Varkens

Samen werken aan diergezondheid
Varkens
Hoofdpunten Rapportage Eerste halfjaar 2014
Welke gezondheidproblemen roepen
de meeste vragen op?
In het eerste half jaar van 2014 werden aan de Veekijker varkens opnieuw de meeste
vragen gesteld over Salmonella, mede door druk van Duitse afnemers van biggen. Op
de tweede plaats stonden de vele vragen over App. Nog steeds is hierin sprake van
een stijgende trend. Vragen met betrekking tot kreupelheid staan bovenaan de lijst
van vragen met betrekking tot gezondheidsproblemen. Het percentage lag nog niet
eerder zo hoog. Veel vragen gaan over het uitvoeren en interpreteren van diagnostiek, onder andere Mycoplasma infecties bij kreupelheden
Veel diarree door Clostridium bij zuigende biggen
Diarree bij pasgeboren biggen werd
meestal veroorzaakt door E. coli. Echter, de laatste jaren wordt steeds vaker
Clostridium perfringens aangetoond als
oorzaak van diarree. Deze diarree kan
optreden vanaf de dag van de geboorte
tot ongeveer een leeftijd van 14 dagen.
De beste manier om de diagnose te
stellen is door het inzenden van een onbehandeld gestorven big, zodat andere
oorzaken van diarree kunnen worden
uitgesloten. Alleen maar Clostridium
aantonen in de mest is niet voldoende
om de diagnose te stellen. In veel gevallen speelt Clostridium perfringens type A
een rol (86%), vooral kort na de geboorte. Type A geeft vooral een waterige
diarree, maar weinig darmschade. Daarnaast komt nog type C voor (14%). Type
C treedt wat later op en kan leiden tot
allerlei kleuren diarree waarbij ook bloed
kan zitten. Type C veroorzaakt necrotische enteritis waarbij uitgebreide schade
aan de darm optreed. Tegen beide typen
kan gevaccineerd worden, dit zijn twee
verschillende vaccins. Naast vaccineren
is goede hygiëne van groot belang.
Pilotonderzoek Prostaglandine in nageboortes
In een pilotonderzoek heeft de GD getest of in placenta’s van verworpen biggen
prostaglandine (PGF2α) is aan te tonen. Deze stof zou een rol kunnen spelen in de
verspreiding van (vroege) verwerpers. In de onderzochte placenta’s is inderdaad een
substantiële hoeveelheid PGF2α aangetoond, maar de testresultaten zijn nog niet
zeer consistent en de relatie met verwerpen moet nog nader onderzocht worden.
Kort Nieuws
■
PED & AVP
PED verspreidt zich steeds verder
in de VS (en daar buiten). Eind juni
waren 7500 afzonderlijke locaties
positief in 30 verschillende staten.
Sinds 5 juni 2014 is de ziekte in
de VS meldingsplichtig en moeten
besmette bedrijven een plan van
aanpak opstellen en uitvoeren. Ook
wordt gewerkt aan een vaccin dat
in de VS sinds 16 juni tijdelijk is
toegelaten. In Europa zijn alleen
enkele milde PED-gevallen beschreven. De GD heeft PCR testen
ontwikkeld om ook de virulente
types die in de VS voor problemen
zorgen aan te kunnen tonen.
In de Baltische staten, Polen,
Rusland en Oekraïne zijn uitbraken
gemeld van Afrikaanse Varkenspest.
De informatie die in de monitoring wordt
gebruikt, wordt op verschillende manieren
verzameld. Hierbij ligt het initiatief gedeeltelijk bij dierenartsen en veehouders
en gedeeltelijk bij de GD. De informatie
wordt integraal geïnterpreteerd om de
doelstellingen van de monitoring, het
snel signaleren van diergezondheidsproblemen enerzijds en het volgen van meer
algemene trends en ontwikkelingen anderzijds, te bereiken. Het ministerie van EZ,
PVV en PZ geven financiële ondersteuning
aan de monitoring.
Samen werken aan diergezondheid
Kreupelheid varkens
Om een beter inzicht te krijgen in de aard van de vele vragen aan de Veekijker over kreupelheid bij varkens, is sinds eind 2013 systematisch doorgevraagd naar de aard van de problemen. Veel vragen bleken te gaan over (luxe, bespierde) vleesvarkens met beenwerkproblemen
binnen enkele weken na opleg. Van een eenduidig beeld is vooralsnog geen sprake, maar
het vermoeden bestaat dat in een aantal gevallen verstoringen in het proces van bot- en /
of kraakbeenontwikkeling een rol spelen. Dat kan samenhangen met de hoge belasting van
vooral gewrichten maar ook met de voeding (o.a. calcium- / fosforvoorziening, vitamine D3).
Het effect van aanzuren van drinkwater en/of voer verdient ook aandacht aangezien dieren
bij een dreigende verzuring van het lichaam de zuurgraad neutraal proberen te houden door
onder andere het vrijmaken van calciumfosfaat als buffer uit het botweefsel.
Vaak worden kreupele varkens behandeld met antibiotica en/of pijnstillers. Het resultaat
daarvan is wisselend. Bij bijvoorbeeld osteochondrose zal een antibioticumtherapie geen
effect sorteren, maar bij bacteriële infecties soms wel. Een pijnstiller kan tot gevolg hebben
dat de dieren zich beter voelen en dus blijven eten en in een aantal gevallen daardoor het
probleem overwinnen.
Osteochondrose
Bij osteochondrose is sprake van abnormaliteiten, vaak op meerdere plaatsen tegelijkertijd, in
groeiend kraakbeen, zowel in de gewrichten als de groeischijven. Omdat vanuit kraakbeen bot
gevormd wordt, kan ook dat proces verstoord raken met botafwijkingen tot gevolg. Osteochondrose komt voor bij jonge groeiende dieren. De prevalentie bij varkens ligt volgens de
literatuur tussen 50 en 100%. Risicofactoren voor osteochondrose zijn trauma, nutritionele
en genetische factoren en/of een slechte doorbloeding waardoor de zuurstof- en nutriëntenvoorziening van het kraakbeen onvoldoende is.
Gewrichtsontstekingen: Mycoplasma hyosynoviae?
Op de sectiezaal van de GD worden geregeld gewrichtsontstekingen vastgesteld. In 2013 bij
4,3% van alle secties. Vaak wordt daarin geen kiem aangetoond. De meest geïsoleerde kiem
is Streptococcus suis. Andere kiemen die gewrichtsontsteking kunnen veroorzaken zijn onder
andere Streptococcus equisimilis, Mycoplasma hyorrhinis, Mycoplasma hyosynoviae, Trueperella
pyogenes, Haemophilus parasuis en de Vlekziektebacterie.
Over de betekenis van Mycoplasma hyosynoviae voor Nederland is weinig bekend. Besmetting
kan plaatsvinden via de voorste luchtwegen. Tijdens de verspreiding door het lichaam kan
de kiem zich vestigen in gewrichten met gewrichtsontsteking tot gevolg. Osteochondrose
en trauma zijn waarschijnlijk predisponerend. Problemen treden vooral op bij jonge (vlees)
varkens. Ze krijgen een pijnlijke, acute kreupelheid door aantasting van meerdere gewrichten.
Meestal hebben de varkens geen koorts, wel vaak een matige eetlust. Ze reageren niet op een
penicillinebehandeling. Bij een uitbraak ontstaan problemen bij 1 - 50% van de varkens, maar
de meeste dieren herstellen restloos. De GD wil de komende tijd extra aandacht besteden aan
de mogelijke betekenis van Mycoplasma hyosynoviae.
Betekenis Chlamydia
suis bij verwerpen
Chlamydiae zijn kleine intracellulaire
Gramnegatieve bacteriën. Chlamydia suis is
een mogelijke oorzaak van vruchtbaarheids­
problemen bij varkens.
In diverse publicaties worden uiteenlopende
prevalenties van Chlamydia suis genoemd in
verschillende Europese landen. Vaak gaat het
om studies waarbij antistoffen tegen
Chlamydia suis zijn onderzocht. Testen op de
kiem zelf met een PCR-test verlopen vaak
minder succesvol. Bovendien wordt de kiem
ook soms aangetroffen in gezonde, drachtige
zeugen. Vermoedelijk spelen bijkomende
factoren een rol bij de ernst van een
infectie. Infectieproeven van varkens met
Chlamydia suis hebben tot nu toe niet
geresulteerd in verwerpen.
In het medio 2013 door de GD uitgevoerde
pilotonderzoek naar mogelijkheden om de
diagnostiek van verwerpers bij zeugen te
verbeteren, was geen Chlamydia aangetroffen
met behulp van de algemene Chlamydia PCR
van de GD in de nageboortes van verworpen
vruchten. Vervolgens is in het voorjaar van
2014 van 25 tomen verworpen vruchten
orgaanmateriaal voor onderzoek met een
specifieke PCR test voor Chlamydia suis
doorgestuurd naar het laboratorium van de
Universiteit van Gent. Alle 25 onderzochte
monsters bleken negatief te zijn. De
conclusie van deze pilot is dat in Nederland
Chlamydia suis als oorzaak van abortus bij
varkens waarschijnlijk geen grote rol speelt.
Dat wil nog niet zeggen dat Chlamydia suis
geen rol kan spelen bij (andere) vruchtbaarheidsproblemen. Van de sterk verwante
Chlamydia trachomatis bij de mens is bekend
dat infectie kan resulteren in onvruchtbaarheid door ontsteking van de baarmoeder,
eileiders en / of eierstokken. Anderzijds
verlopen bij de mens veel infecties met
Chlamydia trachomatis symptoomloos.
Samen werken aan diergezondheid
Dierziektebarometer
ZIEKTE
AANGIFTEPLICHTIGE ZIEKTEN:
MKZ
KVP
AVP
Brucellose
SVD
Ziekte van Aujeszky
OVERIGE ZIEKTEN:
SPECIFIEKE ZIEKTEVERWEKKERS
App
AR (Pm+)
Brachyspira
Circo (+PDNS)
Clostridium
E. coli
KORTE SAMENVATTING
Geen uitbraken gemeld
Letland
Letland, Litouwen, Polen, Italië (Sardinië, endemische situatie)
Geen uitbraken gemeld
Italië
Geen uitbraken gemeld
Veel vragen en secties, vooral in het 1e kwartaal
Geen gevallen, enkele vragen
Geen gevallen, weinig vragen
Minder dan gemiddeld vragen en secties
Meer vragen en secties dan ooit, m.n. in het 2e kwartaal
Iets minder maar nog steeds veel secties, slingerziekte iets
minder, minder vragen in het 2e kwartaal
Haemophilus parasuis
Secties gemiddeld, vragen gemiddeld.
Influenza
Weinig vragen, iets meer secties
Ileïtis (Lawsonia)
Secties boven gemiddeld, vragen gemiddeld
Methicilline Resistente Staphylococcus Aureus Twee vragen
Mycoplasma hyopneumoniae
Iets boven gemiddeld
SPECIFIEKE ZIEKTEVERWEKKERS
PRRS
Relatief weinig vragen, secties iets boven gemiddeld
Salmonella
Secties gemiddeld, zeer veel vragen
Streptococcen
Secties gemiddeld, vragen gemiddeld.
SPECIFIEKE GEZONDHEIDSPARAMETERS
Abortus / Doodgeboorte
Vragen gemiddeld
Achterblijven/slijten
Weinig vragen, weinig secties
Respiratoire aandoeningen algemeen
Secties gemiddeld, vragen gemiddeld.
Acute longontsteking
Weinig vragen, weinig secties
Chronisch hoesten
Secties boven gemiddeld, vragen boven gemiddeld.
Niezen
Weinig vragen en secties
Diarree en maag-darmaandoeningen
Boven gemiddeld vragen en secties
Fertiliteit zeugen
Veel vragen in het 2e kwartaal
Maag-darmstoornis en enteritis door
Secties gemiddeld, vragen gemiddeld.
onbekende oorzaak
Maagwandbeschadigingen en liggingsRustig
veranderingen van maag/darm/milt/lever
Moerbeihartziekte
Weinig vragen en secties
Kreupelheid
Veel vragen, secties gemiddeld
Beengebreken
Stress en circulatiestoornis/harte-dood bij
Rustig
oudere varkens
Uitval en plotseling dood
Stijgende trend in uitval te hoog, plots dood gemiddeld
Geen oorzaak vastgesteld bij sectie
Dalende trend.
VERHOOGDE SECTOR IN ONDERZOEK
WAAKZAAMHEID
BIJ GD
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*1
*
*
*
*
*
*
onderzoek naar andere oorzaken van verwerpen in het begin van de dracht
GD, Postbus 9, 7400 AA Deventer, T. 0900-1770, F. 0570-63 41 04
www.gddiergezondheid.nl, [email protected]
GDOV0000/00-14
1
RUSTIG