Voorlegger - Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland

Memo
Vergadering
Algemene Ledenvergadering VGN
Ons kenmerk
No80609CHE0619
Datum
17 juni 2009
Contact
mw. drs. M.E.A. (Maartje) Blom
Agendapunt
??
Status
ter kennisneming
Stand van zaken Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg
Middels deze memo brengen wij u graag op de hoogte van de huidige stand van zaken
omtrent het Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg.
Op 3 februari jl. heeft de Algemene Leden Vergadering (ALV) van de VGN tijdens een
extra vergadering niet ingestemd met het per april 2009 implementeren van het
Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg. Het volgende is op 3 februari besloten:









De VGN wil transparant zijn over de kwaliteit van de geleverde zorg en
ondersteuning en hierover verantwoording afleggen.
Dat willen we doen langs de lijn van het Kwaliteitskader.
Het huidige instrumentarium dat ontwikkeld is, is qua validiteit, betrouwbaarheid,
relevantie en haalbaarheid nog onvoldoende.
Daarom stellen we ter zake de implementatie voor een toetsing te doen op
bovengenoemde aspecten, waarbij vertegenwoordigers/deskundigen vanuit de
vereniging betrokken worden.
De uitkomst van deze onafhankelijke, externe toetsing wordt voorgelegd aan alle
partijen die bij het Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg betrokken zijn. Ook worden
de cliëntenraden geïnformeerd.
Als een externe toetsing heeft plaatsgevonden committeren we ons hoe dan ook
aan de uitkomst.
Als einddatum van dit proces als bedoeld onder 3 t/m 6 noemen we 2009.
Daarmee laten we aan onze externe partners blijken dat we gecommitteerd blijven
aan het proces van het Kwaliteitskader en dat we in 2009 dit proces willen
afronden, teneinde de implementatie van het Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg in
2010 mogelijk te maken.
We nemen zoveel mogelijk procedurele ruimte, maar committeren ons aan het
einddoel, ons rekenschap gevend van het feit dat de andere bij het Kwaliteitskader
Gehandicaptenzorg betrokken partijen hun eigen koers kunnen bepalen.
De totale uitkomst van deze herziene aanpak zal in een ALV van de VGN worden
voorgelegd.
In reactie op dit ALV-besluit hebben de verschillende Stuur- en Projectgroepleden
Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg de wens uitgesproken alsnog samen tot een
oplossing te komen. De diverse partijen onderkennen het belang dat de leden van de
VGN hechten aan een second opinion en willen dit externe, onafhankelijke onderzoek
graag in gezamenlijkheid uitvoeren.
pagina 2
ons kenmerk No80609CHE0619Error! Reference source not found.
Ter voorbereiding op de second opinion heeft op 3 april jl. een ‘Denk- en werkdag
Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg’ plaatsgevonden. Hieraan namen zowel
bestuurders als kwaliteitsfunctionarissen van lidinstellingen deel alsmede leden van de
Stuur- en Projectgroep Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg. De dag werd gestart met
een aantal korte presentaties door Anton Westerlaken als dagvoorzitter, Jenneke van
Veen als voorzitter van de Stuurgroep, Hans Bruning van de VGN en Kees Ahaus,
hoogleraar bedrijfskunde aan de Rijksuniversiteit Groningen en directeur TNO
Management Consultants. ’s Middags zijn de deelnemers uiteen gegaan voor een
viertal workshops. In drie workshops werden de ontwikkelde vragenlijsten onder de
loep genomen en in een vierde workshop zijn de randvoorwaarden voor de
implementatie van het Kwaliteitskader benoemd.
Enkele resultaten van de dag zijn de volgende:
 De twijfels en bedenkingen jegens het Kwaliteitskader zijn primair gericht op de
vragenlijsten en niet op de indicatoren of het Visiedocument.
 Het huidige instrumentarium sluit onvoldoende aan bij de zorgpraktijk, onder
andere waar het gaat om taalgebruik en wie de vragenlijsten moeten invullen.
 Een tweede praktijktest op de straks aangepaste vragenlijsten is noodzakelijk.
Daarnaast maakte deze dag duidelijk dat de second opinion uit drie delen bestaat:
 ‘Huiswerk’ door de Projectgroep Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg en Plexus
Medical Group, die ook de initiële vragenlijsten heeft ontwikkeld (relatief eenvoudig
op te lossen mankementen in de vragenlijsten).
 Taaltoets door een communicatiedeskundige of -bureau.
 Eigenlijke second opinion door een onafhankelijke, externe, nieuwe partij. De VGN
heeft de opdracht hiervoor bij TNO Management Consultants uitgezet. De
opdrachtformulering vindt u in de bijlage.
Vervolgens vindt met het herziene instrumentarium een tweede praktijktoets ofwel
‘mini-pilot’ plaats alsmede een tweede ‘Denk- en werkdag Kwaliteitskader
Gehandicaptenzorg’. Tenslotte wordt het herziene instrumentarium tijdens een extra
vergadering op 11 september 2009 opnieuw aan de ALV van de VGN voorgelegd. Bij
positieve besluitvorming aldaar wordt direct gestart met de implementatie, die dan
doorloopt tot en met februari 2010. Dit betekent dat medio 2010, mits een instelling
daaraan goedkeuring verleent, de gegevens beschikbaar zijn voor interne
verbetertrajecten, publicatie op www.KiesBeter.nl, het Jaardocument Maatschappelijke
Verantwoording, het inspectietoezicht en de zorginkoop . Dit betekent dat het traject
er vanaf nu als volgt uitziet:
Mei – juni 2009
Juni 2009
Juli – augustus 2009
Augustus 2009
September 2009
‘Huiswerk’ en taaltoets
Second opinion
Praktijktoets
Denk- en werkdag
ALV
pagina 3
ons kenmerk No80609CHE0619Error! Reference source not found.
Bij positieve besluitvorming ALV:
September 2009
November 2009 – februari 2010
Juni 2010
Start sectorbrede implementatie zorginhoudelijke
indicatoren
Daadwerkelijke meting zorginhoudelijke indicatoren
Gegevens beschikbaar
Gedurende het ontwikkeltraject bleek voor een aantal doelgroepen binnen de
gehandicaptensector een verbijzondering van het algemene Kwaliteitskader
Gehandicaptenzorg noodzakelijk. Het betreft hier onder andere de zorg en
ondersteuning aan mensen met een zintuiglijke beperking, jeugd, mensen met een
licht verstandelijke beperking, tijdelijke opvang (o.a. logeeropvang) en mensen met
Niet-Aangeboren Hersenletsel. Hoewel de daadwerkelijke aanpassing/verbijzondering
van de vragenlijsten voor deze cliënten pas plaatsvindt na vaststelling van het
algemene Kwaliteitskader in september 2009, wordt met vertegenwoordigers van de
verschillende doelgroepen de verbijzondering alvast voorbereid. Het gaat hier om het
bepalen van de omvang van de doelgroepen, het beoordelen van de bruikbaarheid van
de algemene indicatorenset, het eventueel benoemen van nieuwe elementen en het
aanpassen en ontwikkelen van indicatorensets en bijbehorende vragenlijsten. Ook
voor deze doelgroepen zal, bij positieve besluitvorming door de ALV, het daadwerkelijk
scoren van zorginhoudelijke indicatoren van november 2009 tot en met februari 2010
plaatsvinden.
Overigens geldt voor de cliëntervaringsindicatoren nog altijd een alternatieve
planning. Het Instituut voor Toegepaste Sociale wetenschappen (ITS) houdt zich
bezig met de ontwikkeling hiervan. Dit doet zij per doelgroep. Naar verwachting is per
1 januari 2010 voor de hele sector een cliëntervaringsmethodiek gereed, zodat deze in
2010 kan worden afgenomen.
De afgelopen maanden hebben wij van diverse lidinstellingen signalen ontvangen dat
sommige zorgkantoren, ondanks de binnen de Stuurgroep Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg gemaakte afspraken met Zorgverzekeraars Nederland (ZN), vragen om
een tweejaarlijkse cliëntenraadpleging in plaats van eens per drie jaar en/of aangeven
dat de binnen de benchmark afgenomen cliëntenraadpleging in 2006 en 2007 niet
voldoet voor de zorginkoop 2010. Dit zou betekenen dat een aantal lidinstellingen
zowel in 2009 (voor de zorginkoop, met gedateerd of eigen instrumentarium) als in
2010 (binnen het Kwaliteitskader) een cliëntenraadpleging moet uitvoeren. Om dit te
voorkomen is de VGN in eerste instantie het gesprek met ZN aangegaan. Het positieve
resultaat hiervan is terug te vinden in het Addendum Zorginkoopleidraad 2010.
Echter, de praktijk leert ons dat individuele zorgkantoren nog altijd verdergaande
eisen stellen dat in de ZN-Zorginkoopleidraad 2010 staat vermeld. Op dit moment
vinden dan ook gesprekken plaats tussen de VGN en diverse zorgkantoren.
pagina 4
ons kenmerk No80609CHE0619Error! Reference source not found.
Bijlage
Opdracht Second opinion Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg
Inleiding
Op 21 maart 2006 heeft de Algemene Leden Vergadering (ALV) van de Vereniging
Gehandicaptenzorg Nederland (VGN) ingestemd met het voornemen voor een
gezamenlijk Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg. Doel van dit Kwaliteitskader is het
transparant maken, toetsen, verantwoorden en optimaliseren van het kwaliteitsniveau
van de geboden zorg en ondersteuning door aanbieders in de gehandicaptenzorg.
Aan de basis van het Kwaliteitskader ligt een gezamenlijk Visiedocument
Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg, dat in de ALV van de VGN op 13 februari 2007 is
vastgesteld. Binnen het Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg worden twee soorten
kwaliteitsindicatoren onderscheiden: cliëntervaringsindicatoren (meetbevindingen van
de cliënt) en zorginhoudelijke indicatoren (meetbevindingen van de
instelling/professional).
Het instrumentarium voor het meten van de cliëntervaringsindicatoren wordt op dit
moment door het Instituut voor Toegepaste Sociale Wetenschappen (ITS) ontwikkeld
en is volgens de laatste planning op 1 januari 2010 gereed, zodat de CliëntErvaringsindex (CE-index) in 2010 sectorbreed kan worden afgenomen.
Een eerste versie van het instrumentarium voor het meten van de zorginhoudelijke
indicatoren is al in de eerste helft van 2008 door ruim 30 lidinstellingen met één of
meer organisatorische eenheden getoetst in een pilot. Deze pilot is onder
verantwoordelijkheid van de Stuurgroep Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg
uitgevoerd door Plexus Medical Group.
Op basis van de evaluatie van deze pilot heeft de Projectgroep Kwaliteitskader
Gehandicaptenzorg aan de Stuurgroep Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg een
voorstel gedaan voor een aangepaste zorginhoudelijke indicatorenset en bijbehorende
vragenlijsten. Deze aanpassingen werden verwerkt in de indicatorenset en
vragenlijsten.
Verdere aanpassingen hebben plaatsgevonden naar aanleiding van opmerkingen uit de
ALV van de VGN op 25 november 2008. Deze herziene versie van indicatorenset en
vragenlijsten is op 3 februari 2009 opnieuw voorgelegd aan de ALV van de VGN.
Tijdens deze ALV is niet ingestemd met het per april 2009 implementeren van de
zorginhoudelijke indicatoren van het Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg, maar
besloten een second opinion op het ontwikkelde instrumentarium te laten uitvoeren.
pagina 5
ons kenmerk No80609CHE0619Error! Reference source not found.
Tijdens de Denk- en werkdag over het Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg d.d. 3 april
2009 werd duidelijk dat de bezwaren die bestuurders van zorginstellingen hebben ten
aanzien van het instrumentarium niet zozeer hun basis vinden in de ontwikkelde
indicatorenset, maar in de vertaling daarvan in de vragenlijsten. Daarbij werd als
uitzondering de indicator over lichamelijk welbevinden benoemd.
Algemene vraag:
Toetsing van het voorliggende instrumentarium (indicatorenset en vragenlijsten) voor
het meten van de zorginhoudelijke indicatoren van het Kwaliteitskader
Gehandicaptenzorg op basis van onder genoemde concretisering.
Concretisering
Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg
Visiedocument –
12 domeinen
Indicatoren
Vragen in
lijsten A tm E
Voor alle indicatoren en vragen geldt minimaal een lichte toetsing:
 Worden de indicatoren gedekt door de vragen?
 Verwijzen de vragen terug naar een indicator?
Bijzondere aandacht en daarmee een zwaardere toetsing wordt gevraagd voor de
vragen behorende bij de domeinen:
 Lichamelijk welbevinden
 Psychisch welbevinden
 Risico-inventarisatie
pagina 6
ons kenmerk No80609CHE0619Error! Reference source not found.
Met betrekking tot het domein ‘lichamelijk welbevinden’ geldt dat de gekozen
indicatoren de integraliteit van medische en verpleegkundige zorg trachten te
omvatten. Het gaat hier immers om de wijze waarop medische behandeling door de
verschillende betrokkenen (arts, verpleegkundige, verzorgende) interdisciplinair in
samenhang wordt opgepakt. Vanuit dit gezichtspunt worden de volgende vragen
gesteld:
 Wordt het domein voldoende gedekt door de indicatoren en vragen?
 Verwijzen de indicatoren en vragen terug naar het domein?
Voor zowel de lichte als de zware toetsing geldt een beoordeling van alle vragen en
vragenlijsten op:
Validiteit (hieronder verstaan wij ten minste: wordt er gemeten wat de bedoeling is,
met andere woorden: is de vraag een juiste operationalisering van de indicator,
representeert de vraag op een juiste manier de indicator?)
Betrouwbaarheid (hieronder verstaan wij ten minste: wordt het risico dat de vraag
Multi-interpretabel is, zoveel mogelijk gereduceerd? Is de verwachting dat de score op
de vraag bij meting door verschillende personen gelijk is?)
Relevantie (hieronder verstaan wij ten minste: is de vraag van toepassing op de
betreffende zorgvorm en/of doelgroep?- rekening houdend met een verdere
verbijzondering van de vragenlijsten voor onderscheiden doelgroepen zoals zintuiglijk
gehandicapten, lichamelijk gehandicapten, cliënten in LVG- of SGLVG behandelcentra)
Als onderdeel van het ontwikkelingsproces van zorginhoudelijke indicatoren en
vragenlijsten zal in juli een praktijktest plaats vinden. In het kader van de second
opinion geldt de volgende aanvullende vraag:
 Heeft de praktijktest voldoende informatie opgebracht om een uitspraak te kunnen
doen over de haalbaarheid van de vragenlijsten? (Onder haalbaarheid verstaan wij
ten minste: is het in de praktijk mogelijk de gevraagde gegevens aan te leveren en
is het in de praktijk mogelijk de gevraagde gegevens door de betreffende persoon
aan te (laten) leveren?)
Tenslotte vertrouwen wij erop dat één en ander getoetst wordt met respect voor het
tot dusver ontwikkelde instrumentarium.
Tijdsplanning:
Verzocht wordt om de toetsing op validiteit, betrouwbaarheid en relevantie uiterlijk
medio juli 2009 af te ronden.
Omdat de toetsing op haalbaarheid gekoppeld is aan de voorgenomen praktijktoets,
die plaatsvindt van half juli tot half augustus, geldt als einddatum voor de afronding
van dit onderdeel de derde week van augustus 2009.