CITO hulpboek V 2.0

Inhoud
Taal ......................................................................................................................................................... 4
Spelling ............................................................................................................................................... 4
Hoofdletters ................................................................................................................................... 4
Geen hoofdletters ......................................................................................................................... 5
Leestekens..................................................................................................................................... 6
Aanhalingstekens ......................................................................................................................... 6
Liggend streepje ........................................................................................................................... 7
Trema ............................................................................................................................................. 7
Apostrof .......................................................................................................................................... 7
Tussen – en , – s .......................................................................................................................... 8
Meervouden ................................................................................................................................... 8
Zelfstandig gebruikte bijvoeglijke naamwoorden, telwoorden en voornaamwoorden ................. 9
Controle spelling ........................................................................................................................... 9
Zinsdelen.......................................................................................................................................... 12
Woordsoorten .................................................................................................................................. 13
Bijvoeglijk naamwoord ............................................................................................................... 14
Werkwoordspelling ......................................................................................................................... 15
Tegenwoordige tijd ..................................................................................................................... 16
Verleden tijd ................................................................................................................................. 16
F o K S CH aa P T a X i ............................................................................................................. 17
VF en ZS .............................................................................................................................. 17
Voltooid deelwoord ..................................................................................................................... 17
Bijvoeglijk gebruik van werkwoorden ....................................................................................... 19
Sterke werkwoorden....................................................................................................................... 19
Woordenschat ................................................................................................................................. 22
Begrijpend lezen ............................................................................................................................. 22
Rekenen ............................................................................................................................................... 26
Getallen ............................................................................................................................................ 26
Afronden van getallen ................................................................................................................ 26
Kommagetallen ........................................................................................................................... 26
Optellen, aftrekken, vermenigvuldigen en delen.................................................................... 26
Cijferend rekenen ........................................................................................................................... 27
Cito Hulpboek 2015-2016
St. Jozefschool Noordhoek
2
B. Verschuuren
Breuken ............................................................................................................................................ 28
Procenten ......................................................................................................................................... 28
Relaties tussen breuken, procenten en kommagetallen....................................................... 29
Verhoudingen .................................................................................................................................. 30
Meten ................................................................................................................................................ 31
Geld .............................................................................................................................................. 31
Tijd, klok en kalender ................................................................................................................. 31
Metriek stelsel ............................................................................................................................. 33
Lengte en omtrek ........................................................................................................................ 35
Oppervlakte ................................................................................................................................. 36
Inhoud ........................................................................................................................................... 37
Coördinaten ..................................................................................................................................... 37
Tips ............................................................................................................................................... 38
Studievaardigheden ........................................................................................................................... 40
Trefwoorden .................................................................................................................................... 40
Alfabetiseren.................................................................................................................................... 40
Indeling boek ................................................................................................................................... 41
Kaartlezen ........................................................................................................................................ 41
Hoe maak ik een mindmap? ......................................................................................................... 44
Oorzaak – gevolg ........................................................................................................................ 46
Middel – doel ............................................................................................................................... 47
Probleem-oplossing .................................................................................................................... 47
Overeenkomst – verschil ........................................................................................................... 48
Opsomming ................................................................................................................................. 48
Schema’s, tabellen en grafieken .................................................................................................. 49
Schema’s ..................................................................................................................................... 49
Tabellen........................................................................................................................................ 50
Grafieken...................................................................................................................................... 50
Diagrammen ................................................................................................................................ 51
WEBSITES .......................................................................................................................................... 53
Algemeen ......................................................................................................................................... 53
Taal ................................................................................................................................................... 53
Begrijpend lezen ............................................................................................................................. 53
Rekenen ........................................................................................................................................... 53
Cito Hulpboek 2015-2016
St. Jozefschool Noordhoek
3
B. Verschuuren
Taal
Spelling
Hoofdletters
1 Begin van de zin
Een zin begint met een hoofdletter.
Ga je mee?
Als de zin begint met een woord zoals 's morgens, schrijf je de s niet als hoofdletter, maar de
eerstvolgende letter wel.
‘s Middags is de school om twee uur uit.
Als de zin begint met een getal in cijfers krijg je helemaal geen hoofdletter aan het begin van
de zin.
13 is een ongeluksgetal.
2 Bij een citaat
Als je een citaat aankondigt, volgt na de : een hoofdletter.
De president zei: 'Ons land staat bij een ramp natuurlijk direct klaar met hulp.'
3 Namen van heilige personen en zaken
Wat als heilig geldt, krijgt een hoofdletter, ook als het gaat over persoonlijke
voornaamwoorden.
Ik geloof in God en dat Hij goed is voor iedereen.
Namen van heilige zaken krijgen een hoofdletter, ook als ze in samenstelling staan.
de Bijbel, Bijbeltaal, de Koran, Koranspreuk, Boeddhabeeld
4 Eigennamen
Eigennamen krijgen een hoofdletter.
Danny, het Andesgebergte, Moskou, de Efteling, Volkswagen
Bij persoonsnamen gaat het zo.
mevrouw Van den Brink, Mevrouw P. van den Brink
Het voorvoegsel van een eigen achternaam krijgt altijd een kleine letter als die naam achter
de naam van de partner komt te staan.
mevrouw Gruiters - van Baal
5 Afleidingen van aardrijkskundige namen
Duits, Engelstalig, de Nederlandse taal, de Zuid-Hollandse dorpen
Cito Hulpboek 2015-2016
St. Jozefschool Noordhoek
4
B. Verschuuren
Ook namen van talen en dialecten krijgen een hoofdletter.
Cockney, Spaans, Fries, Brabants
6 Namen van volken
Namen van volken en afleidingen daarvan krijgen een hoofdletter.
Amerikanen, Basken, Friezen, Joden, Hongaarse
Het aanduiden van een ras of geloofsaanduiding gebeurt niet met een hoofdletter.
joodse, indianen, mohammedaan
7 Feestdagen
Feestdagen krijgen een hoofdletter, maar de afleidingen daarvan niet.
Koningsdag, maar koningsfeest
Pasen, maar paasvakantie
8 Historische gebeurtenissen
Tweede Wereldoorlog, Golfoorlog, Hongerwinter
Historische periodes krijgen een kleine letter.
ijstijd, prehistorie, middeleeuwen
9 Titels
Titels van boeken, films, enz beginnen met een hoordletter.
De Passievrucht, Titanic, Jeugdjournaal
Je mag in titels ook elk inhoudswoord met een hoofdletter schrijven.
The People of Afghanistan
10 Lettervormwoorden
T-shirt, L-kamer
Geen hoofdletters
Windrichtingen.
Voorbeeld: noorden, oosten
Wel als het onderdeel is van een aardrijkskundige naam.
Voorbeeld: het rijke Westen, Amsterdam-Noord
Namen van dagen, maanden en seizoenen.
Voorbeeld: maandag, juni, winter
Namen van munten.
Voorbeeld: euro, kroon, dollar
Eigennamen die soortnamen zijn geworden.
Voorbeeld: cognac, bordeaux
Ambten en functies.
Voorbeeld: burgemeester, rector, minister
Maar we spreken de koning wel aan als: Majesteit.
Cito Hulpboek 2015-2016
St. Jozefschool Noordhoek
5
B. Verschuuren
Leestekens
Op het einde van een zin



Je zet een punt op het einde van een gewone zin.
Je zet een vraagteken op het einde van een vraagzin.
Je zet een uitroepteken op het einde van een uitroep.
Binnen een zin zet je een komma




voor en na een aanspreking
tussen delen van een opsomming
voor woorden als: maar, want, dus
tussen twee persoonsvormen in een zin
Hoi Kees, hoe is het met je?
Ik hou van voetbal, gym en tekenen.
Ik lach, want die grap was erg goed.
Je zet een dubbelpunt



Voor een opsomming
Mijn hobby’s zijn: zwemmen, scouting en boksen.
Voor wat iemand letterlijk zegt
De man riep: “ Stop, hou op!”
Je zet tussen aanhalingstekens wat iemand letterlijk zegt.
Aanhalingstekens
Aanhalingstekens worden gebruikt om aan te geven dat er iets gezegd wordt. Dat kan uit
gesproken of uit geschreven taal komen:

De Troonrede begint altijd met: "Leden van de Staten-Generaal".

Ze zei vanmorgen nog: "Ik kom op tijd thuis."

Er stond heel duidelijk "verboden te parkeren".
Puntkomma
of een kommapunt is een leesteken dat midden in een zin wordt geschreven. Achter een
puntkomma komt dan ook geen hoofdletter.
- Het vierde kwartaal ligt achter ons; 2010 is geschiedenis.
- Iedereen is welkom op mijn verjaardag; ik hoop echter dat mijn neef Piet wegblijft.
- Jacob was alleen; zijn vrouw lag ziek op bed.
De puntkomma wordt ook gebruikt in puntsgewijze opsommingen.
De volgende personen doen mee met het schaaktoernooi:




Piet;
Jan;
Arianne;
Jacob.
Cito Hulpboek 2015-2016
St. Jozefschool Noordhoek
6
B. Verschuuren
Liggend streepje
Als het eerste deel van een samenstelling eindigt op een klinker en het tweede deel begint
met een klinker, zet je een streepje om te voorkomen dat die twee klinkers samen één klank
vormen. Het is auto-ongeluk, radio-omroep en na-apen.









tussen de delen van aardrijkskundige namen. (Noord-Brabant, Zuid-Amerika)
om af te breken, als een woord niet meer op een regel kan (alleen afbreken aan het
einde van een lettergreep!)
om te scheiden en zo te voorkomen dat er uitspraakproblemen ontstaan (zee-eend,
zo-even)
In namen van getrouwde vrouwen (mevrouw Jansen-Van Kempen)
Na voorvoegsels als: adjunct-, non-, niet-, oud- en s(S)intadjunct-commies, non-actief, niet-roker, oud-ambassadeur, sint-bernard
In samengestelde aardrijkskundige namen (Noord-Hollands, Zuid- Amerikaans,
Noordoost- Duitsland)
In samenstellingen van symbolen en afkortingen (65-jarige, tv-toestel, €-teken)
In samenstellingen waarvan de beide delen gelijkwaardig zijn (minister-president)
Woorden die eindigen op -achtig krijgen een streepje: zebra-achtig.
Trema
Apostrof
 om enkele letters van het woord weg te laten (’t regent, m’n vader, 's nachts)
 voor het meervoud van woorden die eindigen op a, i, o, u en y. (ski’s, baby’s)
 om een verkeerde uitspraak te voorkomen (auto's. piano's, alinea's.)
In een tweede naamval die eindigt op een sisklank (Floris' schrift, Beatrix'
verjaardag, Mulisch' boek)
 In bepaalde combinaties van letters (havo'er, NAC'er, AOW'er, KPN'er.)
Cito Hulpboek 2015-2016
St. Jozefschool Noordhoek
7
B. Verschuuren
Tussen – en , – s
De tussen -s
In samenstellingen wordt een -s geschreven, wanneer deze ook wordt uitgesproken.
Dus: stationschef, moederskindje en scheepswrak.
De tussen - en
De tussen -en wordt geschreven wanneer het eerste woord van de samenstelling een
zelfstandig naamwoord is dat alléén een meervoud heeft op -en.
+ Woorden van het type 'dier+plant' : eendenkroos, rattenkruid en paardenbloem.
kippenei, want het meervoud van kip is alléén kippen.
aspergesoep, want het meervoud van asperge is asperges
gedaanteverwisseling, want het meervoud van gedaante kan zowel gedaanten als
gedaantes zijn.
Uitzonderingen :
Sommige woorden houden een -e als tussenletter (ook al zegt hoofdregel –en !)





Woorden die verwijzen naar een unieke persoon of zaak: zonnestraal, maneschijn
en Koninginnedag.
In bijvoeglijke naamwoorden waarvan het eerste deel alleen maar wordt gebruikt als
versterking van het bijvoeglijke tweede deel: apetrots, boordevol, reuzeleuk en
beregoed.
Het eerste deel van het woord is een zelfstandig naamwoord zonder meervoud:
rijstepap en roggebrood.
Woorden die niet meer als een samenstelling herkend worden (ruggespraak en
elleboog)
Het eerste deel van het woord is een bijvoeglijk naamwoord: hogeschool,
blindedarm.
Meervouden
Hoofdregel
Het meervoud van een zelfstandige naamwoord vorm je door er de meervouds- uitgangen
-s, 's, -en of -n achter te schrijven.
Een vaste S als dat geen probleem voor de uitspraak oplevert: sektes, tantes, printers,
logés en bureaus.
Een ‘S als je een fout bij de uitspraak kunt maken : auto's, piano's, alinea's, baby's, jury's
en ski's.
woorden op -ik
Je schrijft 2 k's als de klemtoon op ik valt: snikken, blikken, likken en tikken.
Je schrijft 1 k als de klemtoon niet op ik valt: monniken, viezeriken en leeuweriken.
woorden op -ie of -ee
Cito Hulpboek 2015-2016
St. Jozefschool Noordhoek
8
B. Verschuuren
Een extra E (dus ën) als de klemtoon op de ie of ee valt, dus aan het eind!: feeën, genieën
en reeën.
Alleen een N en een trema erbij als de klemtoon er niet op valt: bacteriën, poriën en oliën.
Let op:
Sommige woorden uit het Latijn krijgen een ander meervoud: politici, medici, medium/media,
museum/musea.
Zelfstandig gebruikte bijvoeglijke naamwoorden, telwoorden en voornaamwoorden
- Zelfstandig gebruikte woorden krijgen -n als ze slaan op mensen die niet in dezelfde
zin worden genoemd.
Vb. Hoeveel verslaafden kunnen ze in Rotterdam nog opvangen?
- Zelfstandig gebruikte woorden krijgen geen n als ze op mensen slaan die wél in
dezelfde zin worden genoemd.
Vb. Veel supporters in Eindhoven kwamen met de trein en slechts enkele met de eigen
auto.
-
Zelfstandig gebruikte woorden krijgen geen n als ze op dieren, planten of dingen
slaan.
Vb. Van alle clubs was Noordhoek de eerste.
Controle spelling
Haas
Schrijf het woord zoals je het hoort.
korte klank: a (jas), o (bos), i (kip), e (bes), u (bus) of
lange klank: aa (maan), oo(roos), ee ( teen), uu (vuur)
Poes
Schrijf het woord zoals je het hoort,
Tweetekenklanken: ie (tien), oe (poes),
ui (uil) , eu (reus),
ou (stout), ij (ijs)?
Beer
Bij woorden met –eer, -eur en –oor,
kun je de ee, oo en de eu niet zo goed horen. Je schrijft ze wel !
De r is een plaagletter bij –eer, -oor en –eur!
Slak
Schrijf het woord zoals je het hoort. Let op: twee medeklinkers vooraan!!
Wesp
Schrijf het woord zoals je het hoort. Let op: twee medeklinkers achteraan!!
Staart
Schrijf het woord zoals je het hoort. Let op: twee medeklinkers vooraan en
achteraan!!
Cito Hulpboek 2015-2016
St. Jozefschool Noordhoek
9
B. Verschuuren
Worst
Schrijf het woord zoals je het hoort. Let op: drie medeklinkers achteraan!!
Struik
Schrijf het woord zoals je het hoort. Let op: drie medeklinkers vooraan!!
Schaap
Als je na de s een g hoort, schrijf je sch.
Let op: hoor je ook een r, schrijf dan: schr (schroef)
Geit
Je kunt niet horen met welke ei/ij of au/ou je een woord moet schrijven.
Die woorden moet je onthouden.
Slang
-ng (slang) en -nk(pink) zijn vaste klankgroepen.
Tussen de n en de k komt nooit een g !
Slurf
specht
Tussen sommige medeklinkers ( de l en de r) hoor je een u. Die moet je niet
schrijven. (kerk, kalf, melk, storm)
Acht, echt, icht, ocht en ucht zijn vaste klankgroepen, je schrijft ze altijd zo!
Na een korte klank( a,e,i,o,u,) schrijf je altijd –cht!
Behalve bij; hij ligt, hij legt en hij zegt.
Meeuw
–eeuw, -ieuw en –uw zijn vaste klankgroepen, je schrijft ze altijd zo.
Als de w de laatste letter is , komt er altijd een u voor!
Het is niet nieuw, dat een meeuw en een leeuw nogal ruw met elkaar omgaan.
Haai
Aai, ooi en oei zijn vaste klankgroepen, je schrijft ze altijd zo.
Je hoort aan het eind een j maar je schrijft een i
Oei, zei de haai in de kooi. Dat is een mooie prooi!
Zwarte mieren
In veel woorden hoor je een u achteraan , maar je schrijft een e.
We noemen dit de stomme “e”.
De zwarte mieren kropen op de grote fles limonade.
Poedel
In veel woorden hoor je een u achteraan , maar je schrijft een e.
De stomme “e” komt voor in woorden die eindigen op :
–el, -em en –er (poedel, bliksem, spijker)
Cito Hulpboek 2015-2016
St. Jozefschool Noordhoek
10
B. Verschuuren
Eend
Als je aan het eind van een woord een t hoort, moet je het woord langer
maken. Je kunt dan horen of je een t of d moet schrijven.
Eend-eenden, taart-taarten
Muisje
Hoor je achteraan het woord –je, -tje of –pje. Schrijf dan eerst gewoon het
woord. Plak –je, tje of –pje er achteraan.
Boten
1. Verdeel het woord in klankgroepen
(in het boek toren)
2. Hoor je aan het eind van een klankgroep een lange klank(aa,ee,oo,uu)?
3. Schrijf dan maar een a,e,o,u.
Lange klanken hebben pech, ik haal gewoon een letter weg!
Boo/ten, ree/gen, muu/ren, slaa/pen
Let op; de –eer, -oor woorden. Je hoort geen lange klank maar je mag toch
een letter weghalen!
Beer-be/ren, boor- bo/ren, meer-me/ren,
Cito Hulpboek 2015-2016
St. Jozefschool Noordhoek
11
B. Verschuuren
Zinsdelen
Schema zinsdelen
Zinsdeel
Persoonsvorm
(pv)
Werkwoordelijk
gezegde
(ww gez.)
Onderwerp
Lijdend
voorwerp
Meewerkend
voorwerp
Uitleg
Het
belangrijkste
werkwoord in
de zin
Voorbeelden en trucs
Voorbeeldzin: Ze pakt een boek van de tafel.
Drie manieren om erachter te komen wat de persoonsvorm
is:
1. Verander de tijd. Welk woord verandert?
Ze pakte een boek van de tafel  pak is de persoonsvorm.
2. Maak er meer of minder van. Welk woord
verandert?
Ze pakken een boek van de tafel.  pak is de
persoonsvorm.
3. Maak er een vraagzin van. Welk woord staat
vooraan?
Pakt ze een boek van de tafel?  pak is de persoonsvorm.
Alle
werkwoorden in
de zin
De persoonsvorm hoort ook bij het werkwoordelijk
gezegde. Als er geen andere werkwoorden in de zin staan,
is de persoonsvorm ook het werkwoordelijk gezegde.
Voorbeeldzin: Ik ga met mijn broertje vissen.
Persoonsvorm: ga
Werkwoordelijk gezegde: ga vissen
De persoon,
Wie of wat + persoonsvorm?
Voorbeeldzin: Wie of wat pakt?
dier of het
voorwerp die bij Antwoord: Ze  dat is het onderwerp.
de
persoonsvorm
hoort.
Een persoon,
Wie of wat + persoonsvorm + onderwerp?
dier, voorwerp, Voorbeeldzin: Wie of wat pakt ze?
Antwoord: een boek  dat is het lijdend voorwerp.
begrip of
gebeurtenis.
Een persoon,
Aan/voor wie of wat + persoonsvorm + onderwerp
voorwerp, of
+lijdend voorwerp?
dier.
Let op:
Het gaat erom,
 Als er aan of voor in de zin staat, moet je dat
dat je iets of
kunnen weghalen, anders is het geen meewerkend
iemand iets
voorwerp.
geeft, iets voor
 Als er geen aan of voor in de zin staat, moet je het
hem/haar doet,
er kunnen neerzetten, anders is het geen
enz.
meewerkend voorwerp.
Voorbeeldzin: Johan geeft zijn zusje een schop.
Persoonsvorm: geeft
Onderwerp: Johan
Lijdend voorwerp: een schop
Cito Hulpboek 2015-2016
St. Jozefschool Noordhoek
12
B. Verschuuren
Meewerkend voorwerp: Aan/voor wie of wat geeft Johan
een schop?
Antwoord: zijn zusje  dat is het meewerkend voorwerp.
Check: kun je aan of voor weghalen of in de zin zetten? Ja!
Kijk maar:
Johan geeft aan zijn zusje een schop. Dus: het klopt!
Bijwoordelijke
bepaling
Bijw. bep. van
tijd:
een
omschrijving
van tijd of
tijdsduur.
Bijw. bep. van
plaats: een
omschrijving
van plaats
Stel de vragen: wanneer? sinds wanneer? hoe lang?
hoe vaak?
Voorbeeldzin: Ik loop elke dag naar school.
Vragen: (Sinds) wanneer? hoe lang? hoe vaak?
antwoord: elke dag een bijw. bep. van tijd.
Stel de vragen: waar? waarheen?
Voorbeeldzin: Ik loop elke dag naar school.
Vragen: Waar? waarheen?  antwoord: naar school  dat
is een bijw. bep. van plaats.
Woordsoorten
Schema woordsoorten
Woordsoort
Uitleg
Voorbeelden
Zelfstandig
naamwoord
Een voorwerp, persoon, dier of begrip. tafel, vader, zekerheid, onrust,
Er kan een lidwoord voor. Het kan
honden
vaak in het meervoud of in het
enkelvoud staan.
Lidwoord
Woord(je) dat voor het zelfst. nmw.
hoort.
Dit zijn ze: de, het, een
Voorzetsel
Een woord dat voor het lidwoord en
zelfst. nw. hoort.
Plaats: De vaas staat op de
kast.
Kan gaan over: plaats, tijd, bezit of het Tijd: Ik kom over een uur.
hoort bij een werkwoord.
Bezit: Het boek is van mij.
Werkwoord: Ik houd van
tennissen.
Voegwoord
Een woord dat twee woorden of
zinsdelen aan elkaar plakt.
Cito Hulpboek 2015-2016
St. Jozefschool Noordhoek
Ik ben moe dus ga ik slapen.
Mijn vader en moeder zijn heel
lief.
13
B. Verschuuren
Bijvoeglijk
naamwoord
Een woord dat tussen een lidwoord en Ik heb een geweldig boek
een zelfstandig naamwoord in staat.
gelezen.
Het zegt iets over het zelfstandig
Mijn zus heeft een rode jurk.
naamwoord.
Als er geen lidwoord is, staat het voor
het zelfstandig naamwoord.
Blauwe knikkers vind ik het
mooist.
Hij houdt van zoete dropjes.
Werkwoord
Een woord dat zegt wat je doet of
deed.
lopen, liep, gelopen, zegt,
gezegd
Persoonlijk
voornaamwoord
Een woord dat een persoon aanwijst.
Dit zijn ze:
Bezittelijk
voornaamwoord
Een woord dat zegt van wie iets is.
Dit zijn ze: mijn, jouw, ons/onze,
hun, uw, zijn, haar
Aanwijzend
voornaamwoord
Een woord waarbij je kunt wijzen
Dit zijn ze:
Telwoorden
ik, hij, jij, jou, zij (enkelvoud en
meervoud), wij, jullie, u, ze, ons
dit, die, deze, dat
Hoofdtelwoord: een getal
twee, zesentachtig, driehonderd
zestien.
Rangtelwoord: je kunt vragen:
hoeveelste?
eerste, vijftiende, tachtigste,
laatste
Onbepaald telwoord: heeft te maken
met hoe veel.
Enkele, sommige, enige,
meeste
Bijvoeglijk naamwoord
Een bijvoeglijk naamwoord eindigt vaak op een -e
Dit geldt bijvoorbeeld voor bijvoeglijke naamwoorden die de vorm of kleur
aanduiden. een ovale/rode/ronde/vierkante tafel
Is het bijvoeglijk naamwoord een stof dan krijg je –en !
 Soms moet je de medeklinker verdubbelen, om te voorkomen dat je het
woord verkeerd uitspreekt: (wol) een wollen trui.
 Soms moet je een klinker weghalen: (steen) een stenen muur.
 Soms verandert de -s- in een -z-: (glas) een glazen deur.
 Soms verandert er helemaal niks: (aluminium) een aluminium kozijn
 Als het voltooid deelwoord gebruikt wordt als een bijvoeglijk naamwoord
en het eindigt op –en dan eindigt het bijvoeglijk naamwoord ook op –en.
Bijv. Ik heb mijn lunch opgegeten ( voltooid deelwoord )
Cito Hulpboek 2015-2016
St. Jozefschool Noordhoek
14
B. Verschuuren
Ik heb genoten van mijn opgegeten lunch ( bijvoeglijk naamwoord )
Werkwoordspelling
Cito Hulpboek 2015-2016
St. Jozefschool Noordhoek
15
B. Verschuuren
Tegenwoordige tijd
Opmerking: Als jij ( of je wat je kunt vervangen door jij ) achter de persoonsvorm
(werkwoord) staat dan gebruik je dus alleen de stam!
Verleden tijd
Als de persoonsvorm in de verleden tijd staat dan kan het werkwoord zowel sterk als zwak zijn. De
zwakke werkwoorden zijn regelmatig (rennen-rende), de sterke werkwoorden zijn anders dan de
regel (lopen-liep). De sterke werkwoorden moet je 'gewoon' onthouden. ( kijk ook bij de sterke
werkwoorden )
Cito Hulpboek 2015-2016
St. Jozefschool Noordhoek
16
B. Verschuuren
F o K S CH aa P T a X i
1.
Vind de stam van het werkwoord (de ik-vorm in de tegenwoordige tijd)
2.
Kijk of de laatste letter van de stam in de F o K S CH aa P T a X i zit.
= te / ten
= de /den
Let op! Woorden waarbij de laatste letter van de stam verandert
(leven – ik leef of neuzen – ik neus)
daar komt ALTIJD de / den achter!!!
VF en ZS
woorden op -f of -s
De f wordt meestal een v en de s vaak een z :
Kloof , staaf, laars en kluis
worden
kloven, staven, laarzen en kluizen.
Uitzonderingen zijn: fotografen, parafen en kaarsen!
Voltooid deelwoord
Een voltooid deelwoord begint vaak met
be-,
ge-
ver-
of
ont-.
Een voltooid deelwoord eindigt op:
•en
•d
•t
Als je niet weet of het voltooid deelwoord op een t of een d eindigt dan kun je het langer
maken (in de verleden tijd).
Bijvoorbeeld:
Ik heb de wedstrijd gerend want …. Ik rende de wedstrijd.
Cito Hulpboek 2015-2016
St. Jozefschool Noordhoek
17
B. Verschuuren
Ik heb de route gefietst want….ik fietste de route
Uiteraard kun je ook de fokschaaptaxi gebruiken
Cito Hulpboek 2015-2016
St. Jozefschool Noordhoek
18
B. Verschuuren
Bijvoeglijk gebruik van werkwoorden
De tafel is geverfd; de foto is vergroot; de pannenkoek is gebakken. Het voltooid deelwoord
kun je ook bijvoeglijk gebruiken (een bijvoeglijk naamwoord zegt iets over een zelfstandig
naamwoord); het komt dan voor het zelfstandig naamwoord te staan: de geverfde tafel, de
vergrote foto en de gebakken pannenkoek.
Over het algemeen eindigen bijvoeglijke naamwoorden op een -e. Dat geldt ook voor
bijvoeglijk gebruikte voltooide deelwoorden van zwakke werkwoorden.
Veel voltooide deelwoorden van sterke werkwoorden eindigen op -en. Wanneer een voltooid
deelwoord van een sterk werkwoord bijvoeglijk wordt gebruikt, blijft de -en staan (de
bevroren ijspegel, het gestolen sieraad, de gelopen wedstrijd).
Een tweede regel is dat een bijvoeglijk gebruikt voltooid deelwoord altijd zo kort
mogelijk moet worden geschreven. De vergrote foto in plaats van de vergrootte foto; de
verbrande kolen in plaats van de verbrandde kolen. Overigens geldt het ‘zo kort mogelijk
schrijven’ ook voor de verleden tijd meervoud van sterke werkwoorden: wij betraden het huis
(i.p.v. betraadden) of zij boden op het schilderij (i.p.v. zij boodden).
Sterke werkwoorden
Als de verleden tijd of het voltooid deelwoord van een werkwoord afwijkt van de regelmaat
die we zien bij zwakke werkwoorden, spreken we van sterke werkwoorden.
Hieronder staat een overzicht van vaak gebruikte sterke werkwoorden. De lijst is niet
compleet, maar de meeste gangbare sterke werkwoorden staan erin.
•aansteken - stak aan - aangestoken
•bevriezen - bevroor - bevroren
•aanwijzen - wees aan - aangewezen
•bewijzen - bewees - bewezen
•afbreken - brak af - afgebroken
•bezoeken - bezocht - bezocht
•aflopen - liep af - afgelopen
•bidden - bad - gebeden
•afsnijden - sneed af - afgesneden
•bieden - bood - geboden
•aftreden - trad af - afgetreden
•bijten - beet - gebeten
•bedenken - bedacht - bedacht
•binden - bond - gebonden
•bedriegen - bedroog - bedrogen
•blazen - blies - geblazen
•beginnen - begon - begonnen
•blijven - bleef - gebleven
•begraven - begroef - begraven
•breken - brak - gebroken
•besluiten - besloot - besloten
•brengen - bracht - gebracht
•bestrijden - bestreed - bestreden
•buigen - boog - gebogen
•bevinden - bevond - bevonden
•denken - dacht - gedacht
Cito Hulpboek 2015-2016
St. Jozefschool Noordhoek
19
B. Verschuuren
•doen - deed - gedaan
•laten - liet - gelaten
•doorgeven - gaf door - doorgegeven
•lezen - las - gelezen
•dragen - droeg - gedragen
•liegen - loog - gelogen
•drinken - dronk - gedronken
•liggen - lag - gelegen
•duiken - dook - gedoken
•lijden - leed - geleden
•eten - at - gegeten
•lopen - liep - gelopen
•fluiten - floot - gefloten
•melken - melkte / molk - gemolken
•gaan - ging - gegaan
•meten - mat - gemeten
•gebieden - gebood - geboden
•moeten - moest - gemoeten
•gelden - gold - gegolden
•mogen (mag) - mocht - gemogen
•genezen - genas - genezen
•nemen - nam - genomen
•genieten - genoot - genoten
•ontbijten - ontbeet - ontbeten
•geven - gaf - gegeven
•opblazen - blies op - opgeblazen
•gieten - goot - gegoten
•opmeten - mat op - opgemeten
•glijden - gleed - gegleden
•opschrijven - schreef op opgeschreven
•graven - groef - gegraven
•hangen - hing - gehangen
•opschuiven - schoof op - opgeschoven
•hebben - had - gehad
•helpen - hielp - geholpen
•houden - hield - gehouden
•houwen - hieuw - gehouwen *
•kiezen - koos - gekozen
•kijken - keek - gekeken
•klimmen - klom - geklommen
•kluiven - kloof - gekloven
•knijpen - kneep - geknepen
let op:
•prijzen - prees - geprezen
(complimenten geven, eren)
•prijzen - prijsde - geprijsd (prijsjes
opplakken)
•rijden - reed - gereden
•roepen - riep - geroepen
•ruiken - rook - geroken
•schelden - schold - gescholden
•komen - kwam - gekomen
•scheppen - schiep - geschapen
(creëren, maken)
•kopen - kocht - gekocht
in tegenstelling tot:
•kruipen - kroop - gekropen
•kunnen - kon - gekund
•lachen - lachte - gelachen *
Cito Hulpboek 2015-2016
scheppen - schepte - geschept (graven
met een schep)
•scheren - schoor - geschoren (haren
verwijderen)
St. Jozefschool Noordhoek
20
B. Verschuuren
in tegenstelling tot:
•verkiezen - verkoos - verkozen
scheren - scheerde - gescheerd
(rakelings langsvliegen)
•verkopen - verkocht - verkocht
•verliezen - verloor - verloren
•schieten - schoot - geschoten
•vermijden - vermeed - vermeden
•schrijven - schreef - geschreven
•schuiven - schoof - geschoven
•verschuiven - verschoof - verschoven
•verwijzen - verwees - verwezen
•slaan - sloeg - geslagen
•verzoeken - verzocht - verzocht
•slapen - sliep - geslapen
•vinden - vond - gevonden
•sluiten - sloot - gesloten
•vlechten - vlocht - gevlochten
•smelten - smolt - gesmolten
•vliegen - vloog - gevlogen *
•snijden - sneed - gesneden
•voldoen - voldeed - voldaan
•spuiten - spoot - gespoten
•voorlezen - las voor - voorgelezen
•staan - stond - gestaan
•vragen - vroeg - gevraagd
•sterven - stierf - gestorven
•vriezen - vroor - gevroren
•strijden - streed - gestreden
•waaien - woei (waaide) - gewaaid
•stuiven - stoof - gestoven
•wegen - woog - gewogen
•terugvinden - vond terug teruggevonden
•weglaten - liet weg - weggelaten
•trekken - trok - getrokken *
•weglopen - liep weg - weggelopen
•uitblazen - blies uit - uitgeblazen
•werpen - wierp - geworpen
•uittrekken - trok uit - uitgetrokken
•werven - wierf - geworven
•uitvinden - vond uit - uitgevonden
•weten - wist - geweten
•uitzenden - zond uit - uitgezonden
•wijzen - wees - gewezen
•vallen - viel - gevallen
•worden - werd - geworden
•vangen - ving - gevangen
•wrijven - wreef - gewreven
•varen - voer - gevaren
•zeggen - zei - gezegd
•vechten - vocht - gevochten *
•zenden - zond - gezonden
•verbieden - verbood - verboden
•zien - zag - gezien
•verbinden - verbond - verbonden
•zijn (ik ben, jij bent, ben jij, hij is) - was
- geweest
•verblijven - verbleef - verbleven
•verdenken - verdacht - verdacht
•zitten - zat - gezeten
•zoeken - zocht - gezocht
•vergeten - vergat - vergeten
Cito Hulpboek 2015-2016
St. Jozefschool Noordhoek
21
B. Verschuuren
•zuigen - zoog - gezogen *
•zwerven - zwierf - gezworven
•zullen - zou - (gezuld)
•zwijgen - zweeg - gezwegen
* Sommige werkwoorden zijn samengesteld uit een sterk werkwoord + een ander woord en
veranderen daarmee in een zwak werkwoord:
•beeldhouwen - beeldhouwde - gebeeldhouwd
•bekvechten - bekvechtte - gebekvecht
•glimlachen - glimlachte - geglimlacht
•stofzuigen - stofzuigde - gestofzuigd
•stuiptrekken - stuiptrekte - gestuiptrekt
•zweefvliegen - zweefvliegde - gezweefvliegd
Woordenschat
http://begrijpendlezen-woordenschat.yurls.net/nl/page/
Begrijpend lezen
Begrijpend lezen is misschien wel het belangrijkste vak op de basisschool. Het begrijpen van
geschreven tekst is de sleutel tot kunnen leren/studeren.



Hoe kun je een geschiedenissamenvatting leren als je de tekst niet begrijpt?
Hoe maak je een taalles als je de opdracht niet snapt?
Hoe weet je wat je moet uitrekenen als je de verhaaltjessommen niet doorziet?
Begrijpend lezen is meer dan het verklanken van letters. Een tekst ‘scannen’ om de
kernwoorden eruit te halen, het achterhalen van de betekenis van een woord dat je niet kent,
informatie kritisch bestuderen en bepalen wat het doel van de schrijver van een tekst is – het
zijn vaardigheden waar je je hele leven profijt van hebt.
Cito Hulpboek 2015-2016
St. Jozefschool Noordhoek
22
B. Verschuuren
Er zijn verschillende factoren die belangrijk zijn als het gaat om het goed begrijpen van een
tekst.




Natuurlijk denken we dan aan het begrijpen van de betekenis van de woorden en
leestekens, een goed ontwikkelde woordenschat dus.
Ook het vlot kunnen lezen (technisch lezen) van een tekst is van belang.
Verder moeten kinderen de samenhang tussen de zinnen begrijpen.
Tenslotte is het onderwerp van een tekst relevant. Als een kind al iets over een
onderwerp weet, zal het de tekst eerder begrijpen dan als het weinig over het
onderwerp weet.
hulpmiddelen om een tekst beter te begrijpen zijn bijvoorbeeld :





maak een samenvatting ( een woordweb of mindmap )
bedenk vragen of kernwoorden
gebruik je voorkennis
herken tekstkenmerken
achterhaal de betekenis van moeilijke woorden
Cito Hulpboek 2015-2016
St. Jozefschool Noordhoek
23
B. Verschuuren
Cito Hulpboek 2015-2016
St. Jozefschool Noordhoek
24
B. Verschuuren
Cito Hulpboek 2015-2016
St. Jozefschool Noordhoek
25
B. Verschuuren
Rekenen
Getallen
Afronden van getallen
Als je een getal wilt afronden op twee decimalen nauwkeurig, dus op twee cijfers achter de
komma, dan kijk je naar de derde decimaal:
Is de derde decimaal een 0, 1, 2, 3, of 4, dan rond je af naar beneden.
Dus:
 17,7834≈17,78
 0,67285≈0,67
Is de derde decimaal een 5, 6, 7, 8, of 9, dan rond je af naar boven.
Dus:
 12,7864≈12,79
 0,67914≈0,68
Het teken = betekent: "is gelijk aan" .
Het teken ≈ betekent: "is ongeveer gelijk aan" .
Kommagetallen
Omdat er 10 cijfers ( 0 , 1 , 2 , 3 , 4 , 5 , 6 , 7 , 8 en 9 ) worden gebruikt, spreek je van het
tientallig stelsel of decimale stelsel. De plaats van het cijfer bepaalt de waarde ervan. De
0 is nodig om een lege plaats aan te geven.
Decimale getallen kun je weergeven op een getallenlijn.
Bij sommige getallen komen er geen cijfers achter de decimale komma (punt). Dan spreek je
van gehele getallen. Gehele getallen zijn 0 , 1 , 2 , 3 , 4 , 5 , 6 , 7 , 8 , 9 , 10 , 11 , 12 ,
enzovoorts.
Hoe verder een getal naar rechts ligt op de getallenlijn hoe groter het is:
 3 is groter dan 2 ; je schrijft 3>2
 307,15 is groter dan 62,853 ; je schrijft 307,15>62,853
 11,3 is kleiner dan 11,31 ; je schrijft 11,3<11,31
Het getal 3,15 ligt tussen 3,1 en 3,2 in. Dat betekent dat 3,15 groter is dan 3,1 maar
kleiner is dan 3,2 . Je kunt dit schrijven als 3,1<3,15<3,2 .
Optellen, aftrekken, vermenigvuldigen en delen
Je wilt weten hoeveel twee getallen samen zijn. Je moet de getallen optellen.
Je krijgt dan de som van deze getallen.
Je wilt weten hoeveel twee getallen verschillen. Je moet de getallen van elkaar aftrekken.
Je krijgt het verschil van beide getallen.
Bijvoorbeeld:
2,15+3,98=6,13
10−8,95=1,05
Cito Hulpboek 2015-2016
St. Jozefschool Noordhoek
26
B. Verschuuren
Wat kosten tien schriften van € 1,25 samen?
Je moet vermenigvuldigen om het antwoord te vinden: 10×1,25=12,50 .
Je krijgt dan de product van deze getallen. Tien schriften kosten € 12,50.
Hoeveel schriften van € 1,25 kun je voor € 15,00 kopen?
Je moet delen om het antwoord te vinden: 15/1,25=12 . 12 is het quotiënt van 15 en 1,25 .
Voor € 15,00 kun je 12 schriften kopen.
Cijferend rekenen
aftrekken
Optellen
Vermenigvuldigen
Cito Hulpboek 2015-2016
St. Jozefschool Noordhoek
27
B. Verschuuren
delen
Breuken
Een rechthoek is in 12 gelijke vierkantjes verdeeld. 7 daarvan zijn rood gekleurd. Dat is
7 /12 deel.
7 /12 heet een breuk.
7 is de teller en
12 is de noemer.
De noemer is de naamgever: het zijn twaalfde delen, kortweg twaalfden.
De teller telt hoeveel twaalfden er zijn: er zijn zeven twaalfden.
Je ziet: 7/12 =14/ 24 .
7 van de 12 is hetzelfde gedeelte als 14 van de 24
.
Zo geldt ook: 2/ 5 =4 /10 =6/ 15 =8 /20 =10/ 25 . Je kunt teller en noemer met
hetzelfde getal vermenigvuldigen zonder dat de waarde van de breuk verandert.
Als je de teller en de noemer met hetzelfde getal vermenigvuldigt, blijft de breuk hetzelfde deel
weergeven.
Omgekeerd is 8/ 20 gelijk aan 2/ 5 , dus je kunt ook teller en noemer door hetzelfde getal
delen zonder dat de waarde van de breuk verandert.
Het vereenvoudigen van een breuk is het zoeken naar een gelijke breuk met de kleinst
mogelijke teller en noemer.
Heb je behalve 7 /12 deel ook nog 2 gehele rechthoeken rood gekleurd, dan is dat samen
2+7/ 12 . Dat schrijf je als 2 7/ 12 .
Procenten
Het Franse "pro cent" betekent "per honderd" .
Dus 1 procent betekent 1 van elke 100 .
Dan wordt dat dus 1 /100
deel van het totaal. Je schrijft: 1 % = 1 /100
Dus 1 % van 500 is 1 /100
En 12 % van 500 is 12/ 100
Cito Hulpboek 2015-2016
.
deel van 500 . Dat is 1/ 100 ×500=5 .
deel van 500 . Dat is 12/100 ×500=60
St. Jozefschool Noordhoek
28
B. Verschuuren
Relaties tussen breuken, procenten en kommagetallen
Cito Hulpboek 2015-2016
St. Jozefschool Noordhoek
29
B. Verschuuren
Verhoudingen
Je hebt een baantje.
Je verdient € 4,00 per uur. Hoeveel je verdient, hangt af van het aantal uur dat je werkt.
gewerkte uren
1 3
verdiensten (in € ) 4
4
6
8
12 16 24 32
In de tabel zie je dat het onderste getal telkens 4 keer zo groot is als het getal erboven. De
verhouding tussen het aantal gewerkte uren en de verdiensten is steeds 1:4 (spreek uit: "één
staat tot vier" ).
Je noemt zo'n tabel een verhoudingstabel.
Cito Hulpboek 2015-2016
St. Jozefschool Noordhoek
30
B. Verschuuren
Meten
Geld
Tijd, klok en kalender
http://help.rekentuin.nl/instructions_clock/
• De wijzer (analoge) klok = bijvoorbeeld de ronde klok aan de muur.
• De digitale klok = bijvoorbeeld de klok van een wekkerradio.
• Tekstueel = met tekst wordt aangeven hoe laat het is
ANALOOG
Cito Hulpboek 2015-2016
DIGITAAL
St. Jozefschool Noordhoek
TEKSTUEEL
31
B. Verschuuren
Kalender
Januari – Februari – Maart – April – Mei- Juni –
Juli - Augustus – September – Oktober – November - December
de dagen van de maanden kun je met je knokkels bepalen
een jaar heeft 365 dagen.
Behalve in het schrikkeljaar dan zijn het 366 dagen. ( februari heeft dan 29 dagen i.p.v. 28 )
Cito Hulpboek 2015-2016
St. Jozefschool Noordhoek
32
B. Verschuuren
Metriek stelsel
Cito Hulpboek 2015-2016
St. Jozefschool Noordhoek
33
B. Verschuuren
Cito Hulpboek 2015-2016
St. Jozefschool Noordhoek
34
B. Verschuuren
Lengte en omtrek
Een meter is de standaardmaat voor de lengte. Het is de standaard lengte-eenheid. Elke meter
van een meetlat of een rolmaat moet even groot zijn als de standaardmeter. Er wordt een
standaardmeter bewaard in Parijs. Voor veelvouden van een meter, of delen van een meter,
worden voorvoegsels gebruikt. Hier zie je de bekendste.
hoeveelheid
voorvoegsel
symbool
duizend m =1000 m
kilo (k)
km
honderd m =100 m
hecto (h)
hm
tien m =10 m
deca (da)
dam
tiende =0,1 m
deci (d)
dm
honderdste =0,01 m
centi (c)
cm
duizendste =0,001 m
milli (m)
mm
Cito Hulpboek 2015-2016
St. Jozefschool Noordhoek
meter =1 m
35
B. Verschuuren
Omtrek vierkant = lengte + breedte + lengte + breedte ( l+b+l+b )
Oppervlakte
Oppervlakte = lengte x breedte
Oppervlakte = vierkante ( mm2, cm2, dm2, m2, dam2, hm2, km2 )
Cito Hulpboek 2015-2016
St. Jozefschool Noordhoek
36
B. Verschuuren
Inhoud
Inhoud= lengte x breedte x hoogte
Inhoud= kubieke ( cm3 , dm3, m3, dam3, hm3, km3 )
1 liter = 1 dm3
Coördinaten
Cito Hulpboek 2015-2016
St. Jozefschool Noordhoek
37
B. Verschuuren
Tips
Je hebt leren werken met lengtematen, oppervlaktematen en inhoudsmaten. Maar er zijn
veel meer zaken die je kunt meten. Bijvoorbeeld tijd, snelheid, lichtsterkte, grootte van
computerbestanden, geluidssterkte, enzovoort.
In het S.I.-stelsel zijn alle gebruikte eenheden vastgelegd.
Hier zie je een paar veel voorkomende grootheden met hun eenheid.
grootheid
letter eenheid
symbool
lengte, omtrek
l,P
meter
m
oppervlakte
A
vierkante meter
m2
inhoud, volume
I,V
kubieke meter
liter
m3
L (1 L = 0,001 m3)
massa
m
gram
g
tijd
t
seconde
s
temperatuur
T
graden Celsius
°C
snelheid
v
meter per seconde m/s
bestandsgrootte
byte
b
Daarnaast worden door middel van voorvoegsels tienvouden van die eenheden
aangegeven...
Een voorbeeld van zo'n voorvoegsel is "centi" , wat "honderdste" betekent: centimeter =
honderdste meter, centigram = honderdste gram, centiliter = honderdste liter. De
belangrijkste voorvoegsels zijn:
voorvoegsel afkorting betekenis
voorvoegsel afkorting betekenis
deci
d
tiende
deca
da
tiental
centi
c
honderdste
hecto
h
honderdtal
milli
m
duizendste
kilo
k
duizendtal
micro
µ
miljoenste
Mega
M
miljoen
nano
n
miljardste
Giga
G
miljard
pico
p
biljoenste
Tera
T
biljoen
Cito Hulpboek 2015-2016
St. Jozefschool Noordhoek
38
B. Verschuuren
Cito Hulpboek 2015-2016
St. Jozefschool Noordhoek
39
B. Verschuuren
Studievaardigheden
Trefwoorden
Alfabetiseren
Cito Hulpboek 2015-2016
St. Jozefschool Noordhoek
40
B. Verschuuren
Indeling boek
Kaartlezen
Cito Hulpboek 2015-2016
St. Jozefschool Noordhoek
41
B. Verschuuren
Cito Hulpboek 2015-2016
St. Jozefschool Noordhoek
42
B. Verschuuren
Cito Hulpboek 2015-2016
St. Jozefschool Noordhoek
43
B. Verschuuren
Hoe maak ik een mindmap?
Met een Mind Map kun je alle informatie die je in je hoofd hebt opgeslagen eenvoudig
vertalen naar een overzichtelijk schema op papier. Deze techniek geeft je de mogelijkheid
om verder te denken dan je normaal zou doen. Je ziet nieuwe verbanden en kunt creatieve
oplossingen bedenken.
Stappen
1. Begin met een centraal onderwerp
Pak het grote papier en schrijf in het midden een centraal onderwerp op. Dit is het onderwerp
waar de Mind Map om draait. Maak van dit onderwerp ook een kleine tekening.
Tip:‘Gebruik altijd kleuren als je aan het Mind Mappen bent. Dat maakt het proces veel
leuker en veel interessanter!’
2. Verbind takken aan het onderwerp
Kies een gekleurde stift en teken een tak van de middelste afbeelding naar buiten. Schrijf op
deze tak een woord dat te maken heeft met het centrale onderwerp. Teken met andere
kleuren ook nog een aantal andere takken.(bijvoorbeeld de hoofdstukken van je werkstuk, of
de kopteksten ( alinea’s van de tekst die je aan het lezen bent ).
Tip: Gebruik één woord per tak
3. Verbind grote takken met zijtakken
Aan de grote takken die je net getekend hebt kun je nu zijtakken toevoegen. Die zijtakken
zijn de trefwoorden die horen bij de grote takken van het onderwerp.
4. Blijf tekenen
Blijf plaatjes tekenen terwijl je een Mind Map maakt – de afbeeldingen helpen je om je
fantasie aan te sporen. Het hoeven geen kunstwerkjes te zijn – grove schetsen zijn goed
genoeg. Het is vooral belangrijk dat het beeld je geheugen aan kan spreken.
5. Vul je Mind Map regelmatig aan
Wanneer je de eerste opzet voor je Mind Map af hebt, zul je merken dat er steeds meer
ideeën in je opkomen die je in je Mind Map kunt verwerken. Dankzij de Mind Map heb je
namelijk een beter overzicht én meer ruimte in je hersenen om na te denken over nieuwe
toevoegingen.
6. Gebruik de Mind Map!
Een Mind Map helpt je om je gedachten op orde te krijgen en zorgt ervoor dat je over alle
aspecten van een onderwerp nadenkt.
Cito Hulpboek 2015-2016
St. Jozefschool Noordhoek
44
B. Verschuuren
Wat moet je zeker doen:
Gebruik gekleurde stiften; kleuren kun je beter onthouden, waardoor de Mind Map nog beter
blijft hangen
Houd je Mind Map bij de hand, zodat je hem regelmatig aan kunt passen
Probeer ook eens voor andere dingen een Mind Map op te zetten, bijvoorbeeld voor een
probleem of een project
Wat moet je zeker niet doen:
Maak er geen rommeltje van: één woord per tak en iedere tak moet verbonden zijn aan de
hoofdtak
Raffel je Mind Map niet af, maar neem er echt de tijd voor
Cito Hulpboek 2015-2016
St. Jozefschool Noordhoek
45
B. Verschuuren
Oorzaak – gevolg
Cito Hulpboek 2015-2016
St. Jozefschool Noordhoek
46
B. Verschuuren
Middel – doel
Probleem-oplossing
Cito Hulpboek 2015-2016
St. Jozefschool Noordhoek
47
B. Verschuuren
Overeenkomst – verschil
Opsomming
Cito Hulpboek 2015-2016
St. Jozefschool Noordhoek
48
B. Verschuuren
Schema’s, tabellen en grafieken
Schema’s
Een schema is een vereenvoudigde weergave van de werkelijkheid, vaak met punten, pijlen, routes
en gebieden
Cito Hulpboek 2015-2016
St. Jozefschool Noordhoek
49
B. Verschuuren
Tabellen
Grafieken
Cito Hulpboek 2015-2016
St. Jozefschool Noordhoek
50
B. Verschuuren
Diagrammen
Cito Hulpboek 2015-2016
St. Jozefschool Noordhoek
51
B. Verschuuren
Cito Hulpboek 2015-2016
St. Jozefschool Noordhoek
52
B. Verschuuren
WEBSITES
http://jozefschoolnoordhoek.yurls.net/nl/page/899737#topboxes
Algemeen
-
http://www.leestrainer.nl/index.html
http://www.kids4cito.nl/
www.citotoets-oefenen.nl
www.praktijkonderwijs.com/Pages/avo.htm
www.oefen.be
www.onlineklas.nl/index.asp
www2.digischool.nl/leerling/po
http://oefensite.rendierhof.nl
http://www.cyberkidz.nl/cyberkidz/home.php
Taal
-
http://oefensite.rendierhof.nl/online/werkwoordleergang/index.html
www.taal-oefenen.nl –
www.jufmelis.nl –
www.bruuttaal.nl/weboefeningen.htm
www.bloon-methode.nl/bloon1/R2index.htmlhttp://users.telenet.be/kabaja/taal.htm
http://wp.digischool.nl/taal/
http://users.skynet.be/thiran/rekentaal/masterform.htm
www.beterontleden.nl
http://spelling.tormentil.nl/
Begrijpend lezen
-
http://www.leestrainer.nl/Begrijpend%20lezen/groep%207%20en/8.htm
http://begrijpendlezen-woordenschat.yurls.net/nl/page/
Rekenen
-
http://users.telenet.be/kabaja/rekenen.htm
www.rekenen-oefenen.nl
www.praktijkonderwijs.com/Pages/avo.htm www.geldrekenen.surfstad.nl
www.hoofdrekenen-oefenen.surfstad.nl
www.metend-rekenen.toplink.be
http://users.telenet.be/kabaja/rekenen.htm
www.openleerhuis.be/basis.php
www.rekenlessen.nl
http://wp.digischool.nl/rekenen/ www.math4all.nl/Basiswiskunde/Start.html
www.rekenenwijzer.be
Cito Hulpboek 2015-2016
St. Jozefschool Noordhoek
53
B. Verschuuren