de brochure Cultuur als motor voor ontwikkeling
advertisement
cultuur als motor voor ontwikkeling Pagina 1 Cultuur als motor voor ontwikkeling + logo UNESCO en UNESCO Platform Vlaanderen Unesco Platform Vlaanderen vzw Organisatie van de Verenigde Naties voor Onderwijs, Wetenschap en Cultuur 3 aspecten van cultuur cruciaal voor ontwikkeling Cultuur vormt, met al haar dimensies, een fundamenteel onderdeel van duurzame ontwikkeling. Als sector vol activiteiten, door middel van tastbaar en ontastbaar erfgoed, creatieve industrieën en diverse vormen van artistieke uitingen, levert cultuur een niet te onderschatten bijdrage aan economische ontwikkeling, sociale stabiliteit en bescherming van de natuur. Als verzamelplaats van kennis, betekenissen en waarden die alle aspecten van ons leven doordringen, bepaalt cultuur ook de manier waarop mensen leven en met elkaar omgaan, zowel lokaal als op wereldvlak. Sociale gebruiken waaronder taal, religie, onderwijs, familiegewoonten, besluitvorming en institutionele processen. cultuur is ... Een verzameling van kenmerkende spirituele en materiële, intellectuele en emotionele eigenschappen Gebruiken en processen van bewoning geworteld in lokale kennis, door de tijd heen opgebouwd, waaronder gebruiken, agrarische kennis en technologie, voeding, gezondheid, bouwmaterialen, gebruik van natuurlijke rijkdommen en natuurbeheer. Een complex netwerk van betekenissen, relaties, Een bron van identiteit, innovatie en creativiteit. overtuigingen en waarden die het kader vormen voor de houding van mensen ten opzichte van de wereld. Traditionele bestaansmiddelen betreffende culturele vormen en lokale gewoonten waarvan de vaardigheden en kennis overgedragen kunnen worden van generatie op generatie. van een maatschappij of een sociale groep. Verworven door een proces van beschaving en vooruitgang van het individu, met name door middel van educatie. Een evoluerende dynamische kracht die van belang is voor alle maatschappijen, lokaal of globaal. Beïnvloed door en beïnvloedt op haar beurt de kijk op de wereld en de manier van meningsuiting. Gevestigd in een tijd en plaats. Hoewel cultuur abstract gezien een verzameling van verstandelijke denkbeelden is, is het geworteld in een plaats en op een moment in de geschiedenis en altijd lokaal. Kenmerkende culturele vormen en artistieke uitingen waaronder gebouwen en architectuur, literatuur, kunst, dans, muziek, ambachten, verhalen vertellen en films. Een vernieuwende bron als het zorgvuldig gevoed wordt zodat het kan groeien en bloeien. Als het verwaarloosd wordt, gaat het makkelijk verloren of kapot. “Cultuur is precies het medium waardoor individuen uiting geven aan hun vermogen om zichzelf waar te maken en is daarom een wezenlijk onderdeel van ontwikkeling.” Investing in Cultural Diversity and Intercultural Dialogue UNESCO, 2009 Globale ethiek die cultureel pluralisme en dialoog viert en tegelijk mensenrechten, gelijkheid voor elk individu en elke groep stimuleert, waaronder gendergelijkheid en democratie. Verspreiding van kennis die creativiteit, innovatie en de intellectuele ontwikkeling van individuen en groepen koestert, en zich tegelijk ontdoet van schadelijke praktijken die ingaan tegen de globale ethiek. Het bevorderen en beschermen van zowel de kenmerkende culturele vormen als de bijbehorende productieprocessen. 4 5 culturele benaderingen van globale uitdagingen cultuur als middel voor economische ontwikkeling Globalisering, met haar nog steeds toenemende sociale en economische afhankelijkheid van elkaar, biedt kansen voor ontwikkeling, terwijl het lokale gemeenschappen, bestaansmiddelen en identiteiten ook voor enorme uitdagingen plaatst. Cultuurindustrieën: Cultuur is een krachtige, mondiale, economische motor die werk en inkomen genereert ter waarde van 1,3 biljoen dollar (in 2005). Cultuurindustrieën nemen meer dan 7% van het globale BBP voor hun rekening. Tijdens de jaren 1990 groeiden de cultuurindustrieën jaarlijks twee keer zo snel als de dienstverlenende industrieën en vier keer zo snel als de producerende industrieën in de OESO-landen (2009). In het Zuiden zijn er echter infrastructurele investeringen nodig om de cultuurindustrieën te versterken en te ondersteunen. Globale uitdagingen zoals conflicten en oorlogen, wijdverspreide armoede, de financiële crisis, snelle verstedelijking, en achteruitgang van het milieu hebben de mensen nog kwetsbaarder gemaakt voor verandering en de gevolgen van natuurrampen, en hebben het verlies van lokale culturen in gang gezet. Cultuur is, in haar vele vormen, essentieel voor de aanpak van deze globale uitdagingen vanwege haar rol bij economische groei, menselijke ontwikkeling, als bron van kennis over het milieu, en als symbolische kracht achter stabiliteit en betekenis voor gemeenschappen overal ter wereld. Principes van inclusie en globale ethiek geven zelfs de meest achtergestelde individuen en groepen de kans om deel te nemen aan, en te profiteren van, ontwikkelingsprocessen. Cultuur biedt oplossingen die tegemoet komen aan lokale behoeften, als motor voor ontwikkeling en als een gewenst resultaat van inspanningen ter bevordering van ontwikkeling. Cultureel toerisme: Cultureel toerisme omvat 40% van de globale opbrengst van toerisme in 2007 (WTO). Erfgoed, met name de locaties van het UNESCO werelderfgoed, genereert opbrengsten van bezoekers, en de verkoop van lokaal ambachtelijk vervaardigde producten, muziek en andere culturele producten brengt werkgelegenheid voor de gemeenschappen voort. Internationaal toerisme vertegenwoordigt ongeveer 10% van het BBP van de EU in 2004. Kansen voor economische groei dankzij micro-ondernemingen: Culturele goederen en diensten hebben vergen vaak een lage kapitaalinvestering omdat ze steunen op de materialen en de vakkundigheid die beschikbaar zijn in de gemeenschap. Het succes van met microkrediet opgestarte ondernemingen waar vrouwen van profiteren is met name bijzonder waardevol. Traditioneel levensonderhoud: een cultureel ingebedde manier om in het levensonderhoud te voorzien, draagt bij aan het behoud van kennis en brengt werkgelegenheid voort terwijl het lokale economische ontwikkeling mogelijk maakt. Dit kan variëren van ambachtelijke bouwmethoden tot landbouw en beheer van natuurlijke rijkdommen. Culturele infrastructuur en instellingen: Universiteiten, musea, culturele centra, bioscopen, theaters, ambachtscentra en andere soortgelijke instellingen creëren heel wat werkgelegenheid en leveren ook opbrengsten op. Een museum als het Tate Modern brengt Londen naar schatting elk jaar meer dan £100 miljoen op. 6 “... Aangezien oorlog ontstaat in de menselijke geest, is het ook in de menselijke geest dat de verdediging van de vrede moet worden opgebouwd.” UNESCO Constitutie, 1945 7 cultuur als middel voor sociale cohesie en stabiliteit cultuur als middel voor een duurzaam milieu Wederzijdse waardering van diversiteit tussen culturen creëert positieve en constructieve betrokkenheid. Dialoog bevordert wederzijds begrip, kennis, verzoening en vrede – wat essentieel is voor sociale stabiliteit. Culturele en ecologische diversiteit: Biologische en culturele diversiteit zijn onlosmakelijk verbonden aan een waaier van interacties tussen mens en natuur, die van elkaar afhankelijk zijn en elkaar versterken. Helende kracht van cultuur: Interculturele dialoog brengt vrede en mogelijkheden voor verzoening in geval van conflicten. Na een ramp helpt cultuur in al haar vormen bij de wederopbouw van verstoorde levens en het herstel van psychologisch welzijn. Symbolische kracht van cultureel erfgoed: Cultuur is een bron van hoop en versterkt het gevoel van samenhorigheid. Sociale cohesie door cultureel toerisme: Cultureel erfgoed genereert niet alleen inkomsten, maar vergroot ook sociale cohesie en mobiliseert gemeenschappen rondom de zorg en het beheer ervan. Culturele festivals versterken de dialoog. Versterking van vrouwen: Interculturele dialoog gericht op respect voor verschillen in plaats van standaardisering versterkt vrouwen door de erkenning van hun rol als zowel ‘waardendragers’ als ‘waardenmakers’. Vrouwen in lokale culturen dragen de verantwoordelijkheid om culturele vormen, gewoonten en de betekenis ervan te vertolken en door te geven aan nieuwe generaties. Vrouwen worden ook versterkt door verschillen te erkennen en hun identiteit te bekrachtigen. Borging van karakteristieke culturele vormen en hun productieprocessen draagt bij tot de versterking van het sociale kapitaal van een gemeenschap en creëert een gevoel van verantwoordelijkheid en vertrouwen in publieke instellingen. Creëer een omgeving die ruimte biedt aan het behalen van de Millenniumdoelstellingen: Door conflicten te voorkomen, vrede op te bouwen en de rechten van vrouwen en achtergestelde groepen te beschermen, helpt interculturele dialoog bij het scheppen van de voorwaarden voor het behalen van de Millenniumdoelstellingen. Waarden en overtuigingen beïnvloeden de relaties van mensen ten opzichte van hun natuurlijke omgeving en de manier waarop ze ermee omspringen. Culturele waarden, lokale kennis en traditionele gebruiken voor natuurbeheer kunnen waardevolle middelen worden voor het bereiken van ecologische duurzaamheid. Traditionele systemen van milieubeheer: Opgebouwde traditionele kennis en de gemeenschapsgewoonten van natuurbeheer zijn van fundamenteel belang voor duurzaamheid en essentieel voor het voortbestaan van de plaats en de mensen. Ontwikkelingsmethoden en -programma’s hebben vaak niet erkend dat maatschappijen die werden gezien als ‘onderontwikkeld’ juist al generaties lang plaatselijk duurzaam leven. Steden en culturele landschappen: In een verstedelijkte wereld moet het beheer van natuurlijk en opgebouwd erfgoed hun onderlinge relatie koesteren door lokale gemeenschappen te betrekken bij initiatieven ter bescherming van de natuur. Ecologische uitdagingen: De verscheidenheid aan huidige milieu-uitdagingen zoals uitgeputte waterbronnen, krimpende bosgebieden en uitstervende soorten, veroorzaakt door veronachtzaming van de natuur, kunnen aangepakt worden met positieve gewoonten die zijn ingebed in lokale culturen die waarde hechten aan een balans tussen de natuurlijke en de menselijke wereld. cultuur als middel voor veerkrachtige gemeenschappen Innovatie en creativiteit: Cultuur ontwikkelt veerkrachtigheid door de innovatieve en creatieve bekwaamheid van mensen te versterken, met name in tegenspoed bij rampen en conflicten. Lokale bouwmaterialen en technologieën: Scholen, gezondheidscentra en huizen die gebouwd zijn met lokale materialen, kennis en technologieën zijn klimatologisch gezien effectief, goedkoper en maken gebruik van arbeiders uit de gemeenschap. Ze bevorderen een gevoel van identiteit en verantwoordelijkheidszin, dit in tegenstelling tot structuren die van buitenaf geïmporteerd zijn. Cultuur en globalisering: Gemeenschappen die in staat zijn gesteld hun eigen identiteit te bepalen en lokale waarden te doen gelden, zijn beter in staat de strijd aan te gaan met de kracht van globalisering die hen haar voorwaarden wil opleggen en van hen wil profiteren. Instrumenten van ontwikkeling: Een groter bewustzijn van waarden en kwaliteiten stelt mensen in staat hun eigen ontwikkeling in gang te zetten. 8 9 enonomische bijdrages van cultuur wist je dat? Mali’s culturele sector neemt 5,8% van de werkgelegenheid in 2004 en 2,38% van het BBP in 2006 voor zijn rekening. (gegevens uit 2007) Colombia’s ambachtswerk brengt een jaarlijks inkomsten op ten bedrage van 400 miljoen dollar (inclusief 40 miljoen aan export). (gegevens uit 2009) Marokko’s ambachtsproductie vormt 19% van het BBP (inclusief een geschatte export van 63 miljoen dollar). (gegevens uit 2009) cultuurgevoelige ontwikkeling In Omhelst menselijke ontwikkeling en niet enkel economische groei: Een visie op ontwikkeling die ten volle plaats biedt aan cultuur, biedt mensen meer keuzes, vergroot de vrijheid en versterkt het menselijk welzijn. Australiës Stimuleert meerdere wegen naar ontwikkeling: Ontwikkeling stimuleren rekening houdend met een volk, een plaats en hun cultuur helpt mensen om hun eigen toekomst in handen te nemen en er actief aan te werken. Ontwikkelingsprojecten die visies van buitenaf opleggen, beknotten de capaciteit van mensen om bij te dragen aan het welzijn van hun gemeenschap. Guatemala groeiden de cultuurindustrie jaarlijks met 7,3% van 2001 tot 2005. Dit was hoger dan in de meeste andere sectoren van de economie. Ook bood de cultuurindustrie werk aan 7,14% van de beroepsbevolking. (cijfers uit 2008) 15 werelderfgoedsites dragen bij aan het BBP met meer dan 12 miljard Australische dollar, en meer dan 40.000 banen. (gegevens uit 2008) Groot-Brittanniës Thailands De cultuurindustrie, waaronder culturele goederen, diensten, activiteiten, cultureel toerisme en musea hebben ook flink bijgedragen aan gemoderniseerde en ontwikkelde economieën. ambachtslieden worden geschat op een aantal van twee miljoen, waarvan bijna de helft fulltime werkt. (gegevens uit 2009) BBP heeft meer dan £20 miljard te danken aan erfgoedtoerisme en jaarlijks £5 miljard aan muziek. (gegevens uit 2010) Europa’s In Colombia brachten 650.000 toeristen 800 miljoen dollar aan inkomsten op. (gegevens uit 2009) In Marokko was de toeristische industrie goed voor 6,5% van het BBP. (gegevens uit 2009) De creatieve sector van Brazilië vertegenwoordigde 6,7% van het BBP in 1998. televisie, bioscoop, muziek, kunstuitvoeringen en amusement genereerden €654 miljard of 2,6% van het BBP in 2003, en boden werk aan 5,8 miljoen mensen in 2004. (gegevens uit 2005) “Culturele diversiteit creëert een rijke en gevarieerde wereld, wat de keuzemogelijkheden vergroot en de menselijke capaciteiten koestert en waardeert, en is daarom de belangrijkste bron voor duurzame ontwikkeling voor gemeenschappen, mensen en naties” UNESCO Conventie voor de Bescherming en Promotie van de Diversiteit van Culturele Expressies, 2005 Geeft prioriteit aan mensen in ontwikkelingsprocessen en -resultaten: Ontwikkeling zien als een lineair proces van economische groei is niet te rijmen met complexe sociale en politieke dimensies, en schaadt juist de basis van culturele identiteiten en waarden. Waardeert en borgt cultureel erfgoed: Erfgoed, zowel tastbaar als ontastbaar, is een erfenis en een verzamelplaats van kennis en de identiteit van een plaats en volk. Bescherming en identificatie moeten hand in hand gaan met economische groei omdat erfgoed fragiel is en vaak onbewust vernietigd wordt of verloren gaat in de haast te moderniseren. Zoekt lokale oplossingen voor globale problemen: Culturele benaderingen helpen om ontwikkelingsstrategieën relevant te maken voor het lokale niveau. Ontwikkeling die inspeelt op plaats en cultuur versterkt gemeenschappen om de strijd tegen globalisering aan te gaan op hun eigen voorwaarden. Erkent en bevordert sociale rechtvaardigheid en gelijkheid binnen het kader van globale ethiek, terwijl het culturele rechten en identiteiten versterkt. Ruimte bieden aan democratisering ondersteunt de gemeenschappen om invloed uit te oefenen op de resultaten van ontwikkeling. Het versterken van vrouwen, autochtonen en achtergestelde groepen om hun rechtmatige rol in de maatschappij op te nemen, biedt hen de gelegenheid te profiteren van ontwikkelingsprogramma’s. Koestert spirituele en intellectuele rijkdom in de strijd tegen armoede: Armoede is niet alleen een gebrek aan economische middelen, maar ook een gebrek aan rechten, invloed, status en waardigheid. De perceptie van onzekerheid en status veranderen, biedt armen, net als het erkennen van innovatie en creativiteit, de gelegenheid uit de armoede te komen. 10 11 kort historisch overzicht van cultuur en ontwikkeling Jaren ’80 en begin jaren ’90: bij de internationale inspanningen voor modernisering en ontwikkeling werd erkend dat het van belang is mensen centraal te stellen bij ontwikkelingsprocessen en daarmee het belang van cultuur. 1998: De Intergouvernementele Conferentie over Cultuurbeleid voor Ontwikkeling in Stockholm erkende dat culturele diversiteit essentieel is voor ontwikkeling, en benadrukte de waarde van cultureel pluralisme en creatieve diversiteit. 1982: De Wereldconferentie over Cultuurbeleid in Mexico vormde een mijlpaal voor het aanvaarden van de ondeelbaarheid van cultuur en ontwikkeling. 1999: De intergouvernementele conferentie van UNESCO en de Wereldbank, Culture Counts: Financing Resources and the Economics of Culture in Sustainable Development, in Firenze erkende dat het culturele kapitaal van cruciaal belang is voor voortschrijdende duurzame ontwikkeling en economische groei. 1988-1998: UNESCO lanceerde het Werelddecennium voor Cultuur en Ontwikkeling om bewustzijn te creëren voor het belang van cultuur in nationaal en internationaal ontwikkelingsbeleid. Dit leidde tot het opstellen van internationale maatstaven en indicatoren, zoals culturele statistieken, inventarissen en het in kaart brengen van culturele middelen, en ook tot een groeiende focus op cultuurindustrieën. 1990: Het VN-Ontwikkelingsprogramma bracht het Human Development Report uit, waarin de nadruk werd gelegd op het idee dat ontwikkeling gelijk staat aan het vergroten van keuzemogelijkheden. 1992-1996: De VN-Wereldcommissie over Cultuur en Ontwikkeling stelde een rapport samen dat het begrip culturele diversiteit uitbreidt tot alle vormen van verschil die mensen uitsluit van ontwikkelingsprocessen en -resultaten. 2001: UNESCO’s Universele Verklaring betreffende Culturele Diversiteit erkende cultuur en culturele diversiteit als ethisch vereist en van vitaal belang voor het bereiken van economische en sociale ontwikkeling. 2005: UNESCO’s Conventie voor de Bescherming en Promotie van de Diversiteit van Culturele Expressies erkende de bijdrage van cultuur aan duurzame ontwikkeling en plaatste cultuur en ontwikkeling daarin centraal. UNESCO’s Culturele mandaat UNESCO, de enige VN-organisatie met een cultureel mandaat, heeft beleid en actieplannen opgesteld die de unieke bijdrage van cultuur aan ontwikkeling in de kijker plaatsen en er een stevig conceptueel kader voor vaststellen. internationale maatstaven UNESCO heeft verschillende internationale maatstaven ontwikkeld, waaronder zeven verdragen die de uitwerking van nationaal cultureel beleid ondersteunen. Zoals onder meer: Bescherming en Promotie van de Diversiteit van Culturele Expressies Operationele richtlijnen en beleid: Beleidsdocumenten en richtlijnen dragen eraan bij de normatieve instrumenten in de praktijk toe te passen. Samen verwoorden ze UNESCO’s visie voor een cultuurgevoelig ontwikkelingsmodel en bieden ze hulp aan lidstaten bij de uitvoering. (2005) Borging van Immaterieel Cultureel Erfgoed (2003) Bescherming van Cultureel Erfgoed Onder Water (2001) Bescherming van Cultureel en Natuurlijk Werelderfgoed (1972) De te nemen Maatregelen teneinde de Illegale Invoer, Uitvoer of Transfer van Cultuurgoederen te Verbieden of te Beletten (1970) Bescherming van Cultuurgoederen Tijdens Gewapende Conflicten (1954) Copyright (1952, 1971) Internationale fondsen ter ondersteuning van verdragen: Er zijn internationale fondsen opgericht in de minst ontwikkelde landen en ontwikkelingslanden ter ondersteuning van programma’s gerelateerd aan een aantal UNESCOverdragen op nationaal, regionaal en subregionaal niveau zoals het Internationaal Fonds voor Culturele Diversiteit, het Werelderfgoedfonds en het Fonds voor Immaterieel Cultureel Erfgoed. 12 13 UNESCO’s culturele projecten en programma’s voor ontwikkeling UNESCO houdt zich bezig met vele ontwikkelingsprojecten en programma’s, van cultuurindustrieën tot verzoening, ter bevordering van sociale en economische ontwikkeling. De projecten dragen bij tot het genereren van werk en inkomsten, versterken traditioneel levensonderhoud, koesteren de opkomst van een dynamische cultuursector en ondersteunen de bestaande cultuursectoren. UNESCO’s betrokkenheid in alle regio’s van de wereld varieert sterk en gaat van het ondersteunen van ecologisch architectuurbehoud door vrouwen in Afrika tot het genezen van kinderen na de tsunami in Indonesië door middel van kunst, en van het koesteren van creatieve economieën in steden over de gehele wereld tot het stimuleren van ecologische musea in landelijke gebieden. De fondsen voor deze projecten komen vooral uit donaties van de UNESCO-lidstaten. Sommige projecten konden ook rekenen op private middelen. Globale Alliantie voor Culturele Diversiteit Bedoeld om samenwerkingsverbanden tussen de private, publieke en civiele maatschappij te creëren, ter versterking van lokale cultuurindustrieën voor ontwikkeling. Tussen 2002 en 2009 zijn er 50 samenwerkingsverbanden opgestart. De projecten variëren van het vergroten van de toegang van Afrikaanse muziek tot regionale en internationale markten tot een programma voor de bouw van een cultureel centrum voor regionale en economische activiteiten in Ivoorkust. Werelderfgoed In het kader van de Werelderfgoedconventie voert UNESCO een grote reeks van programma’s en projecten uit die lokale ontwikkeling overal in de wereld ten goede komt. Deze variëren van natuurbescherming (behoud van biodiversiteit, bossen, zeegebieden, kleine eilanden) tot historische stedelijke landschappen, cultureel toerisme, ecotoerisme en behoud van cultureel erfgoed. Door middel van deze projecten ondersteunt UNESCO landen bij het beschermen van hun cultureel en natuurlijk erfgoed, het verbeteren van hun nationale beleid en manier van beheren, het opbouwen van capaciteit, training, en bewustwording tussen gemeenschappen. Zodoende draagt de Organisatie bij tot het scheppen van banen en het genereren van economische opbrengsten. Immaterieel erfgoed In het kader van de Conventie voor de Borging van Immaterieel Cultureel Erfgoed voert UNESCO projecten uit zoals nieuw leven blazen in de traditionele uitvoeringen op het Djemâa el-Fna plein in Marrakesh, het maken van traditionele kleding in Oeganda en het beschermen van de liederen van de Ifuagao-boeren op de rijstvelden van de Filipijnen. Deze projecten spelen een cruciale rol bij het voorzien van duurzame economische middelen en wijzen van levensonderhoud voor de lokale gemeenschappen, en versterken eveneens hun culturele identiteit. Cultureel erfgoed voor heropbouw en verzoening Cultureel erfgoed voorziet mensen die zijn getroffen door conflicten of natuurrampen, van een gevoel van identiteit en samenhorigheid dat hen stimuleert om hun land weer op te bouwen en de draad van een normaal leven op te pikken. UNESCO-projecten ontwikkeld in Ethiopië (Aksum Obelisk), Bosnië-Herzegovina (Mostarbrug), Cambodja (Angkor), Afghanistan (Bamiyanvallei) en Irak (museumcollecties) tonen aan hoe cultureel erfgoed mensen in situaties na conflicten kan helpen om gemeenschappelijke grond en een gezamenlijk doel te vinden. In een ander voorbeeld bevordert immaterieel erfgoed gedeeld door verschillende naties, zoals de Novruz-festiviteiten die een groot geografisch gebied van Azerbeidzjan tot India en Iran bestrijken, de waarden van vrede en solidariteit en draagt het bij aan vriendschap tussen mensen en verschillende gemeenschappen. UNESCO bevordert ook taalkundige diversiteit in het onderwijs om interculturele dialoog te bevorderen en de kansen in een geglobaliseerde wereld te vergroten. Cultuur en ontwikkeling voor de Millenniumdoelstellingen Binnen het systeem van de Verenigde Naties coördineert UNESCO een initiatief waarbij 18 programma’s waaraan verschillende VN-agentschappen meewerken, aantonen dat cultuur wel degelijk van betekenis is voor programma’s die gericht zijn op het behalen van de Millenniumdoelstelligen. Deze programma’s richten zich op sociale inclusie, armoedebestrijding en een betere besteding van culturele middelen. Ze betrekken minderheden en achtergestelde groepen bij het sociale, politieke en culture leven maken gebruik van het potentieel van de culturele sector voor het creëren van banen, economische groei en armoedevermindering. 14 cultuur aan het werk zetten voor de Millenniumdoelstellingen de bijdrage van UNESCO cultuur op de eerste plaats toekomstige richting en internationale verplichtingen Plaats cultuur centraal bij ontwikkeling: Cultuur is een essentiële Cultuur kan bijdragen tot de Millenniumdoelstellingen door te helpen bouwen aan sterke, onafhankelijke gemeenschappen. UNESCO’s projecten integreren culturele benaderingen die methoden voor armoedeverlichting effectiever en van grotere betekenis te maken op lokaal niveau, omdat ze gehoor geven aan lokale bekommernissen. investering voor vrede en stabiliteit, en een noodzakelijke voorwaarde voor succesvolle menselijke ontwikkeling. Een zichtbaardere en effectievere betrokkenheid van cultuur bij ontwikkelingsprogramma’s op lokale, nationale en internationale niveaus is essentieel voor duurzame ontwikkeling. Omhels diversiteit in zowel methoden en ontwikkelingsmodellen als culturele vormen en gebruiken. Armoede en honger: Een project dat immaterieel erfgoed in Marokko stimuleert, en traditionele muziek, dans en ceremonies omvat, biedt alternatieve werkgelegenheid voor seizoensarbeiders op het platteland in de Draa Vallei. Dit stelt mensen in staat om hun gezinnen te onderhouden tijdens periodes waarin de landbouw nauwelijks actief is. Versterking van lokale methoden voor voedselproductie: De informele moestuinen in het stedelijk Amazone-gebied zijn net zo goed als de rijstterrassen van de Filipijnen en Indonesië culturele landschappen die symbool staan voor lokale systemen van natuurbeheer en sociaal en economisch beheer. Wanneer zulke culturele landschappen versterkt worden, dan bieden ze ruimte aan een diversiteit van voedselproductiemethoden, met name de methoden die direct voordeel hebben voor vrouwen en kinderen. Universeel basisonderwijs: Een project voor basisonderwijs gericht op inheemse gemeenschappen in de Peruaanse Andes liet zien dat het opnemen van de lokale kennis in het curriculum jonge mensen helpt om trots te zijn op de waarden van hun gemeenschap en om vertrouwen in overheidsinstellingen op te bouwen. Gendergelijkheid en versterking van vrouwen: In Kameroen, Madagaskar en Mali is een reeks subregionale, creatieve workshops opgezet om zakenvrouwen aan te moedigen een actieve rol te spelen bij de ontwikkeling van cultuurindustrieën. De workshops boden vrouwen ook ambachtelijke werknemerstraining in innovatie, productkwaliteit en marketing. De gezondheid van moeders verbeteren en HIV en andere ziektes bestrijden: Gezamenlijke programma’s van UNESCO met WHO, UNICEF en anderen stimuleren om oog te hebben voor culturele overtuigingen en gewoonten bij publieke gezondheidszorgprojecten. Dit verbetert de effectiviteit, zoals een programma in Tanzania dat gericht is op het terugdringen van moedersterfte en neonatale sterfgevallen. Traditionele kunsten en gemeenschapsmusea zijn zeer effectief in het creëren van bewustwording over hiv/aids. Voorbeelden hiervan zijn een tentoonstelling van tekeningen in het Foumban gemeenschapsmuseum in West-Kameroen en dramaseries op de radio in Zuidoost-Azië. Duurzaam milieu: Betrokkenheid met arme en kwetsbare mensen, zoals kustgemeenschappen die bloot staan aan overstromingen, orkanen en een stijgend zeeniveau, biedt hen betere bescherming tegen de gevolgen van klimaatverandering. Een project in het Midongy-Befotaka Nationaal Park in Madagaskar dat natuurbehoud en biodiversiteit integreerde, betrok lokale gemeenschappen bij het in evenwicht brengen van de beschikbaarheid van drinkwater en de noodzaak om de natuurlijke rijkdommen te behouden. Het project omvatte een controlesysteem op basis van sociale, economische en natuurlijke indicatoren, gekoppeld aan de Millenniumdoelstellingen, om de vooruitgang te beoordelen. Globale samenwerking: Een gezamenlijk programma van UNESCO en de EU biedt vraaggerichte hulp gericht op het opbouwen van een gereguleerde omgeving die ruimte biedt aan de oprichting, productie en distributie van cultuurindustrieën in 63 ontwikkelingslanden. UNESCO bouwt ook samenwerkingsverbanden op met internationale organisaties zoals de Wereldbank en de OESO om de integratie van cultuur op de globale ontwikkelingsagenda te stimuleren, zowel op beleids- als operationeel niveau. Aanpassen aan de marktomgevingen: Voor het aanpassen van traditionele culturele goederen aan de moderne markten is zowel technische en planmatige ondersteuning nodig als juridische en financiële expertise. Beleid en maatregelen zijn nodig voor het creëren van een marktomgeving die ruimte biedt, wat van essentieel belang is voor het succes van micro-ondernemingen en creatieve producenten. Integreer cultuur in nationaal beleid: Volledige erkenning van nationale UNESCO blijft zich inzetten om de weg te banen voor de integratie van cultuur in de inspanningen voor ontwikkeling. en subnationale betrokkenheid is cruciaal voor het stimuleren van cultuurgevoelig beleid en ontwikkelingsstrategieën waarbij UNESCO’s internationale congressen als gids dienen. VN-landenteams kunnen expliciet cultuur verder integreren in een gezamenlijk uit te voeren programma dat de ontwikkelingsprioriteiten van het land najaagt. Investeer in de opbouw van capaciteit: Het opbouwen van de capaciteit en de kennis van lokale gemeenschappen en het ondersteunde ambtenarenapparaat is een noodzakelijke voorwaarde voor duurzame gemeenschappen. Investeer in cultuur: cultuur vraagt om langetermijninvesteringen in de fysieke en technische infrastructuur, training en de opbouw van capaciteit om het economische en sociale potentieel te realiseren. Stimuleer op cultuur gebaseerde projecten: Projecten om cultuurindustrieën en cultureel toerisme te creëren en te versterken, moeten een plaats krijgen in bilaterale en multilaterale inspanningen die landen helpen bij het najagen van hun ontwikkelingsdoelen. Biedt toegang tot fondsen: Innovatie financiering en publieke-private samenwerkingsverbanden zijn essentieel voor de verbetering van de toegang tot kapitaal voor culturele ondernemers. Traditionele investeringsvormen in cultuur zoals subsidies zijn ontoereikend. Cultuur ontvangt maar 1,7% van de officiële ontwikkelingshulp, hoewel het in veel landen 2-6% van het BNP omvat. Ontwikkel richtlijnen en hulpmiddelen: UNESCO biedt hulp aan landen bij het ontwikkelen van nationale strategieën en publiceerde richtlijnen omtrent culturele en creatieve industrieën die aangeven hoe beleidsmakers de creatieve economie in de praktijk kunnen versterken. De Organisatie stelde ook een reeks indicatoren op om te evalueren en op te volgen in welke mate cultuur bijdraagt tot ontwikkeling. © UNESCO Platform Vlaanderen vzw Farasijnstraat 32 8670 Koksijde (Oostduinkerke) ondernemingsnummer 0 420 064 834 [email protected] www.unesco-vlaanderen.be www.unescoscholen.be D/2012/9546/3 Dit project werd uitgevoerd met steun van de Vlaamse Regering. De Vlaamse overheid kan niet verantwoordelijk gesteld worden voor de inhoud van deze brochure.
