• In gesprek over sterven met mensen met een andere culturele

.
• In gesprek over sterven met mensen met
een andere culturele achtergrond.
•
Ine.Bertens
2
oktober 2014
Programma
• Wat zijn jullie ervaringen met allochtone
patiënten en familiezorgers ?
• Stukje film Ik heb een dokter in Marokko
• Vragen
• Ervaringen
Zorg op cultuurspecifieke maat
• Iedere palliatieve patiënt, is in de eerste plaats
patiënt en dan pas allochtoon
• Ieder patiënt (allochtoon of niet) is uniek en heeft
eigen opvattingen, over wat goede zorg is en wat
voor hem of haar kwaliteit van leven is.
• Ieder heeft ‘n eigen levensverhaal. De opvattingen
van groepsleden en familie spelen soms ‘n grote rol
• Maar ook de mogelijkheid om met hulpverleners en
naasten te communiceren over de eigen opvattingen
wensen, ervaringen , zorgen etc.
Vaak Nederlandse zorgverleners
.
Cultuur = een complex geheel
• Verwijst naar de betekeniswereld van
mensen en het daarmee samenhangend
gedrag die in voortdurende interactie met
anderen vorm krijgt.
• Cultuur wordt op de volgende generatie
doorgegeven en veranderd steeds!.
• Cultuur is aangeleerd gedrag
• Natuur is biologisch gedreven gedrag
Ont-moeten is ont-stempelen
• Jezelf mogen zijn met al je eigen- aardigheden
• Jezelf niet hoeven te verdedigen
• Je eigen opvattingen loslaten maakt ruimte voor nieuwe
ervaringen
• NIET: Hoe moet je voor Turkse stervenden zorgen ??
•
MAAR : Hoe kan ik als arts
verpleegkundige
verpleegkundige,
•
vrijwilliger etc.
pastoraal werker,
Mevrouw Yilmaz
Yilmaz
en haar familie nu
•
ondersteunen?
Allochtonen vaak andere opvattingen
over ziekte dood en leven
Visie op het leven bepaalt hoe men aankijkt tegen
ziekte, lijden of de naderende dood.
Geloof kan steun bieden en betekenis geven aan lijden,
maar lijden kan ook als straf van God gezien worden..
Zingeving of religie manifesteert zich op niveau van
de patiënt en familieleden en van de gemeenschap
waar de patiënt toe behoort maar ook op niveau
van professional .
Overeenkomsten en verschillen
•
Mensen verschillen niet in
•
• Emoties en behoeften
•
• Kracht in moeilijke tijden
•
• Wensen zorgverleners
•
(empathie sensitieve ruimte
voor eigenheid, respect begrip) •
• Belang aan rituelen
•
•
Iedereen kent ;
Pijn en ander lijden
Angst voor de dood
Angst voor lijden
Zorg om familieleden
Zorgende families
Eigen levensverhaal
Eigen opvattingen over
zorg en dood
Overeenkomsten en verschillen
.
Mensen verschillen wel in
• 3 G s uit de antropologie
• Godsdienst
*Rituelen zelf
• Gezin
Vertrouwd zijn met palliatieve • Gewoonten
zorg
Opvattingen over leven en
goede dood
Groepscultuur
Bespreekbaarheid van ziekte
en sterven
Taal
Palliatieve zorg is (w.h.o).
Een benadering die de kwaliteit van het
leven verbetert van patiënten en hun naasten
die te maken hebben met een
levensbedreigende aandoening, door het
voorkomen en verlichten van lijden, door
middel van vroegtijdige signalering en
zorgvuldige beoordeling en behandeling van
pijn en andere problemen van lichamelijke,
psychosociale en spirituele aard.
Aandachtspunten
Lichamelijke dimensie,
bevredigen fysieke behoeften en
minimaliseren lichamelijk ongerief op
manieren die overeenstemmen met de
waarden van de patiënt / naasten. *)
Psychologische dimensie
Maximaliseren van psychologische veiligheid,
autonomie en voldoening.*)
•
Mőnnick boek verlieskunde
Aandachtspunten
• Sociale dimensie
• Onderhouden en verhogen van de tussenpersoonlijke betrekkingen die belangrijk
zijn voor de ernstig zieke en aandacht
besteden aan de sociale gevolgen van het
sterven.
• Spirituele dimensie
• Herkennen, ontwikkelen en her• bevestigen van bronnen van spirituele
• energie en hieraan hoop ontlenen
Ondersteuning door zorgverleners
• Vraag naar de persoonlijke geloofsbeleving van de zieke.
• Vraag naar eventuele religieuze voorschriften en bespreek als het
nodig is de consequenties voor de zorg.
• Ga na wie in de familie de beslissingen neemt.
• Het is belangrijk om wensen rondom stervensrituelen zoals bidden
bedienen, afleggen, verzorging na overlijden etc. tijdig inwinnen en
samen met telefoonnummers vastleggen in dossier.
• Als er geen familie is, regel dat iemand de patiënt voorleest uit ’t
heilige boek van de patiënt, of om mee te praten over
geloofszaken of samen kan bidden als de patiënt die behoefte
heeft.
• Zorgverleners hebben vooral een rol in de voorwaarde-scheppende
sfeer als het gaat over rituelen. Geef families de ruimte
Rol van traditionele genezers
• Patiënten die geloven dat hun ziekte te maken heeft met
bovennatuurlijke oorzaken zoals hekserij, ’t boze oog of
geesten van voorouders e.d zullen behandeling zoeken bij
traditionele genezers voor hun ziekte en klachten.
• Door uitvoering van rituelen, het maken van amuletten of andere
benaderingswijze kan angst of pijn verminderen.
• 5% van Turkse en Marokkaanse moslims in Nederland maakt
gebruik van traditionele genezers.(Onderzoek Hofner)
• Dit wordt meestal verzwegen voor andere zorgverleners.
• Water drinken waarin teksten met koranverzen zijn opgelost of
koranteksten op papier op het lichaam dragen wordt gebruikt bij
psychische problemen of psychiatrische ziekten.
• Delier wordt niet herkend of gezien als invloed van geesten
Tips voor de praktijk……………..
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Aandacht voor familiezorgers
Wie maakt de beslissingen?
Vraag: ‘hoe kan ik ondersteunen?’
Respecteer taboe.
Bespreek open de mogelijkheden / beperkingen
Stel de communicatie centraal niet de cultuur
Bespreek en evalueer regelmatig (met tolk i.n.)
Leer wat woorden in iemands taal.
Probeer communicatiehulpmiddelen in de zorg
Maak je zorgvoorziening cultuur specifieker als de
eerste allochtone ouderen in zorg komen
• www.TVCN.nl
088 2555222
Hulpmiddelen
Picto,s in 10 talen
www.stichtingak.nl
Komt op voor de belangen van
allochtone kankerpatiënten
en hun families.
verzorgt * lotgenotencontact,
* inloopspreekuren
* groepsvoorlichting
* belangenbehartiging
* telefonische contacten
* consultatie
informatie over borstkanker voor
migranten en allochtone vrouwen
• Ieder jaar krijgen 1.300 allochtone vrouwen borstkanker.
• Voorlichting Bijeenkomsten en via website in 12 talen
• Nederlands
Berbers Chinees Duits
Engels
Frans Marokkaans Papiamento
Portugees Spaans Surinaams Turks
• Lotgenotencontact en voorlichting
• www.mammarosa.nl
'Handreiking Palliatieve zorg voor mensen
met een niet-westerse achtergrond
Aanvulling op de landelijk richtlijnen (www.pallialine.nl
*Pijn *Depressie *Delier * Misselijkheid * Obstipatie
Overkoepelende onderwerpen in de handreiking
*Vertrouwensband en het gevoel serieus genomen te worden *Taal en communicatie
* Kennistekort *Schaamte * * Vooroordelen *Informeren over diagnose en prognose
* Beslissingen rond het levenseinde * Privacy en rust * Rol van de familie
* Gebruik van meetinstrumenten * Gebruik van alternatieve middelen
* Medicatietoediening en medicatiegebruik
www.huisarts-migrant.nl
Informatie op de website
Thema,s als:
•Ziektebeelden
•Cultuur en gezondheid
•Sociale problemen
•Hulpverlening / zelforganisaties
•Illegalen en asielzoekers
•Reizigersgeneeskunde
•Voorlichting
•Naslagwerk
•Relevante links
De film ik heb een dokter in Marokko
is te bestellen
door 12,50 over te maken
Valadin film
Groenestraat 311 Nijmegen
NL 79 INGB 000 650 7977
Vragen
Ine Bertens
06 23 18 57 29
[email protected]