2. college doelgroepgericht schrijven.pptx

doelgericht
schrijven
college over goed en effectief schrijven merlijn torensma, 2012 Dit college gaat over:
!   Wat maakt een tekst effectief? !   Wat maakt een tekst goed? !   Wat maakt een tekst onderscheidend? Je krijgt eerst theorie en daarna praktijkoefeningen CCC-model
Geschikt?
Je hebt je doel, je onderliggende doelen en een doelgroep voor ogen… !   Hoe oud, belezen, visueel, slim is je publiek? !   Welke media en genres passen bij jouw publiek? !   Waar en wanneer leest jouw publiek de tekst? Wat maakt een tekst
effectief?
!   Heldere structuur !   Doelgericht !   Consequente invalshoek !   Doelgroepgericht Structuur
!   Inleiding/stelling/nieuws/boodschap/vraag !   Kern/argument/topos/antwoorden in logische volgorde !   Illustratie/anekdotes !   Slot/samenvatting/conclusie Structuur
!   Kop
à geeft samenvattende informatie, trekt aandacht !   Lead
à waar gaat de tekst over, trek aandacht, maak nieuwsgierig !   Alinea’s
à één onderwerp per alinea !   Tussenkoppen
à geeft samenvattende informatie, breekt tekst, maakt tekst scanbaar !   Onderschrift
à beschrijft foto of illustratie, is veel gelezen Structuur
Doel van alle structuurelementen is dat je het oog van de lezer leidt naar de eerste zin van jouw verhaal! Structuur
Doel van de eerste zin is dat de lezer jouw tweede zin leest! Structuur
Doel van de tekst is de lezer meenemen en overtuigen, dat hij volmondig JA! zegt. Structuur
Kop !   Geeft samenvattende informatie !   Trekt aandacht !   Vermijd koppen die alleen maar intrigeren: ‘Zwaar maar dankbaar’ !   Altijd in tegenwoordige tijd Structuur
Lead !   Leg doel tekst uit !   Maak nieuwsgierig (verleid tot verder lezen) !   Twee tot vijf zinnen !   Noem geen details, die staan in de alinea’s Structuur
Alinea’s !   Eén onderwerp per alinea !   Niet te lang: in Word vijf tot 8 regels !   Zorg voor zelfde lengte alinea’s !   Wissel lange en korte zinnen af, zorg voor ritme !
Eytrackingonderzoek zegt dat mensen scannen op tussenkoppen en eerste en laatste regel alinea Structuur
Tussenkop !   Geeft samenvattende informatie !   Breekt tekst !   Maakt tekst scanbaar !   Minimaal boven twee alinea’s !   Meestal een à twee woorden Hoe lezen mensen?
!   Romans & verhalen: lineair !   Technische teksten:
kop, eerste en laatste zin, tussenkoppen, index Webteksten:
nauwelijks, er wordt gescand op signaalwoorden (linkjes, vet). Slechts 16 procent leest van begin tot eind !   Nieuwsbrieven:
nog minder, houd het kort, combineer beknopte tekst met opsommingen, gebruik objectieve woorden !
Hoe lezen mensen?
!   Op mobiele telefoon: helft minder dan via groot scherm scrollen leidt af van begrip tekst snelheid laden pagina leidt af van concentratie op inhoud Inhoud
Journalistieke teksten en persberichten voldoen aan de 5 w’s: !   Wie !   Wat !   Waar !   Wanneer !   Waarom !   Hoe Nieuws vooraan
De lead/eerste alinea heeft alle 5 w’s. Zet van de 5 w’s altijd het nieuws vooraan: !   Dus niet: Gisteren is op de Nieuwestad een jongen gewond geraakt bij een ongeval. !   Maar wel: Bij een ongeval op de Nieuwestad is gisteren een jongen gewond geraakt. Citaten
Citaten gebruik je: !   Om de authenticiteit te bepalen !   Om iemand iets te laten uitleggen wat in eigen woorden niet kan, bijvoorbeeld een mening geven !   Als sfeermiddel, bijvoorbeeld als eerste zin (niet bij nieuws, wel bij reportage of tekst met doel om mensen ergens van te overtuigen) !   Altijd tussen aanhalingstekens ‘…’ of “…” of ,,…” Creatief
!   Houd het begin klein (en persoonlijk) !   Houd het dichtbij de lezer en zijn belevingswereld !   Gebruik aansprekende voorbeelden !   Show, don’t tell: zeg niet dat iets mooi of schrijnend is, maar beschrijf de situatie. Verhalen blijven beter hangen dan opsommingen van cijfers !   Schrijf filmisch en wissel dat af met opsommingen of bewijzen/cijfers Creatief
!   Vermijd algemene woorden als zijn, hebben en worden als die te vervangen zijn door specifieke, beschrijvende termen: De kapitein geeft orders à De kapitein voert bevel Het schip heeft… à Het schip is uitgerust met… !   Schrijf beeldend, dat amuseert en verduidelijkt. Geef metaforen: vergelijk het geheugen met een bibliotheek, de toekomst kan je tegemoet lachen Creatief
!   Ieder woord is verbonden aan een emotie en vertelt een eigen verhaal. Een product of verhaal verkoop je met emotie en dat onderbouw je later met logica. Dus: !   Vervang moeilijke, technische, managementwoorden voor woorden met gevoel ( je koopt immers een ‘Apple’ en niet een…) !   Gebruik niet meer woorden dan nodig zodat alleen die woorden met de juiste lading overblijven Boeiend
!   Schrijf vanuit menselijk perspectief, voor mensen, over mensen !   Vermijd de lijdende, passieve vorm: de koe wordt geslacht door de slager à de slager slacht de koe !   Schrijf het in tegenwoordige tijd, tenzij het om een historisch verslag is !   Maak het zo lang als het leuk is Boeiend
!   Schrijf vanuit menselijk perspectief, voor mensen, over mensen !   Vermijd de lijdende, passieve vorm: de koe wordt geslacht door de slager à de slager slacht de koe !   Schrijf het in tegenwoordige tijd, tenzij het om een historisch verslag is !   Maak het zo lang als het leuk is Grootste ergernissen
!
dt !   samenstellingen los geschreven !   zij/hun/hen/hullie !   dat/wat !   dan/als !   moeilijke woorden !   onnodige woorden dt
!  
Tegenwoordige tijd, normale zinnen: ik [stam], jij [stam]+t, hij [stam]+t !  
Tegenwoordige tijd, geïnverteerde zinnen (bv. vragen): [stam] ik, [stam] jij, [stam]+t hij !  
Nooit een d toevoegen aan een werkwoord in tegenwoordige tijd als er nog geen d in stond. En dus ook nooit dt in zo'n geval. Vervang in geval van twijfel het werkwoord door 'werken' of 'smurfen'. !  
Bevelen: gewoon de stam van het werkwoord. Geen t toevoegen. !  
Voltooid tegenwoordige/verleden tijd: nooit dt. Vervoeg gewoon het werkwoord in de verleden tijd: "het gebeurde", je hoort een d dus de laatste letter van "het is gebeurd" is ook een d. !  
Werkwoorden uit het Engels: vervoegen zoals een gewoon Nederlands werkwoord, met het werkwoord als stam. Dus 'ik save, jij savet, hij heeft gesaved'. Samenstellingen
!   samen trekken à samentrekken !   sollicitatie brief à sollicitatiebrief !   taken pakket à takenpakket !   loopbaan adviestraject à loopbaanadviestraject !   als ook
!   goed praten
à alsook à goedpraten Samenstellingen
!   Bij klinkerbotsing gebruik je een koppelteken: na-­‐
apen, media-­‐aandacht !   Bij anortingen gebruik je een koppelteken: POP-­‐
gesprek, KLM-­‐piloot !   Bij moeilijk leesbare woorden gebruik je een koppelteken: massa-­‐gebed of massage-­‐bed zij/hun/hen
Gebruik hen in de volgende gevallen: !   Na een voorzetsel. Bijvoorbeeld: 'Ik geef het boek aan hen'; 'Ik deed het voor hen'; 'Zijn houding jegens hen'; 'Hoe gaat het met hen?'; 'Hij blijft altijd bij hen'; 'De mensen stonden om hen heen' !   Als lijdend voorwerp. Bijvoorbeeld: 'Ik bekijk hen'; 'Hij ontslaat hen'; 'Zij mijdt hen' zij/hun/hen
Gebruik hun in de volgende gevallen: !   Als bezittelijk voornaamwoord: 'Hun auto is stuk’ !   Als hun vervangbaar is door een voorzetsel + hen (aan hen, voor hen, bij hen, volgens hen, etc.) of een voorzetselgroep + hen (met betrekking tot hen, ten aanzien van hen e.d.). Het is dan een indirect object (een meewerkend, belanghebbend, bezittend of ondervindend voorwerp). dan/als
!   Gebruik dan bij de overtreffende trap: ‘Groter dan’ !   Gebruik als bij een ‘gelijkheid binnen een ongelijkheid’: ‘Even groot als’ Moeilijke en vage woorden
!   Jargon: complexiteit, toekomstdimensie, implementeren !   Engelse termen: out-­‐of-­‐the-­‐box, eager, bottom line, task force !   Inhoudsloze begrippen: doorcommuniceren, uitfaseren Onnodige woorden
Deze woorden kun je vrijwel altijd weglaten: !   Op !   Om !   Even !   Zeg maar Zie ook
!
www.onzetaal.nl !
www.woordenlijst.org (Groene Boekje) !   The Adweek Copywriting Handbook , Joseph Sugarman !   Schrijfwijzer, Jan Renkema !   Voor voorbeelden van mooie teksten: nrcnext.nl, VPRO-­‐
gids (met name filmreviews) !   OF VRAAG EEN CONSULT AAN BIJ MERLIJN TORENSMA/MARC BRAND