white paper algemene pensioenfondsen (apf-en) in de markt

UW PENSIOENBUREAU
WHITE PAPER
ALGEMENE PENSIOENFONDSEN (APF-EN)
IN DE MARKT
1 november 2016
Inhoudsopgave
1.
2.
2.1.
3.
3.1.
3.2.
3.2.1.
3.2.3.
3.2.4.
3.2.5.
3.2.6.
3.2.7.
4.
Introductie ...................................................................................................... 3
Wat is een APF? ............................................................................................... 4
Algemeen........................................................................................................ 4
Marktontwikkeling APF-en ................................................................................. 5
De markt algemeen .......................................................................................... 5
Waar let u op bij APF-en? .................................................................................. 5
Flexibiliteit in de pensioenregeling ...................................................................... 5
Uitvoering en kosten pensioenadministratie ......................................................... 6
Uitvoering en kosten vermogensbeheer .............................................................. 7
Weerstandsvermogen ....................................................................................... 7
Inrichting van het bestuur ................................................................................. 7
Onafhankelijkheid ............................................................................................ 7
Nadere informatie ............................................................................................ 8
2/9
1.
Introductie
Een Algemeen Pensioenfonds (APF) is sinds 1 januari 2016 een nieuw type pensioenfonds.
Zes marktpartijen, met ruime ervaring in pensioenuitvoering en/of pensioen- verzekeringen,
hebben het initiatief genomen om een APF op te richten. Dat zijn op dit moment de volgende
APF-en:
1. Centraal Beheer APF
2. Het nederlandse pensioenfonds (a.s.r.)
3. Delta Lloyd APF
4. Stap (Aegon en TKP)
5. Volo Pensioen (PGGM)
6. De Nationale APF (NN Investment Partners en AZL)
In onze klantenkring hebben veel partijen - werkgevers, pensioenfondsen en
ondernemingsraden - interesse in wat deze partijen kunnen bieden en wat dat voor hen
betekent.
Om onze klanten te informeren hebben wij op basis van verschillende gesprekken met
pensioenuitvoerders en algemene openbare informatie. In deze whitepaper beschreven we
wat de verschillende APF-en inhouden. De proposities van verschillende marktpartijen zijn
nog in beweging, enerzijds vanwege het vergunningstraject met De Nederlandsche Bank en
anderzijds vanwege vragen vanuit de markt. Op het moment van publicatie van deze
whitepaper hebben vier partijen reeds een vergunning ontvangen van DNB: STAP, Centraal
Beheer APF, Het nederlandse pensioenfonds en De Nationale APF. DNB heeft aangegeven dat
zij verwacht de lopende vergunningsaanvragen voor het einde van 2016 te kunnen afronden,
als de aanvragers tijdig de ontbrekende informatie inleveren.
Onze whitepaper geeft een overview van de stand van dit moment. De ervaringen van
Montae in de markt tot nog toe zijn alleen toegevoegd voor zover dat om algemene noties
gaat die geen vertrouwelijke specifieke klantgebonden informatie bevatten.
Leeswijzer
In hoofdstuk 2 beschrijven wij eerst kort wat een APF is. In hoofdstuk 3 gaan we in op het
aanbod van verschillende APF-en.
De belangrijkste aspecten die we van de APF-en in kaart hebben gebracht zijn:

Governance

Pensioenregeling in de kring

Premie, indexatieambitie en risicohouding

Pensioenuitvoering en kosten

Vermogensbeheer en kosten

Omgang met weerstandsvermogen

Hoe is de (on)afhankelijkheid t.o.v. de oprichters?
Over Montae
Sinds 1997 zijn wij een landelijk opererend advieskantoor op het gebied van collectieve
pensioenen en sociale verzekeringen. Ons bedrijf bestaat uit 60 specialisten die werken voor
pensioenfondsen, pensioenuitvoerders, toezichthouders, belangengroepen, verzekeraars,
ministeries, werkgevers, ondernemingsraden, vakbonden en opleidingsinstituten. Montae is
een Nederlands bedrijf met een 100% partnerstructuur.
3/9
2.
Wat is een APF?
2.1.
Algemeen
Een APF is sinds 1 januari 2016 een nieuw type pensioenfonds dat door zowel bestaande
pensioenfondsen als door derden, zoals verzekeraars of pensioenuitvoeringsorganisaties, kan
worden opgericht. Om actief te mogen zijn, moet het APF in oprichting een vergunning
ontvangen van De Nederlandsche Bank (DNB). De eerste vergunningsverleningen hebben
inmiddels plaatsgevonden. Het APF kan, anders dan andere pensioenfondsen, afgescheiden
vermogens (‘ringfencing’) aanhouden voor verschillende collectiviteiten. Dit noemen we een
collectiviteitkring. Elke collectiviteitkring heeft een eigen dekkingsgraad.
De APF-en bieden kringen aan waar meerdere werkgevers tegelijk hun regeling in kunnen
onderbrengen (‘multi-client’). Binnen een multi-client kring is er solidariteit tussen de
deelnemers. Er is geen sprake van solidariteit tussen de verschillende kringen van een APF.
Voor werkgevers en pensioenfondsen met een groot belegd vermogen is het ook mogelijk in
een ‘single-client’ kring de pensioenregeling onder te brengen. Indien een werkgever kiest
voor een single-client kring zijn de schaalvoordelen beperkt(er). Medezeggenschap vindt dan
plaats in een belanghebbendenorgaan (ingeval van een onafhankelijk (gemengd)
bestuursmodel, zie ook 3.2.1.).
Zie voor een uitleg over het APF het filmpje dat Ortec Finance en Montae hebben laten
ontwikkelen: https://www.youtube.com/watch?v=kRMyz0EFTCU
4/9
3.
Marktontwikkeling APF-en
3.1.
De markt algemeen
Deze whitepaper gaat in op de op de Nederlandse markt bekende aanbieders. Dat zijn op dit
moment de volgende APF-en (in oprichting):
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Centraal Beheer APF
Het nederlands pensioenfonds (a.s.r.)
Delta Lloyd APF
Stap (Aegon en TKP)
Volo Pensioen (PGGM)
De Nationale APF (NN/AZL)
Alle genoemde APF-en besteden de pensioenadministratie, het vermogensbeheer en het
grootste deel van de advisering uit. De APF-en doen dat bij de start aan de partij die hen
heeft opgericht. De ‘founding fathers’ van de APF-en hebben de APF-en immers opgericht
om diensten te kunnen verrichten op gebied van pensioenadministratie, vermogensbeheer
en advisering.
DNB toetst reeds bij de behandeling van de vergunningsaanvraag of die uitbesteding
verantwoord is en onderbouwd is met een verantwoorde prijs/kwaliteitsafweging. Na afloop
van deze uitbestedingsovereenkomsten wordt op basis van het uitbestedingsbeleid
ge(her)contracteerd met deze of andere uitbestedingspartijen. De duur van de
uitbestedingscontracten is voor de diverse APF-en verschillend.
Naast de door marktpartijen opgerichte APF-en zijn sommige ondernemingspensioenfondsen
nog aan het kijken of het oprichten van een APF interessant kan zijn om samen te werken.
De onderlinge vergelijkbaarheid tussen APF-en in de single-client omgeving is nog lastig.
Veel APF-en geven aan dat er veel besproken kan worden maar tegelijkertijd moet er
natuurlijk wel uniformering en standaardisering worden bereikt. De diverse APF-en stellen
overigens wel eigen voorwaarden voor het kunnen gebruiken van een single-client kring
(met name gelegen in de omvang van het betrokken vermogen en de deelnemerspopulatie).
3.2.
Waar let u op bij APF-en?
De beoordeling van APF-en kan op verschillende aspecten plaatsvinden. Onderstaande
aspecten nemen we mee in de vergelijking tussen APF-en:

Flexibiliteit in de pensioenregeling

Premie, indexatieambitie en risicohouding

Pensioenuitvoering en kosten

Vermogensbeheer en kosten

Weerstandsvermogen

Inrichting van het bestuur

Onafhankelijkheid
3.2.1. Flexibiliteit in de pensioenregeling
Bij alle APF-en zijn er mogelijkheden voor het (tot bepaalde mate) inrichten van de eigen
pensioenregeling. Bij de meeste partijen zijn er keuzes mogelijk in het premiepercentage, de
5/9
franchise, de pensioengrondslag, het partnerpensioen, het WIA-excedent, de ANW hiaat en
de premievrijstelling arbeidsongeschiktheid. In een single-client-kring is de mate van vrijheid
en flexibiliteit groter, maar daar hoort dan ook een passend prijskaartje bij.
Vanwege de onderliggende administratiesystemen, zijn er bepaalde verschillen in
bijvoorbeeld de flexibiliteit, bijvoorbeeld de deelnemersperiode (maanden of dagen),
voorwaarden (tijdelijk) partnerpensioen afwijkend van ANW-hiaat en wijze van indexering
(prijs- en loonindexatie).
3.2.2. Premiebeleid, indexatie-ambitie en risicohouding
Multi-client
Er zijn verschillen tussen de multi-client-kringen als het gaat om het premiebeleid. De
gekozen rekenrente loopt uiteen van verwacht rendement tot marktrente. Verder zijn er
verschillen in grondslagen, de (start)dekkingsgraad en voorgestelde risicohouding in die
kring. Daar waar een verwacht rendement wordt ingerekend ontstaat solidariteit tussen
huidige en toekomstige betalers. Dit stelt eisen aan het toetredingsbeleid en vertrekbeleid.
Single-client
Bij alle APF-en is in de single-client omgeving een eigen beleggings-, premie- en
indexatiebeleid bespreekbaar. In principe zou de financiële opzet van een
ondernemingspensioenfonds één-op-één overgezet kunnen worden naar een single-client
omgeving van het APF.
Soms stellen APF-en voor om de financiële opzet te verbeteren. Bijvoorbeeld door uit te gaan
van een hogere rekenrente en/of lagere kostenopslagen en lagere opslagen voor zekerheid
en indexatie. Dit zou als voordeel hebben dat de premie omlaag kan. Een echte
‘kostenbesparing’ is er pas als de uitvoeringskosten lager worden. Als een APF een regeling
echt goedkoper kan uitvoeren, kan een kostenopslag omlaag.
Maar bij een kostendaling vanwege het hanteren van een andere rekenrente of andere
opslag voor zekerheid en indexatie, is de kostendaling het effect van een andere mate van
zekerheid in het APF. De kans op indexatie gaat omlaag en de kans op korten gaat omhoog.
3.2.3. Uitvoering en kosten pensioenadministratie
De uitvoeringskosten en de uitvoeringskwaliteit worden bepaald door de keuzes die de APFen op dit punt maken. Alle partijen kiezen voor uitbesteding en alle bekende partijen kiezen
voor de eerste periode voor het uitbesteden aan de oprichtende partij.
Deze kosten in een multi-client omgeving variëren tussen de 100-150 euro per actieve
deelnemer. Voor gepensioneerden en inactieven liggen de bedragen lager. Deze
uitvoeringskosten zijn in lijn met uitvoeringskosten van grotere bedrijfstakpensioenfondsen,
terwijl APF-en dit volume bij de start nog niet hebben.
Voor single-client-kringen zijn de kosten ‘maatwerk’ en is er dus geen algemene lijn te
geven. Hoe meer de klant kiest voor aanpassingen naar ‘standaard’, hoe lager de kosten
zullen uitpakken.
6/9
3.2.4. Uitvoering en kosten vermogensbeheer
De APF-en gaan uit van investment beliefs op APF-niveau en maken vanuit die beliefs keuzes
ten aanzien van de organisatie van het vermogensbeheer, inrichting van de beleggingscyclus
en complexiteit van de beleggingsportefeuilles. De feitelijke invulling per (sub)
beleggingscategorie vindt plaats door middel van beleggen in vaste fondsen en mandaten, in
elk geval in de multi-client omgeving. De kosten lopen uiteen tussen circa 20 en 40
basispunten.
De vrijheid in beleggingsbeleid in de single-client omgeving is tot op zekere hoogte
bespreekbaar. In principe worden de beleggingsfondsen van de oprichtende partijen zoveel
mogelijk aangeboden, maar de meeste APF-en geven aan in gesprek te willen over welke
beleggingen wel en niet overgenomen kunnen worden. De kosten van het vermogensbeheer
zijn afhankelijk van de specifieke situatie.
3.2.5. Weerstandsvermogen
Een APF heeft bij de start een weerstandsvermogen nodig. En dit weerstandsvermogen moet
vervolgens te allen tijde (minimaal) 0,2% van het belegd vermogen zijn (met maximum).
We zien bij de meeste APF-en dat van de kringen een bijdrage wordt gevraagd in het
weerstandsvermogen via een opslag op de premie en de inkooptarieven waardeoverdracht.
Deze bijdrage wordt in beginsel bij vertrek uit het APF weer meegegeven.
Centraal Beheer is een partij die het gehele weerstandsvermogen van haar APF ter
beschikking stelt. Bij exit uit het APF, blijft dit weerstandsvermogen dan ook achter in het
APF.
3.2.6. Inrichting van het bestuur
Alle APF-en in de markt hebben gekozen voor een bestuur volgens het zogenaamde
onafhankelijk (gemengd) model. Dit betekent dat er geen paritaire vertegenwoordiging is in
het bestuur of in het intern toezicht. Het aantal bestuurders per APF loopt uiteen van 2 tot 5.
Een APF met een onafhankelijk (gemengd) bestuursmodel beschikt voor elke
collectiviteitkring over een belanghebbendenorgaan (BO) waarin in principe de werkgever(s),
deelnemers en pensioengerechtigden zijn vertegenwoordigd. De BO’s worden soms bemenst
door sociale partners of gepensioneerden uit de aangesloten kringen, maar bij sommige APFen kunnen professionals worden gekozen door sociale partners en gepensioneerden die dan
de betreffende doelgroep vertegenwoordigen. BO-leden moeten voldoende deskundigheid
hebben om hun taken te kunnen verrichten.
Het BO heeft wettelijke advies- en goedkeuringsrechten op specifieke onderwerpen, voor
zover deze onderwerpen de eigen collectiviteitkring betreffen. In bijlage 1 is een overzicht
opgenomen van deze rechten.
3.2.7. Onafhankelijkheid
Alle verschenen APF-en worden in de markt gebracht vanuit een achterliggende partij. Het
belang van die achterliggende partij(en) is telkens om diensten te mogen uitvoeren voor het
APF. Deze diensten kunnen liggen op diverse terreinen maar vooral op het gebied van
vermogensbeheer en pensioenadministratie.
7/9
Het APF zelf is een niet op winst gerichte stichting die slechts handelt in het belang van de
deelnemers. Om dit waar te kunnen maken, zal de onafhankelijkheid van de stichting en van
haar bestuurders te allen tijden gewaarborgd moeten zijn.
Het APF zal net als alle andere pensioenfondsen in Nederland zijn uitbesteding moeten
vastleggen in een uitbestedingsbeleid waarin de uitbestedingskeuzes worden onderbouwd.
De APF-en moeten ook zorgen voor een adequate governance rondom de uitbesteding en er
moet sprake zijn van adequate monitoring en kritische evaluatie. DNB ziet vanaf de
vergunningsverlening kritisch toe op het gehele uitbestedingsbeleid.
4.
Nadere informatie
Samen met Ortec Finance heeft Montae een site ontwikkeld waarop meer informatie te
vinden is over het APF. Kijk voor meer informatie op www.apfinsights.nl
Heeft u vragen over het APF of over wat Montae voor u kan betekenen?
Neem gerust contact op met:
Margriet Adema
[email protected]
06 55 17 85 09
Vandena van der Meer
[email protected]
06 29 34 91 28
8/9
Bijlage 1. Overzicht wettelijke advies- en
goedkeuringsrechten BO
Onderwerpen onderhevig aan advies of goedkeuring
BO
Liquidatie, fusie, splitsing
Goedkeuring
Gehele of gedeeltelijke overdracht en overname van verplichtingen
Goedkeuring
Omzetten rechtsvorm
Goedkeuring1
Wijziging van de collectiviteitkring
Goedkeuring
Strategisch beleggingsbeleid
Goedkeuring
Samenstelling feitelijke premie, hoogte premiecomponenten
Goedkeuring
Premiekorting, premieterugstorting
Goedkeuring
Toeslagbeleid
Goedkeuring
Herstelplan
Goedkeuring
Kortingsmaatregel
Goedkeuring
Maatregelen algemene strekking
Advies
Jaarverslag, jaarrekening
Advies
ABTN
Advies
Wijzigen statuten en reglementen
Advies
Melden disfunctioneren bestuurder
Advies (na
melding RvT)
Vorm, inrichting intern toezicht
Advies
Profielschets lid RvT
Advies
Beloningsbeleid
Advies
Communicatiebeleid
Advies
Klachten- en geschillenprocedure
Advies
Uitvoeringsovereenkomst
Advies
Overeenkomst van uitbesteding
Advies
1
Dit goedkeuringsrecht is bij een APF in de praktijk niet aan de orde omdat een APF altijd een stichting
is en moet blijven.
9/9