorming
LVB en seksualiteit Avans 21 april 2016
Materialen/methodieken/websites
/apps
1.
Praten over seks; P.van Doorn en Anja Jansen/vrienden
en vrijers; edugarant/lief, lijf en leven (klos t.v.)
2.
Leerlijn seksuele vorming voor (v)so
3.
[email protected]/ [email protected]
4.
www.canyoufixit.nl / app; lief en lijf van middin
5.
www.sense.nl/ www.zoenenenzo.nl
6.
Specifieke interventies;….
7.
Onlinedating (incl. vriendschapsmogelijkheden)
LVB en seksualiteit Avans 21 april 2016
Bedankt voor uw
aandacht
Succes met uw werkzaamheden!
voor info; www.welmoed.nu
LVB en seksualiteit Avans 21 april 2016