Observatieopdracht 3: Leeractiviteiten, leerdoelen

Observatieopdracht 3:
Leeractiviteiten, leerdoelen en leerinhouden
Deze observatie ging door in het derde middelbaar van het O.-L.-V.-College op maandag 08/11,
het 2e lesuur (van 9u15 tot 10u05).
1.
Beschrijf per lessequens welke activiteiten de leraar en welke activiteiten de leerlingen
uitvoeren. Welke leerinhouden worden verworven of verwerkt in elk van de lessequensen?

Sequens 1: Uitgebreid bespreken van het overzicht van de verschillende levensfasen.
Tegelijkertijd geeft de leerkracht een overzicht van de cursusinhoud die in het tweede
en derde trimester aan bod zal komen.

Leraaractiviteiten: De leerkracht doceert, noteert op bord en beantwoordt
vragen.

Leerlingactiviteiten: De leerlingen luisteren, markeren, schrijven neer wat de
leerkracht zegt en stellen vragen als iets niet duidelijk is.

Leerinhouden:
 De tien verschillende levensfasen en de bijhorende leeftijden
 De notatie van de leeftijden die horen bij de verschillende levensfasen

Sequens 2: Bespreken van de eerste fase van de levensfasen (= de prenatale of
zwangerschapsfase).

Leraaractiviteiten: De leerkracht doceert, noteert op bord en beantwoordt
vragen. Ze maakt expliciet duidelijk wat leerstof is en wat niet.

Leerlingactiviteiten: De leerlingen luisteren, markeren, schrijven neer wat de
leerkracht zegt en stellen vragen als iets niet duidelijk is.

Leerinhouden:
 Begin prenatale fase bij de conceptie (= bevruchting van een eicel door
een zaadcel)
 Duur zwangerschap (= tussen 38 en 42 weken, gemiddeld 40 weken)
 Celdeling (= alle cellen krijgen een specifieke functie)
 Belangrijke ontwikkeling: ontwikkeling van de hersenen
 Het overzicht van de ontwikkeling van de hersenen (grijze kader) behoort
niet tot de leerstof
1

Sequens 3: Bespreken 2e fase van de levensfasen (= De geboorte en de neonatale
fase: de pasgeborene).

Leraaractiviteiten: De leerkracht doceert, noteert op bord en beantwoordt
vragen. Ze maakt expliciet duidelijk wat leerstof is en wat niet.

Leerlingactiviteiten: De leerlingen luisteren, markeren, schrijven neer wat de
leerkracht zegt en stellen vragen als iets niet duidelijk is.

Leerinhouden:
 Volgende fase aankondigen: de 2e fase
 De geboorte = zowel voor moeder als voor kind een ingrijpende
gebeurtenis (9 maanden zit het kind lekker warm, krijgt het voeding en zit
het rustig; dan moet het door een smal geboortekanaal, moet het ademen,
in het licht komen, geluiden aanhoren enz.)
 Elke cultuur: eigen gewoonten, technieken. Bv. in Nederland is de
thuisbevalling al veel meer ingeburgerd.
 De geboorte begint meestal 266 dagen na de conceptie: geen leerstof
 Er is ook vaak bijgeloof mee gemoeid (bv. buik naar voor = jongen, buik
opzij = meisje)
 Als een kindje geboren wordt, kijkt men naar de grootte van het hoofdje in
verhouding met de overige lichaamsdelen. De 1e 2 prenten in het boek =
prenataal. Foetaal = in de buik. Verhouding 1/4e = Het hoofd is 1/4e van
het geheel. (De leerlingen moeten deze verhoudingen kunnen, niet
kennen.)

Sequens 4: Bespreken 3e fase van de levensfasen (= de babyfase).

Leraaractiviteiten: De leraar zet de website van K&G klaar om naar enkele
filmpjes over baby’s te kijken. Ondertussen geeft ze wat uitleg bij de filmpjes.

Leerlingactiviteiten: De leerlingen steken hun boek weg (op vraag van de
leerkracht). Ze kijken met veel enthousiasme naar de filmpjes (“Ooooh!”). Na elk
kort filmpje stellen ze enkele vragen (bijvoorbeeld: “Wat is fijne motoriek?”)

Leerinhouden: Inleiden van de lichamelijke en motorische ontwikkelingen tijdens
de babyfase.
2.
Welke doelstellingen worden volgens jou met deze les beoogd? Zijn deze doelstellingen
door middel van de leeractiviteiten bereikt? Waaraan kun je dat zien?
2

De leerlingen kunnen de verschillende levensfasen opnoemen.
 Deze doelstelling is mijn inziens bereikt. De leerkracht is lang blijven stil staan
bij het overzicht en de leerlingen hebben hierover vragen gesteld. Bovendien
hebben de leerlingen hieromtrent al enige voorkennis uit het dagelijkse leven.

De leerlingen kunnen gedetailleerde vragen over de prenatale fase, de geboorte, de
neonatale fase en babyfase beantwoorden.
 Als we kijken naar de prenatale fase, de geboorte en neonatale fase heeft de
leerkracht alle leerinhouden behandeld. We kunnen ons echter de vraag stellen
wat de leerlingen zich een uur later nog herinneren van deze inhouden.
Natuurlijk kan men zich deze vraag bij de meeste leerinhouden stellen en is het
nu eenmaal belangrijk dat de leerlingen de leerinhouden individueel
memoriseren. Toch moet er mijn inziens een mogelijkheid zijn om de
leerinhouden op een andere manier aan te brengen (bijvoorbeeld met meer
inbreng/inzichten van de leerlingen zelf), zodat de leerstof beter onthouden blijft.
 Bij de babyfase werden enkel een aantal filmpjes getoond. De leerkracht zal
bijgevolg nog een (deel van een) les nodig hebben om de leerinhouden te
bespreken. Ook hier wil ik de vraag stellen of de leerkracht de leerinhouden niet
beter meteen zou linken aan de filmpjes (zodat er een goede verbinding is
tussen theorie en praktijk), i.p.v. eerst de filmpjes te tonen (praktijk) en daarna
de theorie te bespreken.
3.
Welke informatie tref je in het leerplan aan i.v.m. de bijgewoonde les? Consulteer daartoe
de leerplandoelstellingen, de leerplaninhouden en de pedagogisch-didactische wenken.

Leerplandoelstellingen:
G3101 De ontwikkeling van het kind bespreken (vanuit de theorie van Erikson) en de
bespreking met voorbeelden illustreren. (16, 29)

Leerplaninhouden:
 Theorie van Erikson betreffende de kindertijd
 Ontwikkeling op cognitief, socio-emotioneel, psychomotorisch
en moreel vlak

Pedagogisch-didactische wenken:
 Om de theorie van Erikson in te leiden, kan men de leerlingen eerst een
tijdsband laten uitwerken over het leven (eventueel geïllustreerd met foto’s,
tekeningen enz.) van voor de geboorte tot voorbij de dood. Vraag dan
3
gedetailleerder de kindertijd in te delen en laat ook hier weer met
voorbeelden illustreren ... je krijgt een massa materiaal. Dat materiaal dient
als vertrekpunt om de theorie van Erikson aan te reiken; bovendien kunnen
de voorbeelden gebruikt worden om de theorie te illustreren.
 Over de levensfasen (en de ontwikkeling op verschillende domeinen) vind ik
geen informatie terug in de pedagogisch-didactische wenken.
4.
Welke wijzigingen zou jij aanbrengen aan de activiteiten van de leraar en/of de activiteiten
van de leerlingen? Waarom?

Ik zou de leerlingen als leerkracht vragen (zoals in de pedagogisch-didactische
wenken aangehaald wordt) om een levenslijn te maken, waarop per week extra
informatie ingevuld wordt (bijvoorbeeld 1e week: vragen aan ouders hoe lang de
zwangerschap duurde, hoe ze is verlopen, wanneer de eerste woordjes, eerste
stapjes waren enz.; 2e week: informatie over peuter- en kleuterfase enz.). Op deze
manier kunnen de leerlingen zich veel concreter voorstellen wat met de theorie
bedoeld wordt.

Een andere mogelijkheid is de leerlingen een invultaak geven die de leerlingen met
informatie van het internet moeten vervolledigen. Na 1 of 2 lessen wordt de
gevonden informatie samen gelegd, zodat deze kan worden besproken. Dit zal er
eveneens voor zorgen dat de leerlingen beter onthouden wat behandeld wordt.

Tot slot is het ook mogelijk dat je samen met de leerlingen een bezoek brengt aan
een kleuterschool, aan een mama die net bevallen is, aan een crèche enz. om
daarna tot de theorie te komen.
5.
Welke inhoudelijke wijzigingen zou jij aanbrengen? Waarom?
Aangezien in het leerplan weinig vernoemd wordt over de levensfasen, stel ik me de vraag
of dit wel zo uitgebreid aan bod moet komen. Het is mijn inziens belangrijk dat leerlingen
weten hoe het leven in fasen wordt gedeeld, maar moeten ze de details per fase zo
uitgebreid memoriseren? Misschien is het dan beter meer tijd te besteden aan de theorie
van Erikson, aangezien dit veel uitgebreider besproken wordt in het leerplan. Langs de
andere kant is het uitermate belangrijk dat de leerlingen weten dat de theorie van Erikson
niet de enige manier is waarop het leven ingedeeld kan worden en dat deze theorie ook
kritisch bekeken moet worden.
4