Lokale aanpak huiselijk geweld en kindermishandeling en de rol

Veiligheid voorop?
Lokale aanpak huiselijk geweld en
kindermishandeling: belemmeringen,
uitdagingen en oplossingsrichtingen
Nic Drion
Senior adviseur
[email protected]
1
Waarvoor doen we het ook
al weer?
• 119.000 kinderen mishandeld per jaar
• 120.000 vrouwen en 88.000 mannen krijgen te
maken met huiselijk geweld
• Er is meer geweld achter de voordeur dan in de
openbare ruimte
• Politiegegevens: jaarlijks 100.000 incidenten van HG
• 1/3 van alle doodslagen vindt plaats in huiselijke
kring
• Maatschappelijke kosten geschat €450.000.000,- per
jaar
2
Waarvoor doen we het
ook al weer?
9
ACE study
• ACE = Adverse Childhood Experience,
ofwel ongunstige ervaringen als kind
• Uitgevoerd in San Diego vanaf jaren 90
• Een van de grootste en belangrijkste
‘public health studies’ ooit: 17.000
respondenten
• Studie is ook in Nederland herhaald en
bevestigd
5
ACE: 10 categorieën
•Fysieke mishandeling
•Sexuele mishandeling
•Emotionele mishandeling
•Fysieke verwaarlozing
•Emotionele verwaarlozing
•Moeder mishandeld
•Huiselijk materieel geweld
•Psychische ziekte van ouder
•(Echt)scheiding ouders
•Detentie een van de ouders
Prevalentie
28,3%
20,7%
10,6%
9,9%
14,8%
12,7%
26,9%
19,4%
23,3%
4,7%
6
6
Vanaf ACE score 4…
• Roken: 2x
• Zelfmoordpoging: 12x
• Alcoholisme: 7x
• Drugs: 10x
• Kanker: 2x
En veel hogere kans op:
gewelddadig gedrag, huiselijk geweld,gebroken
relaties, botbreuken, depressies , ziekten,
kortere levensduur etc…
7
Conclusies
1. Directe relatie tussen ‘childhood trauma’
en problemen als volwassene: chronische
ziekte, psychische problemen, detentie,
problemen op werk, geweld e.d.
2. ACE’s komen zelden alleen!
3. Hoe meer ACE’s, hoe groter de kans op
problemen als volwassene
8
ACE en de ontwikkeling van het
brein:
de invloed van ‘toxische stress’
• Blootgesteld worden aan ACE’s levert stress op: aanmaak
stresshormonen.
• Bij langdurige blootstelling aan ACE blijft het stressniveau
constant hoog. Geen afbraak stresshormonen meer.
• De omvang van de hersenen neemt af (minder
hersencellen, neuronen)
• Het aantal verbindingen tussen de hersencellen
vermindert (synapsen)
• Genetisch materiaal (DNA) wordt ‘uitgezet’
• Mensen worden geconditioneerd in primaire reactie: fight,
freeze, flee
8
De cirkel is rond: risicofactoren
Zelf als kind mishandeld
Lage opleiding (8x)
Grote- en
stief- gezinnen (2x)
Verstandelijke beperking
Werkeloosheid (5x)
Verslaving
Een ouder gezin (4,6x)
Relatieproblemen
Nieuw allochtoon (5x)
Psychiatrische
problematiek
Nu we dit weten…
• Kunnen we nooit meer zeggen dat
preventie geen zin heeft
• Kunnen we niet zeggen dat straffen van
plegers beter helpt dan hulpverlenen
• Hebben we alle reden om een goede lokale
aanpak te formuleren
12
Manifest Kring van Veiligheid
• Constateert terecht dat we nog
onvoldoende voortgang boeken
• Maar biedt geen echte analyse
• En ook geen echt nieuwe oplossingen
• Maar we moeten wel aan de bak
Uitdagingen en belemmeringen
Vier terreinen:
•Cultuur
•Structuur
•Organisatie
•Persoonlijk
7
Cultuur
• Gericht op gezin (de hoeksteen), geen focus op
kinderen
• Voor ieder probleem een individuele oplossing
• Geprofessionaliseerd. De oplossing is hulp door een
professional. We zijn het netwerk vergeten
• We praten niet makkelijk over kindermishandeling
• Neiging tot risicomijding
• We handelen uit angst, niet uit moed
• We vergeten te waarderen wat goed gaat
8
Structuur en beleid
• Gericht op gezin en gezinsproblemen en
gezinsbehoud
• (Te) veel verschillende instellingen en
teveel professionals: discontinuiteit,
verkokering en ‘omstandersdilemma’
• Geen gedeelde visie op veiligheid
• Onvoldoende focus op veiligheid
• Risicominimalisatie, nadruk op regels,
procedures, verantwoordingscultuur
10
Team/organisatie
•
•
•
•
Vraaggericht
Geen focus op kinderen en veiligheid
Generalist v.s. specialist: deskundigheid?
Gericht op informatie verzamelen,
probleemgericht
• Gericht op verantwoording, afdekking risico’s
• Gebrekkige samenwerking met ketenpartners
• Weinig gericht op netwerk betrekken
17
Individu
• Laten afleiden door problemen van ouders,
geen focus op veiligheid van kinderen
• Compassie voor (problemen van) ouders
• Kennis van signalen. Zie ik het wel goed, wat
als ik het fout heb, wat maak ik kapot?
• Eigen ervaringen en beslisdrempel
11
Individu 2
• Handelingsverlegenheid: niet weten hoe het gesprek
te voeren wegkijkgedrag, ‘even aankijken’, angst voor
gevolgen, wachten tot een ander iets doet…
• Botsing van normen over opvoeding, wanneer is het
‘goed genoeg’?
• Handelen uit angst, te snel veroordelend, niet
nieuwsgierig, niet ‘bescheiden genoeg’
• Focus op ‘waarheidsvinding’, te weinig op
toekomstgerichte veiligheid
• Niet concreet in wat we willen dat er moet veranderen
19
Bijvoorbeeld calamiteiten zoals de
zaak Danielle
• Teveel hulpverleners, te weinig
samenwerking en regie (structuur)
• Geen focus op veiligheid, geen netwerk
betrokken (cultuur)
• Teveel vraaggericht werken (team)
• Kind onvoldoende gezien en gesproken,
niet doorpakken, niet specifiek over wat we
willen (individu)
20
Veiligheid voorop?
• Er zijn dus veel zaken die maken dat
veiligheid eigenlijk helemaal niet voorop
staat
• Verandering begint niet bij structuur, maar
onderop: bij de medewerkers die werken met
de gezinnen…
• …en hun organisaties
• Parallel de samenwerking met andere
organisaties
De hulpverlener …
O.a.:
•Moedig en vasthoudend
•Geschoold en vakkundig
•Focus op veiligheid
•Compassie en strengheid, creativiteit en
partnerschap
•Oplossingsgericht
•Betrekt altijd kinderen en netwerk
•Krijgt andere hulpverleners op 1 lijn
22
Organisaties (gebiedsteams) o.a.…
•
•
•
•
•
Moedig, niet door angst gestuurd
Zorgt voor een actief lerende omgeving
Investeert in scholing, intervisie, casuïstiek
Bereid om buiten de kaders te werken
Accepteert goede veiligheidsplannen van
gezinnen en hun netwerken
• Ondersteunt de medewerker op alle
onderdelen van werkproces
• Draagt deze werkwijze uit naar ketenpartners
23
Nodig:
• Uitgebreide scholing (bijv. Signs of
Safety)
• Visie ontwikkeling in organisaties
• Cultuurverandering in organisaties
• Echte focus op veiligheid
• Ruimte voor inhoudelijke ontwikkeling
• Minder door angst ingegeven
bureaucratie, verantwoordingsdrift,
protocollen e.d.
Preventie
• Gebruik de Monitor Aanpak
Kindermishandeling
• Maak beleid op de 10 punten van de
Monitor
• In beeld brengen risicogroepen
Signaleren en melden
Wet Meldcode
•Eigen professionals (leerplicht, WMO,
wijkteam?)
•Instellingen waar je als gemeente
zeggenschap over hebt (bijv. GGD, CB)
•Andere instellingen (bijv. huisartsen)
•Sturen via: scholing, inkoop,
verantwoording, kwaliteit,
ketensamenwerking
9
Wachtlijsten Veilig Thuis…
• Veiligheid voorop!?
• Dus wachtlijsten onacceptabel!?
• Doe er wat aan: voldoende voorwaarden
(geld en personeel), instroom wijzigen?,
interne doorstroom (werkproces)
verbeteren, uitstroom (samenwerking)
verbeteren
Veilig Thuis en gebiedsteams:
let op congruentie in opdrachten
Landelijk: Handelingsprotocol Veilig Thuis
Regionaal: Visie aanpak HG en KM
Lokaal: opdracht gemeenten aan
gebiedsteam
28
Afstemming
Veilig Thuis – Sociaal Team
1. Van Sociaal Team naar Veilig Thuis
2. Van Veilig Thuis naar Sociaal Team
29
Van Sociaal Team naar Veilig
Thuis
Bij (vermoedens van) huiselijk geweld of
kindermishandeling in eigen casuïstiek
De 5 stappen Meldcode volgen
In elke stap is overleg met VT mogelijk
Zorg dat Veilig Thuis op locatie advies en
ondersteuning kan geven
30
Vier vormen van overdracht
Veilig Thuis -> Sociaal Team
Vier vormen
van
overdracht
Onderzoek
door VT
Geen
onderzoek
door VT:
direct
overdragen
Sociaal Team
al betrokken
bij het gezin
1
2
Sociaal Team
nog niet
betrokken bij
het gezin
3
4
10
Hulpverlenen: Werken vanuit ‘een
plan voor een veilig thuis in drie
delen
Focus op veiligheid:
1.Zorgen voor acute veiligheid
2.Zorgen dat het veilig blijft
3.Zorgen dat het met iedereen weer goed
gaat (herstel)
32
Hulpverlening
• Samenwerkingsafspraken VT en sociaal
teams
• Voldoende capaciteit en
deskundigheid/scholing bij sociaal teams
• Sturen via: inkoop, opdracht,
verantwoording, samenwerkingsafspraken,
scholing e.d.
10
Hulp na kindermishandeling
• Uitvoering Multidisciplinaire Aanpak
MDA ++
• https://www.movisie.nl/sites/default/file
s/Op-weg-verkenning-multidisciplinaireaanpak.pdf
Veiligheid voorop!
Kortom: er liggen genoeg kansen om het
samen beter te doen!