Slide 1

Voeding & Vertering
Voeding & Vertering
15.1 Broodje gezond
Additieven / hulpstoffen, giftige stoffen, ADI-waarde
15.2 Klein, kleiner, kleinst
Enzymen, mond, maag, 12-vingerige darm, dunne darm, dikke darm
15.3 zonder water gaat het niet
Hydrolyse, eiwitten, koolhydraten, vetten
15.4 ‘binnenlaten’
Werking darmen, bescherming
15.5 cellen hebben altijd honger
Verbranding, glucose, glucagon
15.1
Meststoffen (bladgroenten)
Nitraat  nitriet , nitriet + aminen  nitrosaminen
kan kanker veroorzaken in maag darm kanaal
Hoe sneller door je darm,... Hoe minder contact met... Hoe minder kans
op...
Aardappelen & peulvruchten koken
Fasine (rode bloedcellen samenklonteren)
15.1
ADI – waarde Aanvaardbare Dagelijkse Iname (mg/kg lichaamsgewicht)
Additieven / hulpstoffen
Conserveringsmiddelen (vb sulfiet  hoofdpijn)
Antioxidanten (tegengaan ranzigheid)
Emulgatoren / Stabilisatoren (stabiele toestand)
Kleurstoffen
Geur en smaakstoffen
Etc..
BINAS 82C (e-nummers) & 95BC ADI waarden
15.2
15.1
15.2
Directe opname in bloed zonder vertering
Monosacchariden
Water
Zouten
Vitaminen
15.2
Belangrijkste groepen voedingsstoffen
Eiwitten (proteinen)
Koolhydraten
Vetten
Water
Mineralen (zouten)
Vitaminen
(Voedingsvezels)
15.2 Klein, kleiner, kleinst
15.2 Klein, kleiner, kleinst
substraat
enzym
Mond
Speekselklieren
Water, slijm (mucine) en amylase
Afbreken polysachariden
(glucoseketens)
Oesofagus (slokdarm)
Gaster (maag)
Maagsap (slijm, HCl, peptase (pepsine)
Eiwitketens in kleinere ketens
(maag) slijm  beschermt maagwand
Waarom niet gelijk actief enzym?
15.1
Hepar (lever)
galblaas
Duodenum (12-vingerige darm)
~25cm lang
NaHCO3 (pH ↑ ~ >7)
Gal (hemoglobine / cholesterol)
Pancreas (alvleesklier)
Lipase (omzetting vetmoleculen)
Oa amylase (Alweer? Waarom?)
Voortzetting koolhydraat en eiwitvertering
Ileum / Jejenum (dunne darm)
darmsappen
Voortzetting vertering
Colon (dikke darm)
Resorptie vocht!
Bacterien (Vitamine K  waarvoor nodig?)
Afgestorven cellen, dode en levende bacterien
Bilirubine (afbr. Hemoglobine)  kleur feces
15.3
Bouwstoffen
Brandstoffen
Reservestoffen
15.3
Belangrijkste groepen voedingsstoffen
Eiwitten (proteinen)
Koolhydraten
Vetten
Water
Mineralen (zouten)
Vitaminen
(Voedingsvezels)
15.3
Vertering
Polymeren  lange ketens gelijke moleculen
Hydrolyse
‘splitsen met water’
15.3
15.3
Belangrijkste groepen voedingsstoffen
Eiwitten (proteinen)
Koolhydraten
Vetten
Water
Mineralen (zouten)
Vitaminen
(Voedingsvezels)
Eiwitten bestaan uit
Aminozuren
Essentieel
Isoleucine (Ile)
Fenylalanine (Phe)
Leucine (Leu)
Threonine (Thr)
Lysine (Lys)
Tryptofaan (Trp)
Methionine (Met)
Valine (Val)
Alanine (Ala)
Glutaminezuur (Glu)
Arginine (Arg)
Glycine (Gly)
Asparagine (Asn)
Histidine (His)
Asparaginezuur (Asp)
Proline (Pro)
Cysteïne (Cys)
Serine (Ser)
Glutamine (Gln)
Tyrosine (Tyr)
Niet - Essentieel
Eiwitten bestaan uit
Aminozuren
Aminogroep
(-NH2)
Carbonzuur
Groep
(-COOH)
15.3
2 aminozuren
Waar vindt de hydrolyse plaats?
En hoe ziet het eindresultaat eruit?
Eiwitten bestaan uit
Aminozuren
Verteren van eiwitten
Enzymen
Eiwitten bestaan uit
Aminozuren
Eiwitten bestaan uit
Aminozuren
50-100 aminozuren
> 1000 aminozuren
Eiwitten bestaan uit
Aminozuren
- Temp
- pH
---> waterstof en zwavelbruggen verbroken
denatureren  vb koken van een ei
Eiwitten bestaan uit
Aminozuren
Verbreking door hydrolyse  reactie andere kant op!
Verteren van eiwitten
Enzymen
15.2
Belangrijkste groepen voedingsstoffen
Eiwitten (proteinen)
Koolhydraten
Vetten
Water
Mineralen (zouten)
Vitaminen
(Voedingsvezels)
Aminozuren (amino *-NH2 & carbonzuurgroep *-COOH)
Cx(H2O)y vb C6H12O6 (glucose) saccharose, ribose, zetmeel etc
15.2
Koolhydraten zijn verbindingen van
Koolstof (C)
Waterstof (H)
Zuurstof (O).
De algemene formule is: Cx(H2O)y.
Het bekendste voorbeeld is glucose (C6H12O6)
BINAS 67A  monosachariden, disachariden, polysachariden
15.2
15.2
Jood kan ingebouwd worden
Slecht afbreekbaar
15.2
Hydrolyse
15.3
Belangrijkste groepen voedingsstoffen
Eiwitten (proteinen)
Koolhydraten
Vetten
Water
Mineralen (zouten)
Vitaminen
(Voedingsvezels)
Aminozuren (amino *-NH2 & carbonzuurgroep *-COOH)
Cx(H2O)y vb C6H12O6 (glucose) saccharose, ribose, zemeel etc
glycerol + 3 zetzuren
15.3
Verzadigd vetten: bevorderen afzetting cholesterol
Onverzadigd vet: bevorderen afbraak afgezet cholesterol
Essentiele onverzadigde
vetzuren vb: linolzuur
15.1
15.3
diglyceride
monoglyceride
Fout in de structuur formule
Extra opgaven
Extra opgaven
Extra opgaven
Waar wordt het bloed van het Ileum naartoe gebracht?
Naar de Hepar (lever) In de lever worden onder andere
schadelijke stoffen onschadelijk gemaakt of opgeslagen
en wordt een overdaad aan glucose omgezet in glycogeen.
Alleen de endeldarm is niet verbonden met de poortader.
Bevat dit O2-rijk of O2 arm bloed?
O2 arm
Hoe heet dit bloedvat?
Poortader
Extra opgaven
Zullen deze chylomicronen in water oplosbaar zijn?
Omdat vetten niet oplosbaar zijn in water en dus ook niet
oplosbaar zijn in bloedplasma, worden deze vetten omgeven
door lipoproteïnen. Hierdoor zijn vetten wel oplosbaar in
bloedplasma.
Komen deze verteringsproducten uiteindelijk in de bloedbaan
terecht? Zo ja, waar?
Vetten die door de lymfevaten worden opgenomen worden
via lymfe vervoerd. Deze monden uit in de ondersleutelbeenAder (bovenste holle ader)
Extra opgaven
Waarom worden vetzuren middels deze omweg opgenomen
in het inwendige milieu en niet direct in de bloedbaan?
Vetzuren en aminozuren hebben beide een zuurgroep.
Aminozuren hebben echter ook een aminogroep. Deze
aminogroep is basisch. Door de aminogroep en de zuurgroep
verhogen aminozuren de pH van bloed niet wanneer ze worden
opgenomen in de bloedbaan. Vetzuren hebben alleen een
zuurgroep. Vetzuren zouden de pH van bloedplasma wel
beïnvloeden als deze zouden worden opgenomen in de
bloedbaan. Vetzuren, glycerol en monoglyceriden worden
daarom op een andere manier opgenomen dan aminozuren
of monosachariden.
15.5
Geen eten...
Geen energie?
15.5
0.5 kg glycogeen
+/- dag
15.5
Glycogeenvoorraad
Vetvoorraad
Hersenen & RB... Alleen glucose
15.5
Zuurgroep... glucose
Deaminering (16.3)
Glycogeenvoorraad
Vetvoorraad
Hersenen & RB... Alleen glucose
Inefficient!! 100gr eiwit
55 gr glucose
Gluconeogenese: uit niet-koolhydraat bronnen
als aminozuren en glycerol wordt glucose
gemaakt
15.5
Zelf ‘etende’ cellen
Schildklier & nieren
endocytose
exocytose
15.5
Geen eten...
Spieren...
Eiwitten...
HUISWERK
HUISWERK
di
15.1
15.2
15.3
15.4
3, 6, (9), 11ab, 12, 13, 14, 15, 16
3, 4, 5, (6), 7, 9 (gebruik BINAS!), 10, 11, 12, 13, 14
3 t/m 11 (11a  antw C = maltase ipv *ose)
3 t/m 15
15.5
4, 5, 6, 7, 8, 9
extra
Belangrijkste groepen voedingsstoffen
Eiwitten (proteinen)
Koolhydraten
Vetten
Water
Mineralen (zouten)
Vitaminen
(Voedingsvezels)
Aminozuren (amino *-NH2 & carbonzuurgroep *-COOH)
Cx(H2O)y vb C6H12O6 (glucose) saccharose, ribose, zemeel etc
glycerol + 3 zetzuren
bouwstof, transport, temperatuur etc
extra
Mineralen
Ionen  geladen atoom (Cl- Na+ etc)
Protonen (+) kern, elektronen (-)
NaCl  keukenzout
extra
mineraal
(ion)
naam
betekenis
Na+
K+
natrium
kalium
doorgeven van impulsen in de zenuwbanen
Mineralen
Mg2+
magnesium
zit in chlorofyl bij planten
Ca2+
calcium
zit in onze botten.
Ionen
atoom
etc)aanwezig in rode bloedlichaampjes
Fe2+ geladen
ijzer
Protonen
(+) kern,
NO3nitraatelektronen (-) voor aanmaak van aminozuren en proteïnen
(Cl-
Na+
PO43-
fosfaat
voor aanmaak nieuwe DNA moleculen
Cl-
chloride
aanmaak zoutzuur in onze maag
extra
Belangrijkste groepen voedingsstoffen
Eiwitten (proteinen)
Koolhydraten
Vetten
Water
Mineralen (zouten)
Vitaminen
(Voedingsvezels)
Aminozuren (amino *-NH2 & carbonzuurgroep *-COOH)
Cx(H2O)y vb C6H12O6 (glucose) saccharose, ribose, zemeel etc
glycerol + 3 zetzuren
bouwstof, transport, temperatuur etc
extra
Belangrijkste groepen voedingsstoffen
Eiwitten (proteinen)
Koolhydraten
Vetten
Water
Mineralen (zouten)
Vitaminen
(Voedingsvezels)
Aminozuren (amino *-NH2 & carbonzuurgroep *-COOH)
Cx(H2O)y vb C6H12O6 (glucose) saccharose, ribose, zemeel etc
glycerol + 3 zetzuren
bouwstof, transport, temperatuur etc
Bescherming tegen ??