Seminar “Op de grens van gezonde en ziekmakende

Seminar
“Op de grens van gezonde
en ziekmakende stress”
Margo Peinemann
Georganiseerd door NWP en Bonusan
http://www.parroquiavilanova.es
Programma:
•Wat is stress?
•Homeostase - Allostase
•Stress - Homeostase
•Biologische stressrespons
– Alarmfase
– Weerstandsfase
– Uitputtingsfase
•Adaptogene capacteit
•Wind up stress respons
•Gevolgen van chronische stress
– immuunsysteem, HPA-As, HPT –As, HPG-as
Wat is stress?
De prikkel(s) die:
•voor verstoring van de homeostase
zorgen
•allostatische systemen aanzet
•om in actie te komen
Als we kunnen aanpassen verhoogt de stress de:
•weerbaarheid
•gezondheid
Homeostase - definitie
• Is de regulatie en handhaving van een
evenwicht, om ervoor te zorgen dat
het interne milieu in het lichaam
(bloed en weefselvloeistoffen) stabiel
blijft
• Zodra er een bepaalde waarde afwijkt
(bijv. bloedglucosespiegel of
lichaamstemperatuur) komt het
lichaam in actie
Homeostatische waarneming
het waarnemen van (potentieel) gevaar
De zeven zintuigen
Exteroceptief
Reuk
Smaak
Tast
Gehoor
Zicht
Interoceptief
Immuunsysteem
Baroceptie
Nociceptoren
Labelled lined
5
Homeostase - Allostase
HPA-As
pH
Sympaticus
Glucose
ATP
Zuurstofdruk
Lichaamstemperatuur
Membraanpotentiaal
Bloeddruk
Skin to skin contact
Hypothalamus - Schildklier
Immuunsystee
6
m
Stress en homeostase
De mens dient na het beleven van een
stressor:
Allostatische systemen
8
Allostatische systemen
Hoofddoel
Stress = gevaar en vraagt om
bescherming
9
Allostatische systemen =
bescherming
10
De biologische stressrespons
Sympatische activatie: SAM-as en HPA-as
Hypothalamus
CRF
Negative
Feedback
Inhibition
Pituitary Gland
ACTH
Adrenal Glands
Adrenal Medulla
SAM AXIS
Catecholamine Secretion
Adrenal Cortex
HPA AXIS
Corticoid/Cortisol Secretion
2
1
Hypothalamus Pituitary
Adrenal (HPA) Axis
„second wave“
Sympathetic Adrenal
Medullary (SAM) System
„first wave“
Hypothalamus:
CRH
Pituitary:
ACTH
Sympathetic
Fibers to
Target Organs
Adrenal Medulla:
Adrenaline
& Noradrenaline
Adrenal Cortex:
Cortisol
Noradrenaline
De alarmfase
Stressor
Sympaticus activiteit (10 minuten)
noradrenaline
NFkB
COX 1,2
TNF alfa
ontstekingsgevaar
De sympaticusactiviteit na het optreden van een stressor
http://www.atomicmeme.com
De sympaticus-reactie
(Potentieel) intern en/of extern gevaar
Activatie Locus Coereleus
Productie van Noradrenaline
Arousal-status van het totale lichaam via
De sympaticus-reactie
Activatie motorneuronen op ruggenmergniveau
Neurologische stimulatie (NA) van
effectororganen
Activatie van bijniermerg – systemische
verhoging van NA en A
Activatie van alle NA en A gevoelige cellen in
het lichaam
Alle NA gevoelige cellen
Noradrenaline
Vrijmaking Nuclear Factor kappa B (NFkB)
Migratie naar DNA (transcriptiefactor voor)
Activatie van genen die ontstekingsenzymen produceren
(COX2, PLA2, LOX, iNOS, etc)
Verhoogd ontstekingsgevaar
2
1
Hypothalamus Pituitary
Adrenal (HPA) Axis
„second wave“
Sympathetic Adrenal
Medullary (SAM) System
„first wave“
Hypothalamus:
CRH
Pituitary:
ACTH
Adrenal Cortex:
Cortisol
Sympathetic
Fibers to
Target Organs
Adrenal Medulla:
Adrenaline
& Noradrenaline
Noradrenaline
De weerstands-of adaptiefase
De HPA-as activatie na het optreden van een stressor
Adaptogene capaciteit
ACTH
Noradrenalin
& Adrenalin
80
Cortisol
Adaptogene
capaciteit
70
60
50
40
STRESS
30
20
10
0
0
20
40
60
80
Time (min)
Adaptogene capaciteit
100
Verhoging adaptogene capaciteit
Adaptogen
e planten
Cortisol - adaptogenen
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Vitamine C ↓
Ginseng
Vitamine B5, B6
Glycyrrhiza glabra* (zoethout)- ↑
Withania somnifera (Indische ginseng)↓Panax ginseng (Asiatische ginseng) ↓
Paffia paniculata (Braziliaanse ginseng) ↓
Astralagus- ↓
Schisandra chinensis - ↓
Gynostemma pentaphyllum (Jiaogulan)- ↓
Lentinus edodes (Shiitake)
Curcumin
Wallace, Int Chir Ped Ass download 02/2009:
http://www.chiro.org/nutrition/FULL/Adaptogenic_Herbs.shtml
* CAVE: NaCl-Retention
http://www.pathofysiologie.nl
De normale stressrespons op adrenaline in detail:
(nor) adrenaline door stress
Hypothalamus
GABA
Hippocampus
Dopamine
CRF
Serotonine
Nucl. Raphïi/ subst.nigra
Hypofyse
ACTH
Glutamaat
Nucl. Accumbens
Bijnierschors
CRF: Corticotropin Releasing Factor
ACTH: Adrenocorticotropic hormone
Cortisol
De wind-up reactie bij ernstige stress
(nor) adrenaline door stress
Hypothalamus
CRF+++
Hypofyse
CRF +++
Amygdala ++
ACTH +++
Bijnierschors
Cortisol +++
Systemische adaptogenen
Hypothalamus
Hypophyse
Bijnieren
Amygdala
Nuclei Raphei
Hippocampus
CRF
ACTH
Cortisol
CRF
Serotonin
GABA
Substantia nigra
Locus Coereleus
Curcumine
Berberine
Ribus nigrum
Curcumine
Hypericum, Griffonia
Valeriaan
Melisse
Dopamin
Mucuna pruriens
Noradrenaline Salvia officinalis
L-Arginine
L-Acetyl-Carnitine
28
HPA-as stabiliseren:
Wanneer wordt stress ziekmakend?
http://www.brucesallan.com
Hongaars-Oostenrijkse arts
Hans Seyle:
• Was de eerste wetenschapper die in
1946 het begrip stress gebruikte
• Wat hij bij zijn patiënten waarnam
beschreef hij als het ”algemeen
adaptatie syndroom”
“Algemeen adaptatie syndroom”
De uitputtingsfase
• Verstoring van het vorige
mechanisme, bijv. door langdurige
stressoren, kan leiden tot:
Gevaar voor ontsteking
http://istitutodiplomatico.files.wordpress.com
ladderen.wordpress.com/
Chronische psychische stress
en immuunsysteem
Cortisol hoog!
De assen
Te veel ATP
verbruikt
De Hypothalamus-Pituary-Tyroid gland as
(HPT)
http://www.herz-jesu-kh.de/uploads/RTEmagicC_schilddruese_1.jpg.jpg /
http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/images/ency/fullsize/19239.jpg
Thyreoid hormonen en hun functies
-Botgroei
-Mineralisatie
-Ontwikkeling skeletmusculatuur
-Visuele/auditieve systeemontwikkeling
-Ontwikkeling van het maag/darmkanaal
-Regulatie van leverfuncties
(cholesterolsynthese)
-Hartfunctie
-Immuunsystem (B, T-celontwikkeling)
-Basale metabolisme
http://www.montp.inserm.fr/u632/images/TR-CAR1.gif /
http://www.medcom.co.nz/images/hormones/Thyroidfunction1.gif
Cortisol blokkeert:
•TSH-productie
•Omzetting van T4 naar T3
Symptomen:
•Moe
•Koude intolerantie
•Gewichtstoename
•Problemen
geheugen
•Slechte concentratie
•Depressie
•Haarverlies
•Droge huid
•Onvruchtbaarheid
http://www.womentowomen.com
‚Hoofd‘functies
Behouden van homeostase waaronder:
•
•
•
•
•
•
Temperatuurregulatie
Glucoseregulatie
Regulatie van ATP
Hartfrequentie
Lichamelijke activiteit
Eetlust
Substanties met werking op de
HPT-as
•
•
•
•
•
•
•
Selenium
Zink
Jodium
Niacine
Alfaliponzuur
Vitamine C
Vitamine E
200
25 – 100
100 – 300
500 -2000
100 – 1200
680 – 3000
400 – 1200
mcg/dag
mg/dag
mcg/dag
mg/dag
mg/dag
mg/dag
mg/dag
De Hypothalamus-PituaryGonaden as (HPG)
http://pubs.niaaa.nih.gov/publications/arh26-4/images/emanuele1.gif
De productie van sexhormonen
Gevolg van te
veel stress:
downregulatie
HPG-as
http://www.sciencedirect.com
Testosteron remt
immuunsysteem
Interventies bij te langdurige stress
•
•
•
L-Tryptofaan
Hypericum
SAMe
Serotonine
Serotonine
Melatonine, Adrenaline,
Acetylcholine
•
•
•
•
•
L-Tyrosine
Mucuna pruriens
Agnus castus
Valeriaan
Salvia officinalis
Dopamine, Noradrenaline
Dopamine
Dopamine, Noradrenaline
Alle, via GABA
•
•
•
Ribus nigrum
Ginseng
Vitamine E
Cortisol
Cortisol
Cortisol-Like-Effect
49