Lichaamswerk voor Professionals Een zesdaagse training voor

Lichaamswerk voor Professionals
Een zesdaagse training voor lichaamsgerichte therapeuten en begeleiders
Inleiding
We leven in een tijd, waarin belastbaarheidsgrenzen regelmatig worden overschreden en het aantal
mensen met onbegrepen, stressgerelateerde fysieke klachten groeit in hoog tempo. Klinische studies
geven aan dat vijftig tot vijfenzeventig procent van alle klachten bij de huisarts vooral samenhangt
met stress.
Ook therapeuten en professioneel begeleiders komen dit gegeven dagelijks tegen in hun praktijk .
Zij moeten niet alleen in staat zijn de klachten van hun cliënten te analyseren en accuraat te
diagnosticeren, maar dienen ook hun eigen gezondheid in de gaten te houden.
Waar voorheen vooral de nadruk werd gelegd op het trainen van alleen het lichaam (joggen, fitness
en trimmen), wordt tegenwoordig meer en meer onderkend dat juist de combinatie van emotioneel
en lichamelijk welbevinden aan gezondheid bijdraagt.
Trilemma is tien jaar geleden al begonnen met het geven van lichaamsgerichte trainingen voor
professionals. We maken daarbij gebruik van de ervaring dat het vastlopen in emotionele en
gedragspatronen niet alleen de cliënt is gegeven, maar ook de therapeut “overkomt”.
En juist door de professional de gelegenheid te bieden zichzelf fysiek en emotioneel beter te leren
kennen, bleek hij ook in staat zijn therapeutisch handelen verder te kunnen ontwikkelen.
Ook in deze nieuwe zesdaagse Trilemma-training borduren we hierop voort en worden fascinerende
ontwikkelingen gepresenteerd vanuit de toegepaste neurowetenschappen, psycho-fysiologie,
stressfysiologie en psychologie. De verbanden tussen het hart, het zenuwstelsel, spieren en
bindweefsel worden helder gemaakt en de betekenis hiervan voor aanrakingstechnieken, het
bewegen en het meten van fysiologische veranderingen wordt getoond en ervaren. En dit alles
ingebed in een empathische relatie tussen de professional en zijn cliënt.
In dit stuk schetsen wij om te beginnen een kort historisch beeld, om duidelijk te maken hoe het
lichaamsgerichte therapeutisch werken zich in de loop der jaren heeft ontwikkeld en waar het nu
staat. Vervolgens beschrijven wij de belangrijkste uitgangspunten in de lichaamsgerichte benadering
en tenslotte geven wij een globaal overzicht van ons trainingsprogramma Lichaamswerk voor
Professionals en de nodige praktische informatie.
Geschiedenis
Het begrip lichaamswerk is de tegenhanger van ‘ geesteswerk’. Beide begrippen zijn ontstaan sinds
het mensbeeld is geformuleerd door Descartes in 1637. Hij stelde dat alles in de natuur volgens
strikte wetten is gedetermineerd en dat geldt ook voor het lichaam: alles is uiteindelijk te begrijpen.
De mens kan de macht krijgen over de natuur. Sindsdien is men steeds meer gaan geloven dat
ziekten uiteindelijk kunnen worden genezen door het lichaam te determineren en te analyseren (zin
is naar voren gehaald).
Daarmee was de scheiding tussen lichaam en geest geboren.
In 1748 schreef Lamettrie dat het menselijk lichaam een machine is die haar eigen veer opwint. We
leggen het inwendige van de mens open en leren de menselijke natuur daarmee kennen. Het
menselijk lichaam is een uurwerk, een uurwerk van reusachtige afmetingen. De mens is een
machine. En toen in het begin van de 20e eeuw de penicilline werd uitgevonden ging het nog een
stapje verder en werd de heersende opvatting dat alle ziekten uiteindelijk konden worden genezen.
Medicijnen en chirurgische operaties waren daarvoor de geëigende middelen.
In de loop van de 20e eeuw werd duidelijk dat gedrag, het zijn in de wereld en de interacties tussen
ziel en lichaam, mens en zijn omgeving wel te onderscheiden waren, maar niet meer te scheiden.
Wetenschappers als Freud (de cognitieve revolutie), de fenomenologie (Merleau-Ponty), de
globalisering , het verlangen naar zingeving en talloze andere ontwikkelingen maakten dat lichaam
en geest (bezieling) niet meer los konden worden gezien. Tijd voor (re-)integratie.
Wilhelm Reich( 1897-1957) wordt vaak beschouwd als grondlegger van het lichaamswerk. De term
lichaamswerk is een verzamelnaam voor een aantal therapeutische technieken die met het lichaam
werken om knelpunten in de geest op te lossen. Bij lichaamswerk worden lichaam en geest als een
onlosmakelijke eenheid beschouwd. Het lichaam wordt als hefboom gebruikt, als aangrijpingspunt
om alle andere aspecten van de mens te bereiken.
Andere belangrijke bijdragen in de ontwikkeling van het lichaam-geest werken zijn geleverd door
Alexander Löwen, Jon Kabatt-Zin en David Servan Schreiber.
Tegenwoordig wordt lichaamswerk in allerlei vormen van bio-energetica, yoga,
ademhalingstechnieken, meditatie, mindfulness, focussing en tantra getraind en gehanteerd.
Het is de ambitie van Trilemma om vanuit een neurowetenschappelijke bedding elementen uit
verschillende lichaamsgerichte stromingen en scholen te trainen aan professionals en daarmee en
een bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van de reguliere (para)medische en professionele
hulpverlening.
Uitgangspunten Lichaamswerk voor Professionals
Mensen met chronische klachten presenteren zich vaak met een wirwar aan symptomen en
verschijnselen, waarbij het niet altijd eenvoudig is om een juiste diagnose te stellen of een adequate
behandeling te geven. Vaak is men niet meer in staat om het eigen lichaam te voelen zonder in oude
denkpatronen te geraken. Het is bekend dat non-verbale communicatie en lichaamstaal veel sneller
worden opgepikt dan het gesproken woord. Het is daarom niet gek om met behulp van het lichaam
de geest te helpen uit deze ingesleten (denk-)patronen te komen.
Het lichaam is als het ware een archief dat sporen van het verleden draagt. Spierspanning, houding
en beweging hangen samen met gevoel en gedrag. Als we het gevoel van het eigen lichaam beter
leren waarnemen, kunnen we ervaren dat hardnekkige, terugkerende klachten vaak een uiting zijn
van verzet tegen de pijn en het gevecht tegen de eigen emoties, tegen wat er in het hier en nu is.
Lichaamswerk is een snelle, veilige en effectieve manier om het contact met het lichaam weer te
herstellen.
Net als de cliënt raakt ook de therapeut verzeild in (automatische) patronen. Om hier meer zicht op
te krijgen zijn emotionele en reflectieve vaardigheden onontbeerlijk om professioneel te kunnen
werken. Immers therapeuten zijn vaak hun eigen instrument, dus dan is het voorwaarde één om de
eigen beperkingen en kwaliteiten zowel fysiek, emotioneel als mentaal te leren kennen en op te
reflecteren. Een belangrijk instrument hierbij is zijn eigen lichaamsbewustzijn.
Het lichaam van de therapeut is een prachtig hulpmiddel om te kunnen ervaren wat er tussen hem
en de cliënt gebeurt. Lichaamsbewustzijn maakt de therapeut mogelijk om contact te maken met en
zich in te leven in de ander zonder ermee te versmelten. Lichaamsbewustzijn maakt het mogelijk het
eigen empathisch vermogen te onderscheiden en te gebruiken.
Als deze vier factoren (cognitie, emotie, reflectie, lichaamsbewustzijn) bij de therapeut onvoldoende
ontwikkeld zijn, zal ook de cliënt zijn patronen niet kunnen doorbreken. De cliënt geeft dan
symptomen aan, maar de therapeut herkent ze niet of gaat er niet adequaat op in.
Immers “We kunnen niet meer contact maken met de ander dan we met onszelf hebben”!
Bovendien, met stevig in ons achterhoofd ( of beter nog, de prefrontale cortex) ingeprent dat, om
het effect van de behandeling te vergroten, het niet de theorie is, zelfs niet de methode die een
verandering gaat veroorzaken, maar dat het de relatie is die dat doet. De relatie van de therapeut
met zichzelf en met zijn patiënt.
Tenslotte is een belangrijk uitgangspunt voor lichaamswerk de rol van de ademhaling en het hart.
Niet alleen actuele inzichten uit de toegepaste neurowetenschappen, zoals de heart-brain
connection, hartcoherentie en mindsight, maar ook vanuit de lichaamsgerichte therapeutische
benaderingen komen belangrijke aanwijzingen dat door middel van adem, beweging en geluid, soms
gecombineerd met diepe bindweefselmassage en meditatie een diepgaand en blijvend proces van
bewustwording en verwerking op gang komt.
Globale inhoud trainingsprogramma Lichaamswerk voor Professionals najaar 2013
In deze zesdaagse training wordt aandacht besteed aan de volgende onderwerpen:
A. Relaties neurobiologie, (chronische) pijn en het lichaam
De laatste twintig jaar is veel onderzoek gedaan naar de complexe relatie
en wisselwerking tussen zenuwstelsel en lichaam. Chronische pijn, vermoeidheid,
stress, verlies van concentratievermogen en veerkracht, depressieve
gevoelens en burnout-verschijnselen gaan gepaard met veranderingen in het
zenuwstelsel. Neurobiologisch gezien is er een vicieus samenspel tussen stress, emoties en pijn,
wat zich met name als medisch onverklaarbare fysieke klachten manifesteert.
Sensitisatie en andere plastische veranderingen in het brein leveren een belangrijke bijdrage aan
het lijden van de cliënt, wat zowel voor de diagnostiek als de behandeling grote problemen
oplevert.
1.
2.
3.
4.
Na de training heeft de deelnemer:
Actuele neurobiologische kennis van de relaties tussen chronische pijn en het bewegingsapparaat
Ervaring met effecten van lichaamsinterventies op het immuunsysteem, neuroplasticiteit,
pijnmatrix en ketenbewegingen
Actuele kennis met betrekking tot stressgerelateerde klachten en mogelijke oorzaken en
therapieën
Kennis van de invloed van het zenuwstelsel op het lichaam als aangrijpingspunt voor groei en
herstel .
B. Lichaamsbewustzijn in bewegen en aanraking en meten, registreren en bevorderen van de
zelfregulatie
Zowel voor de cliënt als voor de therapeut is het van belang te kunnen reflecteren op het eigen
lichaam, om te kunnen waarnemen en ervaren wat het gevoel is.
De therapeut ontwikkelt daarmee zijn empathisch vermogen in het contact met zijn cliënt.
Na de training heeft de deelnemer:
1. Bewustwording van de relatie tussen het eigen lichaam en gevoelens door middel van
lichaamsgerichte oefeningen met een nadruk op ademen, bewegen en geluid
2. Een bewuste keuze kunnen maken uit een breed scala van lichaamsbewustwordings-,
ontspannings- en ademhalingstechnieken en deze technieken op een methodische wijze weten
toe te passen
3. Kennis gemaakt met methoden voor het registreren van ademhaling, hartslag en
hartslagcoherentie, huidgeleiding, huidtemperatuur en spierspanning (biofeedback).
4. Inzicht gekregen in de waarde en toepassingsmogelijkheden van myo-fasciale technieken en de
samenhang met bewust bewegen. .
5. Kennis en inzicht opgedaan aangaande de verbetering van de zelfregulatie van mensen bij wie
het fysiologische en psychologische herstelproces niet of slechts gedeeltelijk optreedt ten
gevolge van stressfactoren.
6. Het vermogen vergroot om de cliënt te ‘ontmoeten’ door bewust te zijn van het eigen lichaam.
C. Mindsight, de psychologie van het nieuwe bewustzijn
Integratie, de koppeling van onderscheiden elementen van een systeem, blijkt een
sleutelmechanisme achter zowel de afwezigheid van ziekte als de aanwezigheid van welzijn.
Mindsight is een relatief nieuwe manier van kijken naar gedachten, brein, relatie en bewustzijn
en een prachtige manier om te kijken waar wel of geen integratie aanwezig is ( bijv. tussen het
lichaam en brein, tussen linker en rechter hemisfeer, etc.) Het gaat onder andere om het
ontwikkelen van gefocuste aandacht waarmee de professional, in contact met zijn cliënt, zichzelf
in staat stelt naar zijn eigen geest te kijken en zich bewust te worden van zijn mentale processen
zonder daarin verzeild te raken.
Na de training heeft de deelnemer:
1. Kennis van het fenomeen Mindsight en kan dit toepassen op eenvoudige praktijksituaties
2. Door middel van feedback van en op het eigen lichaam zijn sensitiviteit voor eigen gevoelens en
die van de cliënt ontwikkeld.
D. De Heart-Brain Connection en beïnvloeding van chronische pijn en uitputting door middel van
het hart en het ademen
Recent is duidelijk geworden dat door het beïnvloeden van ademtechnieken en emoties
veranderingen in het hartritme kunnen optreden die een directe (afferente) invloed hebben op
de hersenen. Het hierdoor verkregen inzicht kan gebruikt worden om chronische pijn te
verminderen, het immuunsysteem te versterken, maar ook concentratie en innerlijke rust te
vergroten.
Na de training heeft de deelnemer:
1. Inzicht en ervaring in het gebruik van ademhaling en de verandering van hartfrequenties middel
van lichaamsgerichte oefeningen met een nadruk op ademen, bewegen en geluid (?).
2. De betekenis en invloed van emoties op ademhaling en hartfrequentie.
Opzet training
-
De training zal in zes losse dagen worden georganiseerd
Iedere dag start met het inhoudelijk programma om 9.30 uur, gaat door na de lunch en eindigt
rond 17.00 uur.
Tussen de trainingsdagen en ook na afloop van de training is er gelegenheid om
iintervisiegroepen te vormen.
Kosten
- De kosten voor de zes trainingsdagen (€ 1.050,--) zijn inclusief syllabus en cateringkosten
en exclusief evt. kosten supervisie
- Trilemma heeft voor deze nascholing geen BTW-plicht (CRKBO-registratie).
Studie-uren
- Aantal contact uren:
- Aantal zelfstudie-uren :
Totaal:
36 uur (6 trainingsdagen à 6 uur en)
14 uur (literatuurstudie en oefening)
50 uur studiebelasting
Accreditatie
- Psychosomatische Werkende Fysiotherapeuten (NFP) en Oefentherapeuten, Ergotherapeuten
(VvOCM)
- Bij voldoende belangstelling wordt ook accreditatie voor andere beroepsgroepen aangevraagd
Data
- 9 en 23 sept, 10 okt, 8 en 25 november, 16 dec. ( zie ook agenda op site www.trilemma.nl)
- De data voor evt supervisiebijeenkomsten worden in overleg met de deelnemers bepaald.
Bijkomende kosten worden hoofdelijk omgeslagen.
Locatie
Conferentiecentrum Samaya te Werkhoven
Hollendewagenweg 20
3985 SG Werkhoven
T 0343 55 23 32 F 0343 55 23 93
E [email protected] I www.samaya.nl
Trainers
- John van der Meij, trainer, coach, voormalig manueel therapeut, docent neurowetenschappen
- Pieter Holtland, trainer, psycho-somatisch fysiotherapeut, bewegingswetenschapper,
biofeedbacktherapeut