Relaties en seksualiteit GGD

R E LA T I E S E N
SEKSUALITEIT
Voorstellen
Naam
Robert van der Gaag en Maud Bartelds
Gezondheidsbevorderaars GGD HM
Aandachtsgebieden
Gezonde school, genotmiddelen, seksualiteit,
voeding, bewegen en mondzorg
Uitvoering
Advies, begeleiding, voorlichting, training
Programma
•
•
•
•
•
•
Achtergrond
Cijfers
Lichamelijke en relationele ontwikkeling
Beeldvorming
Hoe zorgt u voor een goede ontwikkeling?
Hoe werkt de school aan het onderwerp?
Veiligheid
• Vertrouwelijk
• Openheid
• Grenzen
• Als u persoonlijke vragen heeft dan kunt u deze ook
achteraf stellen.
Kinderen
•
•
•
•
•
Wie heeft kinderen in groep:
1 of 2?
3 of 4?
5 of 6?
7 of 8?
Waar denkt u aan bij lichamelijke en
relationele ontwikkeling van kinderen?
Zoek iemand die…
• U krijgt een A4 met vragen zoals:
• Probeer in zoveel mogelijk grijze vakjes
een voornaam te schrijven
Hoe?
• Loop door de ruimte en zoek iemand op.
• Als u iemand heeft gevonden, mag u elkáár één vraag stellen.
• Bij een JA-antwoord vult u de voornaam van de persoon in het
grijze vakje in,
om vervolgens door te lopen naar een volgend persoon.
• Bij een NEE-antwoord loopt u naar een volgend persoon.
• Probéér in alle vakjes een verschillende naam te schrijven
Zou u praten over…
knuffelen
bloot zijn
(ouders en
kind)
cultuurverschil
hygiëne
lichaamsdelen
benoemen
aanraken
praten over
seks
omgaan met
vragen
prettig /
onprettig
ongesteld
worden
loverboys
veilig vrijen
informatie
geven
onderzoek van
eigen lijf
kinderen
krijgen
homo- en biseksualiteit
gevoelens
Internet &
sociale media
seks op tv
verliefdheid
Zelf
bevrediging
doktertje
spelen
waar je hulp
kunt vragen
misbruik/
geheimen
grenzen
stellen
Geslachtsgemeenschap in Leiden
Seks onder je 25e (2012)
• Kennis van seksualiteit, voortplanting en soa’s is matig.
• Jongens leggen verantwoordelijkheid voor het aangeven van grenzen bij
meisjes
• 13-jarigen lopen meeste risico op grensoverschrijdend gedrag en
beschermen zichzelf niet goed.
• Laag opgeleide jongeren lopen meer risico dan hoogopgeleide jongeren
• 1e keer geslachtsgemeenschap komt voor 1/3e v. d. jongeren onverwachts
• Veel grensoverschrijdend gedrag onder meisjes, homo- en biseksuele
jongeren.
• Homoacceptatie is gering
• Ouders minder goed op de hoogte van hun kind op seksueel gebied,
daardoor hebben ze minder mogelijkheden om kind te steunen.
• Ouders zijn belangrijke bron van informatie
De bouwstenen in fases
Baby’s
•
•
•
•
Egocentrisch
Gericht op lustbevrediging
Ontwikkeling door te ervaren via zintuigen
6 maanden: ontdekken van geslachtsorganen
(toeval)
• 18 maanden: meer gericht.
2 tot 3 jaar
• Ontdekken verschil tussen jongens en meisjes
• Onderzoekend bij zichzelf, leeftijdsgenoten maar
ook bij volwassenen
• Experimenteren met hun omgeving (net als bij
andere ontwikkelingsgebieden).
• Gericht op bevrediging van hun lijf.
(uitgebreid onderzoek toont aan dit dat gedrag ‘normaal’ genoemd kan worden)
3 jaar
• Inzicht in het ‘seks-taboe’ v. volwassenen
• Veel vragen stellen over het onderwerp.
• Uitproberen van grenzen (uitkleden, roepen
van woorden)
4 - 5 jaar
• Minder egocentrisch (verplaatsen in
ervaringen van anderen)
• Met taalontwikkeling neemt lichamelijk
contact af.
• Schaamte (norm, gezin, opvoeding)
• (rollen)spel: imitatie van volwassen gedrag.
6 - 7 jaar
• Blijvend leergierig onder leeftijdsgenoten.
• Tonen eigen geslachtsdelen en willen die van
leeftijdsgenoten zien.
• Terughoudend naar volwassenen (taboe)
• Basisschool: preutser en introvert
• Eerste gevoel van ‘anders zijn’ (HLBT)
• Groeiend schaamtebesef
• Seksualiteit sluimert!
8 – 10 jaar
• Seksualiteit ontwikkelt op breed vlak (lichamelijk, sociaal,
mentaal).
• Bevestiging van vriendschap, zelfde golflengte
• Actieve omgang met leeftijdsgenoten, groep is belangrijk
• Jongens en meisjes spelen gescheiden (rolmodel)
• Seksuele voorkeur wordt verkend door fantasie en
verliefdheid
• 1 op 3 jongens speelt seksuele spelletjes met
leeftijdsgenoten (toenemend met leeftijd)
Meisjes zijn minder actief (neemt wel toe met leeftijd)
• Behoefte aan feitelijke kennis
• Leren van sociale regels
11 – 13 jaar
(pre-puberteit)
• Lichamelijke verandering vergroot focus op lijf en dat van
anderen.
• Behoefte aan kennis over hun lijf
• Aandacht voor eigen geslachtsdelen en die van andere
sekse.
• Fantasie over seksueel contact (met iemand van hetzelfde
geslacht)
• Onderzoek via tijdschriften, tv, internet
• Imiteren volwassenen (media / ouders)
• Beleving is dat hét er snel van komt!
‘Vrijen’
‘Praten over vrijen’
‘Onzekerheid
over het lichaam’
‘Eerste zoen’
‘Jongens en meisjes apart’
‘Fantaseren’
‘Doktertje spelen’
‘Leren van regels’
‘Knuffelen’
‘Ontdekken van het eigen Lichaam
Invloed van ouders
versus
invloed van maatschappij
Beeldvorming
Hoe kun je als ouder
zorg dragen voor gezonde
relationele en seksuele
ontwikkeling?
In het algemeen
•
•
•
•
•
Reageer rustig op gesignaleerd gedrag
Pas informatie aan op de ontwikkeling
Bevestig het gedrag en vertel er over
Stuur gedrag dat ongewenst is op prettige wijze bij
Als een kind vragen gaat stellen is het klaar voor
een antwoord. Blijf er echter niet op wachten…
• Blijft uw kind serieus vragen stellen? Dan kunt iets
meer vertellen….
• Té ingewikkelde info onthouden kinderen niet…
Waar kunt u over praten?
Praat zelf actief over:
• Het lichaam van jongens en meisjes
• Benoem geslachtsdelen (eerst in kindertaal/
later volwassen).
• Groeien en ontwikkelen
• Gevoelens, vriendschap en verliefdheid
• Wensen en grenzen
Bij kinderen tot 6 jaar…
• Korte gesprekjes (10 min)
• Beantwoord hun vragen in kleine stapjes
• Praat tijdens het spelen, bad-ritueel, tussen het
voorlezen door, aankleden, voor het slapen.
• Gebruik een prentenboek, een liedje, verzin
verhaaltjes over een kind dat ‘toevallig’ dezelfde
leeftijd heeft als uw kind.
• Leer uw kind op een positieve manier NEE-zeggen,
‘wat normaal is’ en welke regels er zijn
Bij kinderen tussen 6 en 10 jaar…
•
•
•
•
•
•
Beantwoord vragen met meer details
Praat tijdens een andere activiteit
Óf maak van het gesprek iets bijzonders…
Wees voorbereid op vervolgvragen
Zoek een vorm waar u zich prettig bij voelt
Gebruik een (prenten)boek of kijk een (getekend)
filmpje op internet
• Leer uw kind op een positieve manier NEE-zeggen,
‘wat normaal is’ en welke regels er zijn
Bij kinderen tussen 10-14
• Praat actief over lichamelijke ontwikkeling
• Geef aan dat u begrijpt dat ze het lastig vinden, maar
zeg dat u het belangrijk vindt.
• Geef positieve informatie, leg niet teveel nadruk op
ziektes en gevaar.
• Zoek een vorm waar u zich prettig bij voelt
• Geef uw kind aan waar goede informatie te vinden is
(boek of www.sense.info)
• Leer uw kind op een positieve manier NEE-zeggen, ‘wat
normaal is’ en welke regels er zijn
Wat doet de school?
Groep 1 en 2
1 Ik ben een jongen / jij bent een meisje
2 Hoe ben ik geboren?
3 Wij zijn vriendjes
4 Wat voelt fijn en wat niet
Ik ben een jongen / meisje
• Hoe kan je zien dat dit een meisje is?
• Hoe kan je zien dat dit een jongen is?
• Verschillen tussen meisjes? Zien alle meisjes
er hetzelfde uit?
• Verschillen tussen jongens?
Zien alle jongens er hetzelfde
uit?
Kleding en speelgoed
Hoe ben ik geboren?
• Waar woont een baby voordat het
geboren wordt?
• Wat kan een baby in de buik
allemaal doen?
• Hoe ontstaat een baby
Wat voelt fijn en wat niet?
• Oefenen met verschillende manieren van
aanraken (knijpen, aaien, kietelen)
Voelt dit wel of niet fijn?
• Hoe laat je merken dat je het wel/niet fijn
vindt om aangeraakt te worden?
Wat doet de school?
Groep 3
Groep 4
Wie ben ik?
Ik ben een jongen en jij een meisje
Wat voel ik
In je blootje
Hoe ben ik geboren?
Bij ons thuis
In vind jou lief
Wat voelt fijn en wat niet
Hoe zeg ik nee
Wie vind ik speciaal?
+ Ik ben verliefd
Ik ben een jongen / meisje
• Overeenkomsten en verschillen tussen
jongens en meisjes
• Stereotype gedrag
• Sporten en hobby’s
Wat voel ik
• Wie vindt het fijn om dit lichaamsdeel aan te
raken?
• Welke aanraking voelt fijn? (kriebelen, aaien,
krabben)
• Wie vindt het niet fijn om dit lichaamsdeel
aan te raken?
• Hoe voelt het lichaamsdeel
• Mag iemand anders jou aanraken?
In je blootje
• In welke situatie ben je wel eens bloot?
(bad, douche, wc, strand)
Hoe ben ik geboren?
• Animatie: waar was ik toen ik nog niet
geboren was?
• Voorleesboek “Ik vind jou lief”
• Hoe komt een baby in de buik?
Wie vind ik speciaal
• Voor wie kunnen we liefde voelen?
• Wie kunnen we aardig vinden? (vriendschap,
liefdesrelatie, familie, klasgenoten,
juffrouw/meester, etc.)
• Wie is belangrijk voor jou?
Wat voelt fijn en wat niet?
• Vind je het prettig of fijn als dit gebeurt?
• Stel dat het een broer, tante of buurman was die dit
deed?
• Hoe voelt het als er iets gebeurt tegen je zin? Waar voel
je dat in je lichaam?
• Hoe zou jij reageren?
Wat doet de school?
Groep 5
Groep 6
Wie ben ik?
Ik ben een jongen/meisje
Hoe ontstaat een baby en hoe
wordt die geboren?
Hoe ben ik geboren?
Vriendschap
Verliefd
Mijn relaties
Wat is seks?
Wat voelt fijn en wat niet
Hoe zeg ik ja/nee
Ik ben een jongen/ meisje
• Synoniemen voor borsten, piemel, vagina,
enz. (op straat / thuis / klas)
• Waar is het voor? Benoemen van
geslachtsdelen.
Hoe ontstaat een baby en hoe wordt
die geboren?
• Hoe komt een baby in de buik van mijn moeder?
• Hoe lang blijft een baby in de buik van mijn
moeder?
• Hoe groot is een kindje in de eerste maand?
• Hoe groot is een kindje na 9 maanden?
• Hoe komt de baby naar buiten?
Verliefd
• Verliefd zijn: leuk of lastig?
• Op wie kun je verliefd worden?
• Wat vind je er van als mannen verliefd
worden op mannen en vrouwen op
vrouwen?
• Hoe laat je zien dat je verliefd bent?
Mijn relaties
• Verschillende type relaties
• Weet wie belangrijk voor je is
• Een situatie kan bepalen wie op dat moment
belangrijk is
Wat doet de school?
Groep 7
Groep 8
Ik verander in de puberteit
Bloos je van bloot?
(Meisje)
Ik verander in de puberteit
Je eigen lichaam en
(Jongen)
zelfbevrediging
Voortplanting en veilige seks
Verliefd en verkering
Wat is seks?
Verschillende types relaties,
trouwen en kinderen
Wat vind jij en wat zou je
doen?
Mannen en vrouwen (in de
media)
Wat is seksueel misbruik en
waar vind je hulp?
Ik verander in de puberteit J/M
Bloos je van bloot?
• Schaam je je weleens als anderen je in je
blootje zien?
• Wie mag jou wel en wie mag jou niet in je
blootje zien?
• Vind je het spannend om iemand bloot te
zien?
• Heb je wel eens iemand bloot gezien? Hoe
vond je dat?
• Hoe gaat het bij jullie thuis?
Voortplanting en veilige seks
• Informatie overdracht en voortplantingsquiz
Wat is seks?
• Iedereen heeft seksuele gevoelens, daar hoef je je
niet voor te schamen
• Iedereen heeft een andere seksuele levensloop
• Het accepteren van liefde, intimiteit, opwinding of
lust
• Seksuele contacten moeten vrijwillig, prettig en
gewenst zijn
• Verschillen per cultuur
• Beelden in de media zijn vaak niet echt
Verschillende soorten relaties,
trouwen en kinderen
• Welke soorten relaties zijn er? (knipperlicht,
LAT, Hetro- en homoseksuele, enz.)
• Moeten mensen altijd trouwen als ze een
relatie hebben?
• Mogen mensen zelf kiezen met wie ze willen
samenwonen/trouwen?
• Verschillende opvattingen, normen en
waarden
Wat is seksueel misbruik en waar
vind je hulp
• Aan de hand van ervaringsbrief inzicht in de
aard, omvang en gevolgen van seksueel
misbruik
• Wat is seksueel misbruik?
• Herkennen van seksueel grensoverschrijdend
gedrag en hoe daarop te handelen
• Hulp vragen
Voor (opvoed)vragen en advies
Schoolverpleegkundige
Saskia Dukker
(088) 308 43 12
[email protected]
Wilt u een evaluatieformulier
invullen?
Zijn er nog vragen?