CULTUUR IN ZICHT

Cultuur InZicht
School en cultuur
POP-opdracht op propedeuseniveau
Opdracht: Ontwerp, geef en begeleid een lesactiviteit op basis van een inventarisatie
van:
! culturele onderwijsleermiddelen en expertise van jouw mentor/mentrix en
kinderen van jouw klas;
! de culturele familiekaart van een aantal kinderen.
Voordat je een ontwerp kunt maken voor een lesactiviteit, zul je eerst de culturele
omgeving van de school in kaart moeten brengen. Je kunt deze zo groot of zo klein
maken als je wilt. Klein is de directe omgeving van de school, denk dan aan
beeldhouwwerken, een filiaal van de bibliotheek in de buurt, de straatnamen van
historische figuren die belangrijk waren voor de stad of het dorp. Maar ook een
muziekvereniging die in de sporthal repeteert of ouders van kinderen in de klas met
een creatief beroep. Ook binnen de school zijn er vaak leerkrachten die kennis
hebben van een bepaald onderwerp of als hobby etsen maken. En niet te vergeten
ouders als amateur-kunstenaar of artiest. Denk aan een vader die gitaar speelt in
een bandje, een moeder die verdienstelijk schildert of een oudere broer of zus van
een kind die goed danst of rapt. Voor een lesactiviteit is het niet direct noodzakelijk
om kennis van culturele instellingen te gebruiken. In de directe omgeving van de
kinderen en de school is er vaak al heel veel aanwezig dat op een zinvolle wijze in
een lesactiviteit gebruikt kan worden. Voorbeelden van culturele kaarten zijn te
vinden op www.cultuurplein.nl.
Om tot een lesactiviteit te kunnen komen is het goed te weten van welke culturele
leermiddelen de school gebruikmaakt. Bekijk alle leermethodes voor de kunstzinnige
vakken, ook als deze niet of weinig gebruikt worden.
Het maken van een culturele familiekaart van kinderen
De culturele kaart van een aantal kinderen maak je door ze te vragen naar hun
culturele en kunstzinnige activiteiten. Je vraagt naar:
! hobby’s en activiteiten buiten school;
! de activiteiten van hun ouders of andere familieleden;
! favoriete films, strips, boeken, tv-programma’s, het bespelen van een
muziekinstrument, dans- of balletlessen. Kortom, alles wat met kunstzinnige
activiteiten te maken heeft.
Hiermee krijg je een beeld van wat de kinderen al weten en waar zij zich zoal mee
bezighouden. De lesactiviteit zal daardoor beter aansluiten op de belevingswereld
van de kinderen. En tegelijkertijd inventariseer je waar eventueel gebrek aan kennis
en vaardigheden liggen.
© 2007 ThiemeMeulenhoff
Cultuur InZicht
blz. 1 van 3
Culturele omgeving en hoe deze te gebruiken
Met al deze kennis kun je makkelijker bekijken of je gebruik kunt maken van het
aanbod uit de directe culturele omgeving. Formuleer een thema of onderwerp
waarover je activiteit zal gaan. Dit kan te maken hebben met bijvoorbeeld een beeld
in de buurt of het beroep van een van de ouders van een kind uit de klas.
Hieromheen kun je dan je activiteit vormgeven. Er zijn tal van onderwerpen te
bedenken in de casussen. In deel B van Cultuur InZicht worden vele voorbeelden
gegeven.
Bedenk een authentieke leersituatie die kinderen herkennen. Probeer een koppeling
te maken tussen hoge en lage cultuur bladzijde 9 van Cultuur InZicht, . Denk hierbij
weer aan de directe schoolomgeving: ouders, grootouders, broers en zussen, of
vrienden en kennissen van leerkrachten die ingezet kunnen worden. Het is absoluut
niet altijd noodzakelijk gebruik te maken van culturele instellingen. Ook dicht bij huis
is er veel te halen.
Formuleren van leerdoelen
Begin vervolgens altijd met het formuleren van je leerdoelen. De leerdoelen geven
concreet aan wat je wilt dat de kinderen leren van de activiteit. In het geval van het
beroep van een ouder kun je denken aan bijvoorbeeld een fotograaf. Wat wil je dat
de kinderen leren van dit thema? Formuleer de doelen SMART. Dat staat voor:
! Specifiek
! Meetbaar
! Acceptabel
! Realistisch
! Tijdgebonden
Bedenk ook dat je een thema heel goed multidisciplinair kunt uitwerken. Hoe je dat
doet lees je onder andere in casus 3 Kunstenaar dichterbij, bladzijde 115 van Cultuur
InZicht.
Activiteiten formuleren
Bedenk activiteiten waarmee je meerdere intelligenties aanspreekt. Zie het voorbeeld
op bladzijde 161 van Cultuur InZicht. Denk aan verschillende werkvormen die
uitdagend zijn. Probeer een rijke leeromgeving te creëren die kinderen inspireert om
te ontdekken.
Vakoverstijgend werken
Bij fotografie kun je het hebben over de geschiedenis van de fotografie en kinderen
vragen foto’s mee te nemen van toen hun (groot)ouders nog klein waren. Je kunt het
hebben over het technische aspect van fotograferen en de ontwikkeling hiervan. Je
kunt kinderen aan de hand van een foto een verhaal laten schrijven. Kortom, aan de
hand van een onderwerp kun je verschillende vakgebieden bereiken.
Voor meer inspiratie kun je casus 4 Een methodeles geschiedenis op bladzijde 129
van Cultuur InZicht gebruiken. Met deze casus ga je vakoverstijgende activiteiten
ontwerpen over een onderwerp uit de geschiedenis.
Actualiteit
De geschiedenis van de fotografie kun je naast de huidige digitale ontwikkeling in de
fotografie leggen. Op welke manieren en waar komen we foto’s tegen? Hoe worden
foto’s gemanipuleerd en hoe creëren we daarmee een andere blik op de
werkelijkheid?
© 2007 ThiemeMeulenhoff
Cultuur InZicht
blz. 2 van 3
Beeldaspecten en maken van foto’s
Je kunt met de kinderen praten over beeldaspecten in een foto. En over
verschillende soorten fotografie. Daarnaast is het zelf maken van foto’s, het
bewerken op de computer of het ouderwetse zelf ontwikkelen in een donkere kamer
een spannend proces.
Samenhang
Zorg voor een samenhangende en logische opbouw. De activiteiten moeten een
helder afgerond geheel vormen. Bedenk hoe je de verkregen kennis of vaardigheden
zou willen toetsen.
Probeer je activiteiten zo vorm te geven dat er gebruikgemaakt wordt van de
didactische vierslag: waarnemen, herkennen, verklaren en ten slotte waarderen.
© 2007 ThiemeMeulenhoff
Cultuur InZicht
blz. 3 van 3