WERELDRELIGIES Selectie educatief materiaal voor het

WERELDRELIGIES
Selectie educatief materiaal voor het basisonderwijs
Samengesteld door Art.1, de landelijke vereniging ter voorkoming en bestrijding van
discriminatie.
Een groot gedeelte van de materialen is te leen in de bibliotheek van Art.1. Zie voor
uitleenvoorwaarden: www.art1.nl/bibliotheek.
Leerkracht.nl
Zwijsen / KRO
Doelgroep: groep 1-8
Uitgewerkte lesideeën rond de vier grote religies. De activiteiten zijn onderverdeeld in groep 1-2, groep 34, groep 5-6 en groep 7-8.
Hindoeïsme: www.leerkracht.nl/show?id=138613
Islam: www.leerkracht.nl/show?id=73589
Jodendom: www.leerkracht.nl/show?id=104007
Christendom: www.leerkracht.nl/show?id=94502
Wereldgodsdiensten
SamSam
Doelgroep: groep 7-8
Site van SamSam over de wereldgodsdiensten. Op een speelse manier vergroten leerlingen hun kennis ten
aanzien van de hoofdpunten van deze godsdiensten, leren kinderen vanuit respect en begrip naar. elkaar
en anderen kijken en leren ze over de overeenkomsten en de verschillen tussen de godsdiensten. Per
godsdienst zijn er vijf speurvragen ontwikkeld die de leerlingen zelfstandig kunnen maken. Zij krijgen
online feedback en als ze àlle speurvragen van de godsdiensten hebben gemaakt, kunnen ze het algemene
werkblad maken.
Het algemene werkblad behandelt en vergelijkt zeven godsdiensten.
www.samsam.net/wereldgodsdiensten
Heilige huisjes
SchoolTV
Doelgroep: groep 6-7
Heilige huisjes is een serie van vijf programma’s voor groep 6/7 over gebedshuizen van hindoes, joden,
christenen en moslims. In dit project gaan we op speurtocht in die heilige huizen. Nieuwsgierig geworden
door de buitenkant, neemt de presentator de leerlingen mee op een ontdekkingstocht door het gebouw. In
deze ontdekkingstocht worden veel belangrijke aspecten van het gebouw onder de loep genomen. Samen
met de kijkers vraagt de presentator zich af wat dit allemaal te betekenen heeft, wat dit zegt over de
mensen die er komen en wat ze belangrijk vinden in hun leven. Op www.schooltv.nl/heiligehuisjes
kunnen de kinderen zelf op onderzoek uitgaan in de gebedshuizen. Bij het project wordt ook een
docentenhandleiding uitgegeven met achtergrondinformatie, lessuggesties en kopieerbare werkbladen.
www.schooltv.nl/heiligehuisjes
Geloof jij wat ik geloof ?
E. Damon
Sjaloom, 2000
Doelgroep: groep 2-4
Prentenboek met uitklapbare illustraties waarin aan kinderen vanaf vijf jaar informatie wordt gegeven over
verschillende godsdiensten: hindoeïsme, jodendom, boeddhisme, christendom, islam en sikhs.
Te leen bij Art.1 onder code 752.00.06
Lichtjes, slingers en verhalen: Praktijkboek voor vieringen in de basisschool
M. Nijenhuis en N. Sikkel (red)
NZV Uitgeverij, 2001
Doelgroep: groep 1-8
Dit boek biedt concreet uitgewerkte, originele vieringen van feestdagen voor de basisschool : voor in de
klas, voor de hele school of voor andere groepen kinderen. Het betreft de volgende groepen van
vieringen:
. christelijke vieringen
. vieringen uit het jodendom, islam en hindoeïsme
. algemene vieringen
. individuele vieringen
Voor de meeste vieringen wordt een draaiboek gegeven of worden bouwstenen aangereikt. Daarbij wordt
een onderscheid gemaakt tussen onderbouw, middenbouw en bovenbouw.
Te leen bij Art.1 onder code 755.01.03
En dat vieren wij! Feesten en vieringen van kinderen in kleurrijk Nederland
P. van Schaik
PlanPlan, 2004
Doelgroep: groep 1-8
Beschrijving van vele feesten in verschillende tradities vanuit het perspectief van kinderen. Het wil recht
doen aan de plaats die vieringen innemen in de beleving van het kind. De auteurs geven dan ook
suggesties om van de viering een gebeurtenis vol sfeer te maken en beschrijven de achterliggende
ideeënwereld in de vorm van pakkende verhalen. Naast de grote feesten en vieringen ook aandacht voor
persoonlijke vieringen. Zo wordt beschreven hoe kinderen in verschillende culturen hun verjaardagen
vieren, met liedjes en spelletjes. Ook serieuze rituelen als eerste communie en besnijdenis komen aan bod.
Te leen bij Art.1 onder code 112.04.02
Wat geloof jij? Een overzicht van de wereldreligies door de ogen van kinderen
Laura Buller, Lannoo Jeugd- en Kinderboek
Doelgroep: groep 4-6
Wat geloof jij? is een boeiend kijk- en leesboek waarin kinderen van over de hele wereld vertellen over hun
geloof. Wat geloven andere mensen? Hoe bidden ze? Wat is het verschil tussen een kerk, een moskee en
een tempel? Hoe vieren mensen feest? Bij het boek is een praktische lesmap verschenen met 35
uitgewerkte lessen.
Te bestellen via www.kwintessens.nl
Wereldwijd geloven
Ton Heyboer e.a.
Kwintessens
Doelgroep: groep 7-8
Het boek Wereldwijd geloven zet het boeddhisme, christendom, hindoeïsme, islam, jodendom en sikhreligie op een gelijkwaardige manier naast elkaar. In twintig thema’s worden de belangrijkste kenmerken
van de religies van besproken. Het boek is geschikt als methodisch materiaal, studieboek, leesboek en
naslagwerk voor leerling en leerkracht. Bij het boek is een lesmap verschenen. In 25 lessen krijgen de
leerlingen meer inzicht in de belangrijkste thema’s die in de godsdiensten aan de orde komen en
verwerven ze meer kennis over de verschillende godsdiensten. De belevenissen van de kinderen Lisa en
Layla vormen de rode draad in de lesmap.
Te bestellen via www.kwintessens.nl
Over engelen, goden en helden. Verhalen uit de grote wereldreligies
Janny van der Molen
Ploegsma, 2007
Doelgroep: groep 5-8
Adam, Mohammed, Siddharta, Jezus, Vishnu, Maria, Ganesha... Het zijn allemaal belangrijke figuren uit de
vijf grote wereldreligies: christendom, islam, jodendom, boeddhisme en hindoeïsme. Janny van der Molen
verzamelde de mooiste en belangrijkste verhalen uit die religies, en Els van Egeraat maakte er prachtige
kleurenillustraties bij. De verhalen uit de ene religie zijn woest en avontuurlijk, die uit een andere poëtisch
en filosofisch. Toch zijn de overeenkomsten tussen de godsdiensten verrassend groot. En zo is dit boek
niet alleen een heerlijk (voor)leesboek, maar brengt het kinderen ook begrip bij voor mensen uit een
andere cultuur. Bekroond met een Vlag en Wimpel van de Griffeljury.
Te bestellen bij de boekhandel.
De koning en de moskee
Ann Jungman
Uitgeverij Ter Have
Doelgroep: groep 1-3
Er is een nieuwe koning in het land. Een christelijke koning. Hij vindt dat de grote moskee in de stad
moet worden afgebroken. Hij wil op die plaats liever een kerk zien. Maar drie oude vrienden, een jood,
een christen en een moslim, vinden dat dat niet nodig is. Zij halen de koning over om de moskee te laten
staan en een deel van de moskee om te bouwen tot kerk. En zo is het in de 12e eeuw in Cordoba (Spanje)
ook gebeurd. Dit ware verhaal is een voorbeeld van vreedzaam en vriendschappelijk samen-leven van de
godsdiensten.
Te bestellen via www.kwintessens.nl/sociale-competentie/prentenboeken/de-koning-en-de-moskee
Samen de wereld rond
Irene Heim
Nienhuis
Doelgroep: groep 7-8
Bordspel bestemd voor de bovenbouw van de basisschool. Aan de hand van 500 vragen komen kinderen
meer te weten over andere culturen, Uiteindelijk doel is het tegengaan van vooroordelen en discriminatie.
De vragen gaan over bijna alle landen van de wereld, variërend van vragen over religies, bekende
gebouwen en monumenten, vlaggen, topografie en eten. Er zijn ook vragen over feesten, verschillende
gewoontes, gebruiken en discriminatie.
Het spel bestaat uit :
. spelbord
. vier pionnen
. vier puzzels van vier stukjes
. dobbelsteen
. kaartendoos met 540 vragenkaartjes
. een CD
. een handleiding voor docenten
. handleiding voor leerlingen
Te leen bij Art.1 onder code 751.04.01
Anderland
Kerk op kop
Doelgroep: groep 7-8
Het spel over vijf wereldgodsdiensten dat je speelt met Medelanders. In het begin is Anderland leeg, het
unieke spelbord heeft een gat in het midden. Gaandeweg vullen de spelers dit gat met puzzelstukken op
waardoor Anderland vorm krijgt. Het spel bevat een educatief element en een winelement. Er zijn o.a.
vragen en informatie over leefregels, rituelen, kleding en voedsel.
Zie: www.kerkopkop.nl/spellen.html
KLEUR
Uitgeverij Kwintessens
Doelgroep: groep 1-8
Nieuwe methode voor interreligieuze creatieve levensbeschouwelijke vorming, KLEUR, bedoeld voor
basissscholen "die bewust kiezen voor multireligieuze en multiculturele ontwikkeling." KLEUR verschijnt
in tijdschriftvorm, vier keer per jaar. Het eerste 0-nummer verscheen in januari 2009. Elk nummer bevat
per bouw vijf lessen rond het thema, en lessen en een viering bij een cultureel of religieus feest.
Meer informatie: www.kwintessens.nl/wereldgodsdiensten/methoden/kleur
God - Adonai - Allah: Vragen over de drie grote religies
K. Mrowiec, M. Kubler en A. Sfeir
Katholieke Bijbelstichting
Doelgroep: groep 7-8
Dit boek, geschreven met hulp van joodse, christelijke en islamitische auteurs en bestemd voor de laatste
groepen het basisonderwijs, beantwoordt geloofsvragen van kinderen over het geloof van joden,
christenen en moslims. Het kind leest in de antwoorden over verschillen én overeenkomsten. De vragen
onderverdeeld in : grote vragen van gelovigen - het geloof van de gelovigen - het leven van de gelovigen gebed en geloofspraktijk - religieuze feesten en symbolen van gelovigen - de heilige plaatsen van de
gelovigen - vragen over gelovigen in de 21ste eeuw. Bevat ook een woordenlijst, beschrijvingen van de
grote feesten, een historische tijdbalk, kalender van de drie godsdiensten en een uitgebreid register.
Te leen bij Art.1 onder code 752.06.01. Meer informatie op: http://gaa.bijbel.net
Kaartspel Ontmoeten
Kerk op Kop
Doelgroep: groep 2-8
Het kaartspel Ontmoeten is een hulpmiddel om op een ontspannen manier binnen een tijdsbestek van 10
minuten een open gesprek over geloven tot stand te brengen. Het
bestaat uit een 70-tal kaarten waarop heldere begrippen staan. In het bijzonder geloofsbegrippen zijn
kriskras door het spel verwerkt. Ook allerlei gevoelskaarten maken onderdeel uit van het spel. Volgens de
makers te spelen vanaf 5 jaar.
www.kerkopkop.nl/spellen.html
Verhalencarroussel
Uitgeverij Damon
Doelgroep: groep 3-8
Dit is een methode die voor groep 3 tot en met 8 steeds één wereldgodsdienst of stroming centraal stelt.
Aan de hand van verhalen uit verschillende religies en levensbeschouwingen worden voor kinderen
relevante thema's als lijden en sterven, identiteit, zorg voor de natuur, goed en kwaad en leefregels
behandeld. Bij de boeken horen een handleiding met werkbladen. De nadruk ligt op het kennismaken met
interessante levensbeschouwelijke ideeën en gebruiken die kinderen in het dagelijks leven tegenkomen,
waardoor ze zaken leren herkennen, benoemen en begrijpen.
Zie: www.sociaalemotioneel.nl/bronnen/00096/
Agastya drink de zee leeg en andere verhalen uit de grote wereldgodsdiensten
E. Idema, H. Algra, J. Staring, J. van der Vaart en G. Veerman
Kwintessens, 2008
Doelgroep: groep 6-8
In dit boek zijn 45 verhalen uit de vijf grote wereldgodsdiensten (hindoeïsme, boeddhisme, jodendom,
christendom en islam) naverteld voor kinderen vanaf 9 jaar. De verhalen bieden een eerste kennismaking
met de verteltradities van deze godsdiensten. De meeste verhalen zijn afkomstig uit de belangrijkste heilige
boeken van de verschillende godsdiensten, maar ook enkele verhalen uit latere verteltradities zijn
opgenomen. Voor alle verhalen geldt dat ze een centrale rol spelen in de godsdienst waaruit ze zijn
voortgekomen.
Te leen bij Art.1 onder code 752.08.01
Op zoek naar normen en waarden: Kringgesprekken met kinderen en tieners - Een creatief
werkboek voor het onderwijs
L. van der Mee en D. Bersma
Panta Rhei, Katwijk, 2004
Doelgroep: groep 3-8
Een praktische handleiding om op een speelse en integere wijze met kinderen en jongeren het gebied van
de normen en waarden te verkennen. Aan de hand van uitgewerkte thema's, via bezinningsoefeningen en
kringgesprekken, wordt men zich bewust van eigen normen en waarden door na te denken over
verliefdheid, pesten, jaloezie, schuld, de tien geboden, de zeven werken van barmhartigheid, de vijf zuilen
van de islam, de yoga-leefregels in het hindoeïsme en de rechten van het kind.
Te leen bij Art.1 onder code 763.04.08
Wat geloof jij? Kinderen schrijven over islam, christendom en jodendom
L. van Uitert en C. Kuipers
Basisschool De Rivieren
Doelgroep: groep 7-8
In dit boekje staan de verslagen over de bezoeken die leerlingen van groep acht van de basisschool De
rivieren te Amsterdam hebben gebracht aan een moskee, een synagoge en een katholieke kerk.
Te leen bij Art.1 onder code: 752.02.03
DVD Opa Mokum, opa Mekka
Nederlands Israëlitisch Kerkgenootschap (NIK)
Orit heeft twee opa's, een moslim opa, Opa Mekka, en een joodse Opa die ze Opa Mokum noemt. Op de
zolder bij Opa Mekka komt ze veel oude foto's en boekjes tegen. Ze ontdekt al snel dat er toch wel veel
overeenkomsten zijn tussen haar twee opa's, ook al is de een joods en de ander moslim. Opa Mekka en
Opa Mokum maken altijd heel veel lol samen. Zo nodigt Opa Mekka ieder jaar de hele familie van joodse
zijde uit voor het suikerfeest aan het einde van de Ramadan. "Met mijn familie uit twee culturen is er altijd
een dubbele reden tot feest". Programma bestemd voor kinderen. Duur: 20 min.
Dvd te leen bij Art.1 onder code: 752
Online te bekijken via http://player.omroep.nl/?aflID=6058783
Honingkoekjes en beschuit met muisjes: Geboorteverhalen in islam en christendom
G. van Midden, L. van 't Hof en L. van de Oudeweetering
SGO Hoevelaken
Doelgroep: groep 1-5
Multicultureel prentenboek voor levensbeschouwlijk onderwijs, geschreven voor kinderen van 4-8 jaar. Er
worden drie verhalen verteld over geboorte in islam en christendom. Het eerste verhaal speelt in het hier
en nu en gaat over de geboorte van Noera. In dit verhaal beleven Luuk en en Latifa de rituelen en
gebruiken rondom de geboorte van Noera, een zusje voor Latifa. Luuk is een jongetje uit een christelijk
gezin en Latifa is een islamitisch meisje met Nederlands-Marokkaanse ouders. Daarna worden in twee
miniboekjes de eeuwenoude geboorteverhalen verteld uit christendom en islam: van Jezus en de profeet
Mohammed.
Te leen bij Art.1 onder code: 752.01.02
Online kleurplaten
Kleurplaat scholenproject [ÉÉN]: www.art1.nl/scripts/download.php?document=317
Wereldreligies (kinderen van verschillende geloven die elkaars hand vasthouden):
www.kidsweb.de/basteln/mandala/kirchliche_themen/weltreligionen_mandala.html
Kleurplaten hindoeïsme: www.schoolplaten.com/nl-kleurplaten-kleurplaat-foto-hindoesme-c204-201.html
Kleurplaten boeddhisme: www.schoolplaten.com/nl-kleurplaten-kleurplaat-foto-boedhisme-c314201.html
Kleurplaten islam: www.schoolplaten.com/nl-kleurplaten-kleurplaat-foto-islam-c206-201.html
Kleurplaten jodendom: www.schoolplaten.com/nl-kleurplaten-kleurplaat-foto-jodendom-c313-201.html
Kleurplaten christendom: www.schoolplaten.com/nl-kleurplaten-kleurplaat-foto-christendom-c202201.html
Wereldreligies:
www.kidsweb.de/basteln/mandala/kirchliche_themen/symbole_weltreligionen_mandala.html
Wereldreligies: www.schoolplaten.com/nl-kleurplaat-kleurplaten-foto-wereldreligies-i11025.html
Hindoeistische tempel:
www.kidsweb.de/basteln/mandala/kirchliche_themen/tempel_indisch_mandala.html
Islamitische moskee:
www.kidsweb.de/basteln/mandala/kirchliche_themen/ramamadan_mandala.html
Joodse kandelaar:
www.kidsweb.de/basteln/mandala/kirchliche_themen/judentum_mandala.html
Bouwplaat kerk: www.kindengeloof.nl/kleurplaten/knutsel-kerk.gif
Kleurplaat kerk: www.kleurplaten.nl/kleurplaten/6545.gif
Kleurplaat moskee: www.kleurplaten.nl/kleurplaten/8908.gif
Knutselideeën hindoeïsme: www.alfavzw.be/jeugdwerk/downloads/India%20bundel_foto.pdf
Een wereld vol geloof: Basiskennis wereldgodsdiensten
E. Idema
Kwintessens, 2007
Doelgroep: docenten, pabo-studenten
Inleiding in de wereldgodsdiensten bestemd voor (aankomende) leerkrachten in het basisonderwijs. Per
hoofdstuk wordt ingegaan op één van vijf wereldgodsdiensten : hindoeïsme, boeddhisme, jodendom,
christendom en islam. Ontstaansgeschiedenis, de belangrijke boeken en de belangrijkste begrippen worden
toegelicht op een manier die gemakkelijk te vertalen is naar gebruik in de klas.
Te leen bij Art.1 onder code 731.07.01
Over Art.1
Art.1 is de landelijke vereniging ter voorkoming en bestrijding van discriminatie (sekse, huidskleur, leeftijd,
handicap etc.). Het landelijk expertisecentrum van Art.1 onderzoekt discriminatie en adviseert overheden,
organisaties en individuen over het voorkomen en bestrijden van discriminatie door middel van
beleidsadvies, publieksvoorlichting, trainingen en een helpdesk. De bij Art.1 aangesloten regionale
antidiscriminatiebureaus (ADB’s) behandelen klachten en geven voorlichting en advies in de regio. Met
haar werk draagt Art.1 er aan bij dat iedereen in Nederland gelijk behandeld wordt. Een overzicht van de
adressen van door Art.1 gedreven antidiscriminatiebureaus is te vinden op www.art1.nl/adressen.
Het landelijk expertisebureau en de aangesloten antidiscriminatiebureaus bieden onder meer:
een bibliotheek en een shop met aansprekend les- en projectmateriaal, tentoonstellingen,
posters, T-shirts, spellen, etc.
een onderwijshelpdesk waar u terecht kunt voor informatie en advies
cursussen, workshops en gastlessen
advies bij het maken van beleid
lokale en landelijke scholieren- en jongerenprojecten
het schoolbrede project [ÉÉN] Gelijke behandeling voor iedereen
Schaatsbaan 51
3013 AR Rotterdam
Postbus 19192 BD Rotterdam
Tel 010-201 02 01
Fax 010-201 02 22
[email protected]
www.art1.nl