Document

Verdronken Land
van Saeftinghe
Cyclische verjonging natuur
m.b.v. ONDERZUIGEN
29 november 2007
RBW
1
Introductie
2

Toegankelijkheid, Veiligheid en
Natuurlijkheid door innovatieve
bodemverlaging van hoog
aangeslibde schorren.

Onderzuiging maakt cyclische
verjonging mogelijk, waarmee
laagwaardige natuur
getransformeerd kan worden naar
hoogwaardige natuur.
Verdronken Land van Saeftinghe
Westerschelde ~ Verdronken Land van Saeftinghe
3
Verdronken Land van Saeftinghe
Morfologie





4
Verlaging leidt tot natuurlijke groei
(nieuwe) schorren
Door verlaging zal sedimentatie-tempo
weer toenemen
Geulverdieping is vanuit dynamisch
evenwicht niet nodig
Afhankelijk van de lokaties van verlaging
moet goed naar de hoogwaterkering
gekeken worden
Getijberging neemt toe  waterstandverlagend effect voor Antwerpen
Verdronken Land van Saeftinghe
5
Verdronken Land van Saeftinghe
Natuur: Schorveroudering



Het Verdronken Land van Saeftinghe: schorgebied
van bijna 4000 ha. Ruim 2500 ha is staatseigendom, het
overige deel is in bezit van de Stichting Het Zeeuwse
Landschap (HZL). HZL beheert het gehele gebied.
Het schorgebied is hoog aangeslibd, tot ruim 3 m boven
NAP
De geulen verzanden eveneens door aanslibbing,
daardoor:
 vermindert de functie van het gebied als ‘slibvang’.
 is er nauwelijks meer sprake van komberging
 is de natuur laagwaardig door een sterke dominantie
van slechts enkele soorten:



6
riet (in de verzoete en vernatte kommen);
heen (=zeebies);
Strandkweek.
Verdronken Land van Saeftinghe
Natuur: Cyclische
verjonging





7
Natuurlijke schorontwikkeling is een cyclisch
zelforganiserend proces.
Direct voor het landwaarts verplaatsende erosiefront
van een oud schor vindt dan weer nieuwe schorvorming
plaats.
Voor deze natuurlijke schorverjonging is echter
nauwelijks ruimte, door het starre keurslijf van de
zeedijken langs de Westerschelde.
Voor de meeste eroderende schorren geldt daardoor:
‘weg is weg’.
Alleen in Saeftinghe is er voldoende ruimte voor het
weer op gang krijgen van cyclische schorverjonging.
Verdronken Land van Saeftinghe
Natuur: Kunstmatige schorverjonging





8
Remedie, en dus wenselijk, voor natuurherstel en –
kwaliteitswinst; ook door terreinbeheerders als HZL.
Huidige methode van afplaggen oppervlaktekleilaag
is slechts beperkt effectief (geringe maaivelddaling,
geen herstel slibvang en geen komberging) en heeft
nare bijeffecten (vervuilde grond,
maaiveldverstoring).
Ondergrondse zandwinning kan het maaiveld tot
enkele meters verlagen en daardoor het verouderde
schor veel sterker ‘verjongen’.
Ook slibvang en komberging worden hersteld.
Bovendien zijn er weinig bijeffecten: vervuilde grond
blijft gewoon liggen en wordt begraven door nieuwe
opslibbing, en de maaiveldverstoring is gering.
Verdronken Land van Saeftinghe
Innovatieve
bodemverlaging





9
Innovatieve bodemverlaging (bijv BeauDredge®)
is een nieuwe methode die bruikbaar materiaal
(meestal zand) wegzuigt onder een laag
onbruikbaar materiaal of materiaal waarvan het
bijvoorbeeld vanwege flora en/of fauna en/of
verontreiniging gewenst is, dat dit blijft liggen.
Flora en fauna wordt nauwelijks verstoord.
Bodem blijft bodem.
Vrijkomend zand kan vermarkt worden of binnen
het project worden ingezet voor bijv. de aanleg
en het herstel van strandjes en oevers.
De methode kan zowel op het land als op het
water worden toegepast
Verdronken Land van Saeftinghe
Proefproject Herfterwetering (Zwolle)
10
Verdronken Land van Saeftinghe
Prototype-proef vaargeul Hanzerak-West
11
Verdronken Land van Saeftinghe
BeauDredge® voor VLvS








12
Hoog maaiveldniveau  landmethode het meest geschikt.
Berijdbaarheid van het gebied is voorwaarde, incidenteel
hoog water is te voorzien.
Verdieping/verbreding van kreken  watermethode het meest
geschikt.
Zowel productie als werkbaarheid neemt toe.
Aan- en afvoer van water en zand  primair via pijpleidingen.
Aangenomen bovenlaagdikte van 3 meter en bodemverlaging
van 3 meter lijken geen beperkingen op te leveren.
Obstakels in het grondlichaam zoals puin, grote houtresten en
stoorlagen van klei en/of veen kunnen het proces verstoren,
maar worden in dit gebied niet verwacht.
Mogelijkheid tot vooraf aanbrengen van zand (leef) laag,
indien gewenst.
De kwaliteit van het vrijkomende zand is (sterk) bepalend
voor de productie en opbrengsten/zandafzet.
De werkmethode moet passen in het kader van wet- en
regelgeving.
Verdronken Land van Saeftinghe
Kosten en baten

Kosten

Stel 400ha verlagen  12 mln m3



Opbrengsten


Marktwaarde voor vrijkomend zand
Planning

13
Onderzuigen, eenmalige kosten,
Uitvoering / AK / W&R
Totale kosten 74 mln euro excl BTW
3 Sets zijn 133 wkn bezig
Verdronken Land van Saeftinghe
Conclusie

Toegankelijkheid
 Gebied
(geen probleem) en
vaarweg (aandacht voor ontwerp)

Natuurlijkheid
 Enorme
meerwaarde mogelijk door
cyclische verjonging

Veiligheid
 In
principe geen probleem, maar
wel aandacht schenken aan dijken
14
Verdronken Land van Saeftinghe