APPA-regeling biedt kansen

APPA-regeling
biedt kansen
Bas Vereggen
Fiscalist bij Reaal
1
Verzekeringsvormen kapitaalverzekering, orv en lijfrente ter uitvoering van pensioenregeling voor politieke ambtsdragers
APPA-regeling biedt kansen
Het rijk, provincies, waterschappen
en gemeenten in Nederland dienen
ieder zelfstandig zorg te dragen voor de
pensioenvoorziening voor hun politieke
ambtsdragers en hun nabestaanden.
Dit volgt uit de Algemene Pensioenwet
Politieke Ambtsdragers (APPA), waarin
de pensioenvoorzieningen van onder
meer ministers, leden van de Tweede
Kamer, leden van gedeputeerde staten
en wethouders wordt geregeld. De
overheidsinstellingen die de zogenoemde
APPA-regeling dienen uit te voeren, dienen
over voldoende financiële middelen te
beschikken om de pensioenuitkeringen
voor hun politieke ambtsdragers en hun
nabestaanden te kunnen verzorgen. Omdat
de overheidsinstellingen de APPA-regeling zelf
dienen uit te voeren, lopen ze een financieel
risico hetgeen ze op verschillende manieren
kunnen verzekeren. De Pensioenwet is niet
van toepassing. De APPA is een zelfstandige
wet die zowel een wachtgeld- als een
pensioenregeling bevat.
In dit artikel bespreek ik waarom de APPAregeling kansen biedt voor verzekeraars.
Waarom de keuze voor verzekeren?
Het uitsluitend in eigen beheer uitvoeren
van de APPA-regeling brengt financiële
risico’s met zich mee. Dit uit zich onder
meer bij een stijgende levensverwachting.
Aangezien de APPA-regeling voorziet in een
uitkeringsovereenkomst en het pensioen
gemiddeld genomen langer moet worden
uitgekeerd, de oud politieke ambtsdrager
overlijdt immers gemiddeld genomen op
(steeds) latere leeftijd, dienen de financiële
voorzieningen alleen al hierom te worden
opgehoogd. Het langleven risico ligt in beginsel
bij de uitvoerder van de APPA-regeling: de
(decentrale) overheidsinstellingen.
Echter, de vraag is of de ruimte aanwezig is om
de financiële voorzieningen in eigen beheer
op te hogen zonder dat de uitvoering van
(decentrale) overheidstaken in het geding
komt. Zeker bij decentrale overheden staat
de begroting reeds onder grote druk. Onder
meer in verband met de overheveling van
overheidstaken van centrale naar decentrale
overheden.
Er zijn mogelijkheden die nu een minder
grote impact hebben op de (decentrale)
overheidsbegroting, maar toch zorgen
voor voldoende financiële middelen op
het moment dat de politieke ambtsdrager
van zijn pensioen gaat genieten of
deze vóór pensionering overlijdt. Deze
verzekeringsvormen worden nu nauwelijks
door verzekeraars aangeboden, maar
zijn relatief eenvoudig in te regelen. De
hierna te benoemen verzekeringsvormen
kunnen worden gehanteerd als ‘dekkings­
verzekeringen’ voor (decentrale) overheden
om óf de financiële risico van de uitvoering
van de APPA-regeling af te dekken óf om te
zorgen voor voldoende financiële middelen
om te kunnen voldoen aan de verplichting
in het kader van de APPA-regeling. De APPAuitvoerders (de overheidsinstellingen)
verzorgen in dit geval zelf de levenslange
pensioenuitkeringen aan de (oud-)politieke
ambtsdragers of hun nabestaanden.
2
Verzekeringsvormen kapitaalverzekering, orv en lijfrente ter uitvoering van pensioenregeling voor politieke ambtsdragers
APPA-regeling biedt kansen
De verzekeringsvormen en
hun mogelijkheden
Verzekeringsvormen in de opbouwfase
De kapitaalverzekering
Op de pensioenleeftijd van de politieke
ambtsdrager dient voldoende kapitaal aanwezig
te zijn om óf te kunnen starten met het
levenslang uitkeren vanuit die ‘pot’ óf om een
lijfrente mee te kunnen aankopen (zie hierna).
Uiteraard is het ook mogelijk om middels een
(spaar)rekening een kapitaal op te bouwen door
periodieke inleg en daarover rente te verkrijgen.
Echter, middels een (spaar)rekening kan geen
gegarandeerd kapitaal worden opgebouwd. Het
kapitaal op ‘einddatum’ is namelijk afhankelijk
van de rentestand, al dan niet in een deposito.
Een kapitaalverzekering biedt, in tegenstelling
tot een spaarrekening, de mogelijkheid om
tegen premiebetaling op einddatum een
gegarandeerd kapitaal aanwezig te hebben. De
uitvoerder van de APPA-regeling kan (laten)
berekenen welk kapitaal nodig is om óf te
voorzien in levenslange pensioenuitkeringen óf
om een lijfrente te kunnen aankopen.
Natuurlijk is het ‘garantie tot de voordeur’: het
kapitaal kan te zijner tijd onvoldoende blijken
te zijn. Het is dus zaak om als APPA-uitvoerder
tussentijds te (laten) toetsen of het beoogde
gegarandeerde kapitaal op einddatum nog
voldoende is om de pensioenvoorziening te
kunnen uitvoeren. Een tussentijdse aanpassing
van de premie om een hoger kapitaal te
bereiken kan derhalve nodig zijn.
De overlijdensrisicoverzekering (orv)
De kapitaalverzekering kan een
‘uitkering bij leven’ zijn. Dat wil zeggen,
de kapitaalverzekering keert slechts het
gegarandeerd kapitaal op einddatum uit indien
de verzekerde op dat moment nog in leven is.
Bij tussentijds overlijden is géén uitkering van
kapitaal beschikbaar. Er is bij overlijden dan ook
géén kapitaal aanwezig om (gedeeltelijk) de
kosten van het partner- en/of wezenpensioen
te kunnen afdekken (L0-dekking).
Een andere variant is de kapitaalverzekering
waarbij 90% of 110% van de op het moment
van overlijden aanwezige waarde wordt
uitgekeerd. Dit kan dan worden aangewend om
een deel van de kosten van het partner- en/
of wezenpensioen te dekken (L90- of L110dekking).
Omdat of géén (bij L0-dekking) of slechts een
beperkt kapitaal (bij L90- of L110-dekking)
aanwezig is om bij tussentijds overlijden het
partner- en/of wezenpensioen te kunnen
afdekken, kan een kapitaalverzekering
eventueel in combinatie met een
risicoverzekering worden gesloten. Wanneer
de politieke ambtsdrager overlijdt vóór het
bereiken van de pensioenleeftijd kent de
kapitaalverzekering géén of een beperkte
uitkering. Met de overlijdensrisicoverzekering
(orv) kan in een aanvulling van kapitaal worden
voorzien opdat voldoende kapitaal beschikbaar
is om te zorgen voor een (levenslang) partneren/of (tijdelijk) wezenpensioen.
3
Verzekeringsvormen kapitaalverzekering, orv en lijfrente ter uitvoering van pensioenregeling voor politieke ambtsdragers
APPA-regeling biedt kansen
Verzekeringsvorm in de uitkeringsfase
Verzekerde lijfrente
Met het op pensioenleeftijd (of bij tussentijds
overlijden) aanwezige kapitaal dient levenslang
in pensioenuitkeringen te worden voorzien.
Uit de ‘pot’ kan periodiek een bedrag worden
onttrokken en worden uitgekeerd aan de (oud-)
politiek ambtsdrager of zijn nabestaanden.
Echter, is de levensverwachting ondertussen
(fors) gestegen, klopt de eerder gemaakte
berekening niet en is de ‘pot’ op enig moment
leeg en loopt de APPA-uitvoerder het financiële
langleven risico zelf.
De financiële risico’s van een stijgende
levensverwachtingen kunnen worden afgedicht
door in de uitkeringsfase gebruik te maken
van een verzekerde lijfrente. Het risico van
langer moeten uitkeren vanwege een stijgende
levensverwachting, wordt hiermee op de
verzekeraar afgewenteld.
Een verzekerde lijfrente dient immers tot
het overlijden van de verzekerde persoon te
worden uitgekeerd. Eventueel kan deze worden
gecombineerd met een overgang op de (ex-)
partner om te voorzien in partnerpensioen.
Een bancaire variant is niet voor handen, daar
de bancaire variant een vooraf vastgestelde
looptijd kent en niet tot overlijden doorloopt.
Dat is slechts anders als nog iets wordt
verzekerd voor de periode na afloop van de
bancaire uitkeringen (meestal op 85 jarige
leeftijd), maar die producten lijken nog niet op
de markt te zijn.
Zie hierna een schematische weergave
van hetgeen hiervoor uiteengezet. De
kapitaalverzekering is in deze variant
gecombineerd met een dalende risico­
verzekering om te zorgen voor voldoende
kapitaal bij overlijden vóór de pensioenleeftijd.
Hierbij kent de kapitaalverzekering een
restitutiedekking.
In de uitkeringsfase wordt getoond wat een
stijgende levensverwachting tot gevolg kan
hebben. Er dient een drietal ‘blokken’ langer te
worden uitgekeerd.
ORV
Kapitaalverzekering
Start werkzaamheden
politiek ambstdrager
Pensioenleeftijd
Overlijden politiek
ambstdrager
Overlijden politiek
ambstdrager bij
stijgende levensverwachting
4
Verzekeringsvormen kapitaalverzekering, orv en lijfrente ter uitvoering van pensioenregeling voor politieke ambtsdragers
APPA-regeling biedt kansen
Recente ontwikkelingen
Concluderend
Naar aanleiding van een artikel in de
Volkskrant ‘Pensioenpot gemeenten komt
half miljard tekort’ van 12 november 2014 zijn
Kamervragen gesteld. In de beantwoording
van deze Kamervragen heeft de minister van
Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties
aan fondsvorming in het kader van APPA
aandacht besteed. Hij heeft gesteld dat het
onwenselijk is een zelfstandig APPA-fonds op
te richten omdat een dergelijk fonds een te
beperkte omvang kent. Wel wordt bekeken
of het mogelijk is de deelnemers vallend
onder de APPA-regeling onder te brengen bij
een bestaand pensioenfonds. Voor de hand
ligt dat dit het ABP zal zijn. Deze stap wordt
momenteel binnen het kabinet besproken.
Onduidelijk is het tijdspad van dit traject.
Deze ontwikkelingen zouden mogelijk
de hiervoor genoemde opties voor een
substantieel deel teniet doen.
Voor levensverzekeraars liggen in het
huidige landschap van de APPA-regeling
vele mogelijkheden aangezien de
financiële positie ten aanzien van APPAregeling bij diverse overheidsinstellingen
onder druk staat. Kapitaalverzekering,
overlijdensrisicoverzekering en/of verzekerde
lijfrenten kunnen de druk verlichten.
Van belang voor deze kansen is echter
wel dat (op korte termijn) geen sprake
is van fondsvorming ten aanzien van de
APPA-regeling. Daarmee slinken de kansen
aanzienlijk. Het is onduidelijk of dit op korte
termijn helder zal worden.