Modernisering van het Hoger Onderwijs in Europa

Wat is Eurydice?
Het Eurydice netwerk stelt zich tot
Eurydice Highlights
taak de organisatie en werking van
de verschillende onderwijssystemen
in Europa te vatten en toe te lichten.
Het netwerk voorziet in vergelijkende
studies
rond
beschrijvingen
specifieke
thema’s,
van
nationale
onderwijssystemen,
indicatoren
Modernisering van het Hoger
Onderwijs in Europa: Toegang,
Doorstroom en Inzetbaarheid
en
statistieken. Alle Eurydice publicaties
worden gratis aangeboden op de
Eurydice website en op verzoek ook
als geprinte versie. Met haar werk
streeft Eurydice naar het promoten
van kennis, mobiliteit, samenwerking
en vertrouwen op het Europese en
internationale niveau. Het netwerk
bestaat uit nationale afdelingen in de
verschillende
Europese
landen
en
wordt gecoördineerd door het EU
Uitvoerend
Agentschap
voor
Onderwijs, Audiovisuele Middelen en
Het ontwikkelen van een breed toegankelijk hoger onderwijssysteem staat
hoog op de politieke agenda op zowel het nationale als het Europese
niveau. Het hoger onderwijs in Europa moet immers in staat zijn om snel
in te spelen op de noden van onze kenniseconomie en –maatschappij. Om
onze kennis te verdiepen en vooruitgang te boeken, is het bovendien
noodzakelijk dat een toenemend aantal Europese burgers beschikken over
een diploma hoger onderwijs. In Europa zetten zowel de EU 2020
Cultuur.
Strategie, met een doelstelling van 40% houders van een einddiploma
Voor meer informatie over Eurydice,
hoger onderwijs, als de Moderniseringsagenda in op het verhogen van de
http://eacea.ec.europa.eu/education/
eurydice
deelname aan hoger onderwijs.
Met het oog op deze doelstellingen en om een optimale beleidsvorming te
ondersteunen, onderzoekt het Eurydice rapport het beleid en de praktijk in
Europa met betrekking tot drie fases van het hoger onderwijs:
•
Toegang, wat bekendheid van het aanbod van hoger onderwijs omvat,
de toegangsvoorwaarden en het toelatingsproces;
•
Doorstroom, inclusief vooruitgang doorheen het studieprogramma, met
een ondersteuningsaanbod wanneer problemen zich voordoen;
•
Inzetbaarheid,
met
inbegrip
van
maatregelen
die
de
overgang
ondersteunen van hoger onderwijs naar de arbeidsmarkt.
Deze brochure vat de voornaamste bevindingen van het rapport samen.
De volledige studie
Modernisation of Higher Education in
Europe: Access, Retention and
Employability kan in het Engels
worden geraadpleegd op
http://eacea.ec.europa.eu/education/
eurydice/thematic_reports_en.php
Contact EACEA
Wim Vansteenkiste,
Communicatie en Publicaties:
+32 2 299 50 58
Contact Vlaamse Eurydice
Afdeling
Eline De Ridder, Afdelingshoofd
[email protected]
+32 2 553 95 87
Geprinte versies van het rapport
zijn op verzoek beschikbaar
Onderwijs en
opleiding
2
Slechts acht landen stellen duidelijke streefdoelen voorop om de deelname te verhogen van studenten uit
ondervertegenwoordigde groepen
Het concept van toegang tot hoger
Nationaal beleid gericht op het verbreden van deelname, 2012/13
onderwijs omvat niet langer enkel het
recht van studenten om zich in te
schrijven en in aanmerking te komen
voor een studieprogramma. Het omvat
nu
ook
een
‘sociale
dimensie’,
Streefdoelen voor specifieke
groepen
die
ernaar streeft dat het studentenkorps
Concrete maatregelen
een weergave is van alle leden van de
maatschappij. In de praktijk betekent
dit dat het beleid erop moet toezien
belemmeringen
ten
gevolge
Algemene streefdoelen /
beleidsdoelstellingen
van
achterstand en kansarmoede weg te
werken. Algemene streefdoelen werden
opgesteld
door
bijna
alle
landen.
Slechts acht hebben echter streefdoelen
voor ondervertegenwoordigde groepen.
De groepen waarop deze landen zich
Bron: Eurydice.
richten
verschillen
aanzienlijk.
Vlaanderen bijvoorbeeld bestaat
Finland zet in op het verhogen van mannelijke deelname
In
de
doelgroep uit kinderen wiens ouders
geen diploma hoger onderwijs hebben.
terwijl
Litouwen
streeft
naar
een
hoger
aandeel
aan
vrouwelijke studenten in wiskunde en wetenschappen.
Het monitoren van studentenkenmerken verschilt aanzienlijk tussen landen en data worden niet optimaal benut
Bijna
alle
landen
basiskenmerken
verzamelen
van
hun
de
aanzienlijk: ‘type en niveau van diploma bereikt voor het
studenten,
toetreden tot het hoger onderwijs’ is veruit het meest in
zoals leeftijd en geslacht. Toch verschilt
beeld
gebrachte
aspect,
terwijl
data
over
‘etnische,
het scala aan studentenkernmerken dat
culturele of linguïstische minderhedenstatus’ slechts zelden
landen over een langere tijd monitoren
verzameld worden.
Meest frequent bijgehouden studentenkenmerken, 2012/13
Specifieke onderwijsbehoeften
Status op de arbeidsmarkt voor
toetreding tot het hoger onderwijs
Status op de arbeidsmarkt
tijdens het hoger onderwijs
Type en niveau van diploma voor
toetreding tot het hoger onderwijs
Socio-economische achtergrond
Etnische, culturele of
linguïstische minderhedenstatus
Links
Verzameld bij toetreding of
tijdens hoger onderwijs
Zelfs

wanneer
Rechts
Verzameld bij
afstuderen
Migrantenstatus
studentenkenmerken
niet in staat specifieke veranderingen in de diversiteit van
verzameld,
hun studentenkorps tussen 2002/03 en 2012/13 aan te
worden deze niet optimaal benut. 19
geven. Rapportering bleef beperkt tot algemene data zoals
onderwijssystemen waren bij voorbeeld
het aantal studenten en de verdeling volgens geslacht.
systematisch
worden
3
Hoger onderwijsinstellingen krijgen zelden financiële incentives om toegang te verbreden
Een ander opvallend feit is het gebrek aan
het Verenigd Koninkrijk belonen instellingen die
financiële
succesvol zijn in het aantrekken en behouden van
incentives
voor
instellingen
van
hoger onderwijs om de toegang te verbreden.
studenten
uit
ondervertegenwoordigde
Slechts twee nationale overheden, Ierland en
doorheen hun volledige studie.
groepen
26 onderwijssystemen gebruiken financiële incentives voor studenten om hun studies op tijd te voltooien
Alleen het bevorderen van de toegang tot
Incentives voor studenten om hun studies te voltooien
binnen een bepaalde periode, 2012/13
hoger onderwijs leidt niet automatisch tot
hoge afstudeercijfers. Het is even belangrijk
erop toe te zien dat studenten hun studies
effectief voltooien. Terwijl streefdoelen rond
het
behouden
van
studenten
eerder
uitzonderlijk zijn, hebben individuele landen
doorgaans wel overkoepelende doelstellingen
Financiële incentives
rond het verminderen van de studentenuitval
en voorzien zij in specifieke beloningen voor
studenten. 26 onderwijssystemen hebben zo
Geen incentives
financiële stimulansen om studenten aan te
moedigen hun studies op tijd te voltooien. In
deze systemen moeten studenten b.v. enkel
een onderwijs- of administratieve bijdrage
bepalen wanneer zij de normale studieduur
overschrijden. Een andere maatregel beperkt
de financiële ondersteuning van de student tot
de reguliere studieduur.
Bron: Eurydice.
De helft van de Europese landen voorziet financiële incentives voor instellingen die streven naar het verhogen
van de voltooiingsgraad
Impact van graad van voltooiing/uitval op de
financiering van een hoger onderwijsinstelling, 2012/13
Bovenop het financieel belonen van individuele
studenten,
kunnen
landen
ook
financiële
incentives voorzien voor instellingen van hoger
Financieringsformule
onderwijs
Mechanismen op basis
van prestaties
studieprogramma.
Doelspecifieke
financiering
Geen impact
die
maatregelen
treffen
Slechts
de
Source: Eurydice.
Bron: Eurydice.
hun
helft
van
de
Europese landen voorziet echter in dergelijke
incentives.
In
bevorderen
van
de
de
andere
helft
heeft
voltooiingsgraad
of
het
het
inperken van de studentenuitval geen impact op
de financiering van de instelling.
Niet beschikbaar
om
studenten te behouden tot het einde van hun
4
Deeltijdse studies zijn vaak duurder voor de student dan hun voltijdse tegenhangers
Het aanbieden van meer flexibiliteit, zoals b.v.
deeltijds
of
afstandsonderwijs,
kan
ook
een
Formele erkenning van de status van deeltijds student en/of
deeltijdse programma’s in Europese landen, 2012/13
positieve impact hebben op zowel de toegang als
de voltooiingsgraad in het hoger onderwijs. De
Slechts één formele
wijze van studeren
meeste Europese landen bieden studenten de
mogelijkheid om hun studies formeel op een
meer flexibele manier te organiseren dan het
Formele erkenning van
de status van deeltijds
student en/of deeltijdse
programma’s
traditionele, voltijdse aanbod op de campus.
Alhoewel deeltijds onderwijs het leven moet
verlichten van hen die niet voltijds kunnen
studeren, kan dit gepaard gaan met een zeker
kost. In 12 onderwijssystemen vragen deeltijdse
studies om een hogere persoonlijke financiële
bijdrage dan de traditionele studies. Bovenop de
hogere persoonlijke bijdrage hebben zij ook vaak
Bron: Eurydice.
slechts beperkte toegang tot financiële ondersteuning.
17 onderwijssystemen raadplegen werkgevers om hen te helpen studieprogramma’s in overeenstemming
te brengen met de noden van de arbeidsmarkt
Betrokkenheid van werkgevers bij de planning en het
management met instellingen van hoger onderwijs, 2012/13
Nationale systemen en hoger onderwijsinstellingen
doen vele inspanningen om de inzetbaarheid van
hun afgestudeerden te verhogen. Ze doen dit o.a.
door hun programma’s te laten aansluiten bij de
Verplichte
betrokkenheid
noden van de arbeidsmarkt, of door ervoor te zorgen
dan hun studenten in de loop van hun studies de
Typische
betrokkenheid
juiste vaardigheden verwerven om succesvol te zijn
Weinig of geen
betrokkenheid
betrekken van zowel werkgevers als de zakenwereld
Niet beschikbaar
in hun latere beroepsleven. Het raadplegen en
bij de ontwikkeling van de studieprogramma’s van
het hoger onderwijs is één mechanisme waardoor
deze programma’s beter kunnen aansluiten bij de
arbeidsmarkt. 17 onderwijssystemen maken gebruik
van deze methode en betrekken werkgevers bij de
ontwikkeling van het curriculum, bij het lesgeven, in
het besluitvormingsproces of als raadgevend orgaan.
Bron: Eurydice.
Agentschappen van kwaliteitszorg bekijk zelden data over toegang, doorstroom en inzetbaarheid van
specifieke studentenprofielen
Terwijl agentschappen van kwaliteitszorg in het
onderliggende
hoger onderwijs enigszins rekening houden met
Verder analyseert geen enkel land of agentschap
data over toegang, doorstroom en inzetbaarheid,
van
nemen zij zelden verschillende studentenprofielen
tewerkstellingsmogelijkheden in relatie tot het
in aanmerking. Zo kunnen deze agentschappen de
sociale profiel van de afgestudeerden. Dit maakt
toelatingssystemen bekijken, maar niet specifiek
het onmogelijk om te weten te komen of factoren
hoe dit systeem een rol kan spelen bij het
zoals socio-economische kenmerken of afkomst,
verhogen van toegang voor kansengroepen. Op
waarvan bekend is dat zij een impact hebben op
eenzelfde manier kan gekeken worden naar de
de toegang en voltooiingsgraad, ook een invloed
voltooiingsgraad, zonder daarbij stil te staan bij de
hebben op de tewerkstelling na het afstuderen.
EC-02-14-569-NL-N
ISBN 978-92-9201-692-0
oorzaken
kwaliteitszorg
doi:10.2797/697675
van
studentenuitval.
systematisch
© EACEA, 2014.
de