De vijfvoudige bediening

Preek-outline 1 mei 2005: Efeze 4:11-13
We gaan het hebben over de vijfvoudige bediening uit Efeze 4:11. Sommigen van
jullie zullen al een beeld hebben bij dit begrip, anderen nog niet – ik ga dus lekker
basic uitleggen wat er staat, waarom het hier staat en wat je er mee kunt.
lezen: Efeze 4:11-13.
Uiteenrafelen:
 En Hij heeft sommigen gegeven als apostelen, anderen als profeten, anderen
als evangelisten, anderen als herders en leraars
 om de heiligen te volmaken / toe te rusten
 tot het werk van de bediening / tot werk in zijn dienst
 tot de opbouwing van het Lichaam van Christus,
 totdat wij allen komen tot de eenheid van het geloof en de kennis van de
Zoon van God,
 tot een volwassen man,
 tot maat van volgroeidheid van de volheid van Christus
Algemeen:
 De samenhang met voorgaande verzen: begint in feite al bij hoofdstuk 2:20,
waar wordt gesproken over één huis. De eenheid van het lichaam door de ene
Geest staat centraal. We spreken wel eens van éénheid in verscheidenheid,
en daar is dit een goed voorbeeld van. In een lichaam hebben de
verschillende ledematen en functies elkaar nodig om als één geheel te
functioneren. Als er ergens iets ontbreekt, of het werkt niet goed, dan heeft dat
effect op het totale lichaam. Deze vijf bedieningen zijn dus gericht op het
bewerken van een goed functionerend, gezond lichaam. Ze hebben elkaar
nodig, ze werken samen.
 Bedieningen zijn iets anders dan geestesgaven, al is er een duidelijke relatie.
Bij bediening gaat het om een specifiek door God gegeven taak in het
koninkrijk van God. Iedereen heeft een bediening (al weet niet iedereen dat al
precies!), maar niet iedereen heeft dezelfde bediening en niet iedereen heeft
één van deze vijf bedieningen. We zullen zien dat deze vijf een toch wel
speciale plek hebben in de Gemeente. In de benaming zien we trouwens ook
het aspect van eenheid terug – één bediening in vijfvoud.
Laten we ze maar eens goed gaan bekijken:
Bij elke bediening gaan we kijken naar de betekenis, naar de bediening van Jezus,
de taak, en naar een woord dat deze bediening typeert, en waar we later nog op
terugkomen.
Apostel
Apostel
Gezant,
gezondene
Hebreeën 3:1
- Leggen van
(leerstellig)
fundament (Ef2:20)
Zekerheid
Laat ik eens beginnen met een vraag: wie weet of Jezus een apostel genoemd
wordt? – het antwoord: Ja, zie Hebreeen 3:1. Als je weet dat het woord apostel
Gezant of gezondene betekent is het duidelijk dat dit ook op Jezus zelf slaat.
Apostelen: meestal wordt hiermee de 12 bedoeld, plus Paulus. Sommige
kerken leren dat er nu geen apostelen meer zijn. Waarom leren ze dat? – Op basis
van Efeze 2:20 en 1Kor3:10, waar apostelen en profeten de fundamentleggers van
de Gemeente worden genoemd. Nu de gemeente er is, kan er dus geen nieuw
fundament worden gelegd. Ik denk dat het beter is te zeggen dat de apostolische
bediening vandaag de dag door God gebruikt wordt op twee manieren: ten eerste om
zijn Gemeente te vestigen op plaatsen waar dat nog niet is, en ten tweede om het
fundament (Jezus Christus) weer zichtbaar te maken daar waar het verloren is
gegaan. Een leuk voorbeeld kwamen Mira en ik een aantal jaren geleden tegen in
Mongolië. Wij ontmoetten christenen in een stad, die consequent de Zweedse
zendeling aldaar hun apostel noemden. Het mooie was dat er in die plaats maar één
kerk was, zonder onderscheid in denominaties.
Het woord dat ik bij Apostel wil noemen is: Zekerheid – vaste grond onder de
voeten!
Profeet
Profeet
Roeper,
geroepene
Ziener
Lukas 24:19
- Legger van
fundament (Ef 2:20)
- Doorgeven van
woorden van God (1
Kor 14:3)
Richting
De profeet: Vraag: wat betekent dat? – Antwoord: roeper, geroepene of ziener.
Komt veel voor in het OT zowel als het NT. Een profeet is een roepende (soms in de
woestijn, maar niet altijd!), en een ziener: hij spreekt door de Geest woorden van God
en ziet in de Geest wat God doet en gaat doen.
Jezus wordt her en der als profeet genoemd, en hij refereert ook aan zichzelf als
profeet. “Een profeet wordt in zijn eigen stad niet geëerd”. In Lukas 24:19 zien we dat
de Emmaüsgangers, zonder Hem te herkennen, aan Jezus vertellen dat “Hij een
profeet was, krachtig in werk en woord voor God en al het volk”. Je zou kunnen
zeggen dat de profeet vaak tussen God en het volk in staat – soms naar God
gekeerd (de ziener) en soms naar het volk gekeerd (de roeper). In de bediening
richting God (als je dat zo kunt zeggen) neemt dat trouwens vooral in het Oude
Testament vaak de vorm aan van aanbidding en geestvervoering. Ook in het nieuwe
Testament zie je dat terug, bijvoorbeeld in Efeze 5:19, waaruit je kunt concluderen
dat onze hedendaagse aanbiddingsleider iemand met een profetische bediening is.
De woorden die de profeet spreekt volgens I Korinthe 14: 3 zijn bemoedigend,
vermanend, of vertroostend. Meer nog dan dat, je zou kunnen zeggen dat de
profetische bediening richting geeft (in geestelijk opzicht) aan individuele gelovigen
of aan de gemeente.
Overigens kreeg ik van Henk het boek over de vijfvoudige bediening in de gemeente
van Harold Eberle, en toen ik daar wat opmerkingen over maakte, zei hij: dat is
waarschijnlijk veel te profetisch voor je – ik heb dus nog wat te leren op dit terrein.
Evangelist
Evangelist
Verkondiger
van goed
nieuws
Matteus 4:23
- Brengen van
veelzijdige
boodschap van het
evangelie
Passie
De evangelist: Wat betekent dit? – Niet moeilijk: verkondiger van goed nieuws. Het
lijkt me ook duidelijk dat dit direct in Jezus zelf is terug te vinden. Zie bijvoorbeeld
Matteus 4:23, waar staat dat Jezus het evangelie van het koninkrijk predikte en
genas elke ziekte en elke kwaal onder het volk.
Evangelisatie heeft geen hele positieve betekenis vandaag de dag. Een beetje op
straat staan prediken of mensen aanklampen die helemaal niet met je willen praten is
ook niet erg aantrekkelijk. Ik heb er een tijdje over na zitten denken waarom deze
bediening hier genoemd staat. Het gaat immers om bedieningen voor de gelovigen?
Evangelisatie is toch primair gericht op de ongelovigen? Toen ik naar Jezus keek,
zag ik mogelijk het antwoord. Daar waar Jezus het evangelie predikt, zie je het woord
waar worden, dat het Koninkrijk van God baan breekt met geweld! Er gaat een
enorme kracht uit van de evangelieverkondiging. Het is een boodschap van
bevrijding, genezing, herstel, en nog meer dan dat: van Gods heerlijkheid zelf! Dat is
wat Jezus aanbiedt aan de mensen om Hem heen. En dat is wat een
onwaarschijnlijke beweging op gang brengt.
Ik moet denken aan twee voorbeelden: in het ene zie ik mezelf staan op Hoog
Catharijne, verscholen achter in een groepje mensen uit onze gemeente, dat met
een gitaartje fijne liedjes zingt (“Wèèèlk een vriend is onze Jééézus”). En mijn
nachtmerrie komt uit: er loopt een klasgenoot langs… ik durfde nauwelijks meer naar
school die maandag.
Het andere voorbeeld is een collega van mij, die op zijn visitekaartje ‘Ambassadeur
van Jezus Christus’ heeft staan (dus echt een bediening als evangelist!). Hij vertelt
regelmatig over mensen die hij tot de Heer mag leiden, op een zeer aanstekelijke en
enthousiasmerende manier. En dat is denk ik de manier waarop de bediening van
evangelist ook in het Lichaam een functie heeft: passie, enthousiasme, drive,
bewogenheid inbrengen en overbrengen. Passie voor de mensen en passie voor
God.
Herder
Herder
Hoeder, leider
Johannes
10:11
- Leiden, voeden,
beschermen van de
kudde (ps 23)
Bescherming
De herder: een bekend beeld uit de bijbel. Zie bijvoorbeeld Psalm 23. Jezus noemt
zichzelf de Goede Herder, en geeft in verschillende gelijkenissen invulling daaraan.
Het woord herder zie je terug in ‘hoeder’. Het Engels kent twee woorden hiervoor:
shepherd en pastor. Die laatste wordt veel gebruikt als aanduiding voor de
voorganger in de gemeente. En zoals we al snel kunnen concluderen is het leiden,
voeden, beschermen van de kudde de belangrijkste taak van de herder. Toch hoeft
dit niet te betekenen dat de herder ook altijd de voorganger is of andersom. Sterker
nog: deze vijfvoudige bediening wordt vaak uitgelegd als een soort totaal-model voor
leiderschap in de gemeente – niet alleen herders, maar ook apostelen, profeten,
evangelisten en leraars. De herontdekking van de vijfvoudige bediening is dan een
antwoord op het feit dat de kerk (generaliserend gesproken) erg op zichzelf gericht is
geworden doordat het leiderschap vooral bestaat uit herders en leraars.
Het woord dat ik hier vermeld is Bescherming – had ook ‘veiligheid’ of zo kunnen zijn.
Waar het om gaat is dat de herderlijke bediening zorg heeft voor zijn kudde – denk
aan woorden als pastoraal.
Leraar
Leraar
Onderwijzer
Lukas 2:46-47
- Leren in wijsheid
(Kol 1:28)
- Niet: platte
kennisoverdracht
- Wel: Discipel –
Meester
Wijsheid
Ook leraar is een tamelijk heldere bediening, althans, op het eerste oog. Gericht op
het overbrengen van kennis, mensen helpen geestelijk groeien. Het is ook niet
moeilijk om deze bediening bij Jezus te herkennen. Toch is het wel leuk om te kijken
naar de eerste keer dat hij als zodanig wordt erkend: in Lukas 2:46 en 47: Jezus is
12 jaar, zit in de tempel tussen de leraren, en “luisterde naar hen en stelde hen
vragen. Allen nu die Hem hoorden, waren buiten zichzelf over zijn inzicht en zijn
antwoorden.” Er was geen sprake van ‘klassikaal onderricht’, van
eenrichtingsverkeer. Jezus leerde in de tempel door middel van dialoog, van
gesprek. Later werd hij Meester van een aantal discipelen (overigens in die tijd een
bekend fenomeen). Ik denk ook dat het bij de bediening van leraar niet gaat om
‘platte kennisoverdracht’ maar om het overdragen van leven, zoals dat gebeurt in
een discipel-meester verhouding. De discipel wil worden zoals de meester, en loopt
letterlijk in alle dingen met hem mee om dat te bereiken.
Het woord dat hierbij hoort is Wijsheid.
Het totaalplaatje: Je zou kunnen zeggen dat de vijf bedieningen een ‘dynamisch
evenwicht’ vormen: ze houden elkaar door een gezonde spanning in balans, er zit
beweging in. Kijk er maar eens naar: sommige bedieningen zijn naar binnen gericht,
anderen naar buiten; sommigen kijken naar het heden, anderen naar de toekomst;
sommigen zijn fundamenteel, anderen toegepast. We kunnen het ook in een plaatje
van een huis weergeven.
Tot zover de ‘theorie’ – mooi, maar wat moet je er nu mee?
Je kunt er in ieder geval op twee manieren over nadenken. De meest voor de hand
liggende manier is te vragen of je weet welke bediening God jou heeft gegeven, en of
dat een van deze vijf is. Een belangrijke vraag, die in de celgroepen van de week en
volgende week denk ik besproken moet worden.
Ik wil nu graag met jullie op een andere manier nadenken over deze vijfvoudige
bediening. Laten we nog eens kijken naar het doel: in vers 12 en 13 weergegeven:
- opbouw van het lichaam van Christus
- toenemende eenheid in geloof en kennis van God
- geestelijke volwassenheid.
Je zou dit allemaal kunnen samenvatten in het woord GROEI. Als individuele
gelovigen en als Lichaam gezamenlijk groeien we toe naar Jezus zelf. De vijf
woorden die we bij elke bediening hebben neergezet, geven vijf aspecten weer van
geestelijke groei. Ik wil jullie vragen nog eens naar die woorden te kijken en je zelf bij
elk daarvan af te vragen hoe het er mee staat bij je zelf.
- Bij APOSTEL: In hoeverre heb jij de zekerheid van het geloof? Heb je
vaste grond onder de voeten? Of ken je twijfel, onzekerheid?
- Bij PROFEET: Ervaar jij dat God tot je spreekt? Ken je de richting, het
plan van God met je leven? Of zitten er blokkades, weet je niet wat je
moet doen?
- Bij EVANGELIST: Hoe enthousiast ben je? Ben je echt verliefd op
Jezus? Is Hij het ultieme doel in je leven? Of geloof je het allemaal wel,
ben je die eerste verliefdheid al lang kwijt?
- Bij HERDER: Ervaar jij de bescherming en geborgenheid in Jezus, in
de gemeente, de celgroep, bij andere gelovigen? Of voel je je verloren,
kwetsbaar? Vind je een luisterend oor bij andere christenen?
- Bij LERAAR: Ken jij God en Jezus goed? Ben je thuis in het Woord,
laat je je niet door allerlei ‘wind van leer’ heen en weer slingeren? Of
spreek je je de Meester niet zo vaak, en kun je eigenlijk niet
onderscheiden wat van God is wat niet?
Als je het gevoel hebt bij een of meerdere van die woorden dat je er mee aan de slag
moet, dat het beter moet, blijf dan niet zitten, maar zoek de apostel, de profeet, de
evangelist op die je kan helpen!
Het is onze heilige plicht als Kerk om elkaar hierin te helpen. Christus komt pas echt
tot volheid (wordt pas volledig!) als wij door geloof en kennis van God een eenheid
vormen. Wij als Kerk spelen een sleutelrol in Gods plan om alles tot volheid te
brengen!! Door de Kerk wordt de veelkleurige wijsheid van God bekend gemaakt aan
de overheden en machten in de hemelse gewesten. Wat een plan! Laten we ons
uitstrekken naar de vervulling daarvan.
DISCUSSIEVRAGEN:
1)
2)
3)
Hoe kijk jij naar de vijfvoudige bediening? Zie je deze functioneren in onze
gemeente?
Welke bediening heb je zelf? En zijn er anderen in wie je een van de
bedieningen herkent?
Suggestie voor een vorm: laat iedereen zijn eigen bediening opschrijven én
die hij/zij in zijn/haar buurman/vrouw herkent; maak vervolgens een rondje
en bespreek verschillen en overeenkomsten.
Hoe kunnen wij elkaar helpen te groeien in onze bediening en in het vinden
ervan?
De vijfvoudige bediening (Efeze 4:11)
Apostel
Betekenis:
Jezus:
Taak:
Gezant,
gezondene
Hebreeën 3:1
- Leggen van
(leerstellig)
fundament (Ef2:20)
Zekerheid
Lukas 24:19
- Legger van
fundament (Ef 2:20)
- Doorgeven van
woorden van God (1
Kor 14:3)
Richting
Passie
Bescherming
Profeet
Roeper,
geroepene
Ziener
Evangelist
Verkondiger
van goed
nieuws
Matteus 4:23
- Brengen van
veelzijdige
boodschap van het
evangelie
Herder
Hoeder, leider
Johannes
10:11
- Leiden, voeden,
beschermen van de
kudde (ps 23)
Lukas 2:46-47
- Leren in wijsheid
(Kol 1:28)
- Niet: platte
kennisoverdracht
- Wel: Discipel –
Meester
Leraar
Onderwijzer
Herders
Leraars
Evangelisten
Apostelen
Profeten
Woord:
Wijsheid