The school in pre-modern society

De Verlichting als keerpunt in de geschiedenis van
opvoeding, onderwijs en vorming?
Welkom aan alle studenten van het laatste jaar middelbaar …
 Wat is de Verlichting, en wat was het belang voor de onderwijsgeschiedenis?
 Breekpunt?
 Belangrijkste protagonisten: Kant, Locke en Rousseau
Wat is de Verlichting?
Zoek informatie over de Verlichting en stel een definitie op van ‘de Verlichting’.
Typ deze definitie hieronder.
Definitie
PUZZELRONDE
Kennis is een deugd
Emancipatie
Sapere aude
Was ist aufkläring
 Immanuel Kant
 Sapere aude
 Kennis is een deugd
 Traditie versus kennis
 Emancipatie
 Burgerschap
Durf denken!
“Enlightenment is man's emergence from his selfimposed nonage. Nonage is the inability to use
one's own understanding without another's
guidance. This nonage is self-imposed if its cause
lies not in lack of understanding but in
indecision and lack of courage to use one's own
mind without another's guidance. Dare to know!
(Sapere aude.) "Have the courage to use your own
understanding," is therefore the motto of the
enlightenment.”
Immanuel Kant, 1784, Beantwortung
der Frage: Was ist Aufklärung?
Berlinische Monatsschrift
Ga op zoek naar het kernidee van beide stromingen en geen minstens één belangrijke
naam bij elke stroming.
Rationalisme
…
Empiricisme
…
Onderwijs in de ‘Eeuw van de Rede’
 Onderwijs en vrijheid/emancipatie
 ‘De vrijheid van onderwijs’
 Onderwijs en de groeiende zorg van de staat
 Opleiding van dociele burgers
 Expansie van het onderwijs
 Naar lagere sociale klassen
 Kinderen met beperking
De Franse Revolutie en de Grondwet van het Directoraat (1795-1799)
 De Encyclopedie van Diderot and D’Alembert
“Si chaque sorte d’éducation étoit donnée avec
lumière & avec persévérance, la patrie se trouveroit
bien constituée bien gouvernée, & à l’abri des
insultes des voisins”
 Onder Oostenrijks bewind (Maria Theresia)
 Een katholieke Aufklärung?
 Na 1770: status quo
 Latijns onderwijs, in handen van de katholieke clerus
 In de Theresiaanse colleges
 Focus op Latijn
 Focus op religie
 Veel verzet …
 Vrijheid en onderwerping
“This enlightenment requires nothing but freedom--and the most innocent of
all that may be called "freedom": freedom to make public use of one's reason in
all matters. Now I hear the cry from all sides: "Do not argue!" The officer says:
"Do not argue--drill!" The tax collector: "Do not argue--pay!" The pastor: "Do not
argue--believe!" Only one ruler in the world says: "Argue as much as you please,
but obey!" We find restrictions on freedom everywhere. But which restriction is
harmful to enlightenment? Which restriction is innocent, and which advances
enlightenment? I reply: the public use of one's reason must be free at all times,
and this alone can bring enlightenment to mankind”
Immanuel Kant, 1784, Beantwortung der Frage: Was ist Aufklärung? Berlinische Monatsschrift)
Leven en werk
WAT WEET JE OVER… JOHN LOCKE
……..
……..
……..
……..
……..
……..
“If we will attentively consider newborn
children, we shall have little reason to think
that they bring many ideas into the world
with them”
John Locke, 1690, Essay concerning human
understanding, Book 1, Chapter 3, Part 2
“Let us suppose the mind to be, as we say, white paper, void of all characters, without any
ideas; how comes it to be furnished? Whence comes it by that vast store which the busy
and boundless fancy of man has painted on it with an almost endless variety? Whence
has it all the materials of reason and knowledge? To this I answer, in one word, from
experience”
John Locke, 1690, Essay concerning human understanding, book 2, chapter 2, section 2
 Some thoughts concerning education (1693)
 Aandacht voor lichamelijke opvoeding
 Deugd boven kennis
 We moeten het er ook niet instampen …
 Belang voor de disability history (onderwijs voor kinderen met een beperking,
sensoriële methode)
 “Het Molyneux probleem”
De opkomst van de eerste instituten voor kinderen met een beperking
 Voor de 18de eeuw
 Exclusie
 Leren is horen?!?
Wat betekenden deze personen voor het onderwijs voor mensen met een beperking?
 Abbé de l’Epée (1712-1789)
 …
 Valentin Haüy (1745-1822)
 …
 L’enfant Sauvage
 Pinel vs. Itard … nature vs. nurture?
 Sensorialisme
“We’re going to teach him how to use his eyes, smell, …”
De invloed van de Verlichting op de ontwikkeling van het 19de en 20ste
eeuwse onderwijs
 Onderwijs en pedagogiek stonden centraal in de ideeën van Verlichtingsdenkers
 De maakbare maatschappij
 Scholing, opvoeding, disciplinering
 Orde, classificatie, regulering, …
 Het kind als ‘leerling’
 De eigen dynamiek van het onderwijs
 Reproductie van sociale ongelijkheid (cf. vandaag?!)
 Voor de bourgeoisie en de hogere sociale klassen
 Hiërarchie binnen het onderwijs
 De dociele burger en de civilisering via het onderwijs
 Onderwijs als voorbereiding op de taak binnen de samenleving
 De volksschool als reflectie van bourgeoisie-idealen
 ‘sociale hygiëne’ en vrees voor sociale desintegratie
 Infantilisering, disciplinering, onderwerping( emancipatie)
 Een seculiere catechese?
 De idee van de tabula rasa was erg invloedrijk!
 Aanleren goed gedrag
 Afleren slecht gedrag
 Jean-Jacques Rousseau als held van de pedagogiek?
Jean-Jacques Rouseau … zijn leven en werk
Zoek informatie op over Rousseau en plaats deze hier.
Afbeelding
…

 Emile, ou de l’éducation (1762)
Bespreking van de belangrijkste concepten
 Negatieve opvoeding
 Naturalistische filosofie en cultuurkritiek
 Observatie en leren door illustratie
 Geluk
 De rol van de leraar
 Vrije ontwikkeling van het kind
 Geen directe interventie
 Sturing
 Laisser-faire ≠ non-interventie!!!
 Robinson Crusoë, door Daniel Defoe
“The child in a hurry to set up a storehouse for his
island, will be more ardent for learning than is the
master for teaching … you will not need to guide
him; you will have only to restrain him”
 Typisch voor naturalistische filosofie
 Klemtoon op vrijheid ~ typisch voor de tijd
(Verlichting)
 Wetenschappelijk: Diderot & d’Alembert
 Politiek: Franse Revolutie en uitlopers (1789)
 Medisch: L’orthopédie où l’art de prévenir ou de
corriger dans les enfants les difformités du corps
(Nicolas Andry de Boisregard, 1741)
 Idealisering van de ‘traditionele’ maatschappij
 De corruptie van de beschaving
 Natuur als een katalysator voor vrijheid
Geluk en vrijheid kan enkel in de natuur …
“Everything is good as it leaves the hands of the Author of things;
everything degenerates in the hands of man. He forces one soil to
nourish the products of another, one tree to bear the fruit of
another. He mixes and confuses the climates, the elements, the
seasons. He mutilates his dog, his horse, his slave. He turns
everything upside down; he disfigures everything; he loves
deformity, monsters. He wants nothing as nature made it, not
even man; for him, man must be trained like a school horse; man
must be fashioned in keeping with his fancy like a tree in his
garden”
“Were he not to do this, however, everything would go even worse,
and our species does not admit of being formed halfway. In the
present state of things a man abandoned to himself in the midst
of other men from birth would be the most disfigured of all.
Prejudices, authority, necessity, example, all the social
institutions in which we find ourselves submerged would stifle
nature in him and put nothing in its place. Nature there would be
like a shrub that chance had caused to be born in the middle of a
path and that the passers-by soon cause to perish by bumping into
it from all sides and bending it in every direction”
 Geen handboeken!!!
“No book but the world, no teaching but that of fact. The child who reads
ceases to think, he only reads. He is acquiring words not knowledge”
“I hate books; they only teach us to talk about things we know nothing about.
Hermes, they say, engraved the elements of science on pillars lest a deluge
should destroy them. Had he imprinted them on men's hearts they would
have been preserved by tradition. Well-trained minds are the pillars on which
human knowledge is most deeply engraved”
“Too much apparatus, designed to guide us in our experiments
and to supplement the exactness of our senses, makes us neglect to
use those senses. The theodolite makes it unnecessary to estimate
the size of angles; the eye which used to judge distances with
much precision, trusts to the chain for its measurements; the steel
yard dispenses with the need of judging weight by the hand as I
used to do. The more ingenious our apparatus, the coarser and
more unskilful are our senses. We surround ourselves with tools
and fail to use those with which nature has provided every one of
us.”
“We have come back to ourselves. Having entered into possession
of himself, our child is now ready to cease to be a child. He is more
than ever conscious of the necessity which makes him dependent
on things. After exercising his body and his senses you have
exercised his mind and his judgment. Finally we have joined
together the use of his limbs and his faculties. We have made him
a worker and a thinker; we have now to make him loving and
tender-hearted, to perfect reason through feeling. But before we
enter on this new order of things, let us cast an eye over the stage
we are leaving behind us, and perceive as clearly as we can how far
we have got”
 De ‘uitvinding van geluk’ in de 17de en 18de eeuw?
 Voor de Verlichting
 De Griekse en Romeinse cultuur
 De christelijke cultuur
 De Verlichting
 Van hemel tot aarde
 De politiek van het geluk
 Voorbeelden
 John Locke ‘The Pursuit of Happiness’
 Jeremy Bentham: geluk voor een zo groot mogelijk aantal mensen
 Het kind is intrinsiek goed, en moet gelukkig zijn
 ° in de 18de eeuw
 Geluk als factor in het onderwijs …
 Erg invloedrijk tot op heden
“De kindertijd is een gelukkige tijd. In de ogen van de
meeste volwassenen is het eigenlijk de gelukkigste tijd in
iemands leven. Toch is het de plicht van ouders om van de
kindertijd van hun afstammelingen een gelukkige tijd te
maken”
(citaat uit een handbook, jaren 1920)
John Broadus Watson – Psychological care of infant and child (1928):
“to help the serious mother solve the problem of bringing up a happy child”
“A happy child is one who never cries unless actually struck by a pin, who loses himself in
work and play, who quickly learns to overcome the small difficulties in his environment
without running to mother, father, nurse or other adult, who soon builds up a wealth of
habits that tides him over dark and rainy days, who puts on such habits of politeness and
neatness and cleanliness that adults are willing to be around him at least part of the day;
he is a child who is willing to be around adults without fighting incessantly for notice,
who eats what is placed before him and asks no questions for conscience sake, who sleeps
and rests when put to bed for sleep and rest”
Geluk is slechts zeven stappen verwijderd …
Volgende keer in GOOV
Onderwijs in de 19de en 20ste eeuw
Volgende infobeurs op 29 april 2017. Iedereen welkom!