Geographies of Power The territorial state in early modern Italy

Geographies of Power
The territorial state in early modern Italy
( Elena Fasano Guarini)
Artikel = overzicht van moderne historiografie over machtsverdeling in territoriale staat
Introduction
centrale vraag =Op welke manieren wordt macht verdeeld binnen de territoriale staten?
- meeste historici zetten centrum tegenover periferie bij studie hiervan
- beter is om de vroeg moderne staat als een territoriaal systeem te zien waarin lokale
gemeenschappen niet alleen met het centrum verbonden zijn maar ook met elkaar
onderling via economische en politieke netwerken
→ dat geeft hen een bepaalde graad van autonomie tegenover de groeiende macht
van de prins
From centre to periphery
Chabod F.
plaatst de vorming van een bureaucratisch apparaat in de 16e eeuw los van persoonlijke
banden als een stap op het pad naar moderniteit. (en zo dus in de Europese context)
Berengo M.
erkent de rijkheid van het onderzoek van Chabod maar merkt op dat de studie van de centrale
regering niet gelijk is aan de studie van de macht. De weerstand van intermediaire organen
moet in kaart gebracht worden. ( dit is de lokale machten)
De vorming van territoriale staten is voor hem een crisis en de neergang van de ware
Italiaanse politiek: ‘de stadsrepubliek’.
Ventura A.
legt focus op conflict tussen adel en volk en op het proces van aristocratisering in Venetië. De
aristocratisering had de vorming van oligarchiën voortgebracht en was verbonden met de
erosie van vrijheid in de steden, eerst onder de signorie en dan onder de heerschappij van
Venetië. Venetië was volgens hem geen federatieve staat maar een heerschappij gebaseerd op
verovering.
Studies van de wisselwerking tussen centrum en feodale periferie in Napels en Sicilië tonen
hetzelfde aan. (rol van de stad was verwaarloosbaar tegenover feodaal-monarchale systeem)
Galasso G. en Villari R.
leggen sterke nadruk op feodale periferie
Het koningrijk, als perifeer gebied in het Spaanse rijk, wordt door hen gezien als een
organische entiteit. dit koninkrijk was gedetermineerd door spanning tussen centrale macht
en periferie.
→ de spanning tussen centrum ( stad) en periferie (platteland) zet zich verder onder Spaanse
overheersing ( centrum = Spanje, periferie= lokale instituten in Italië). Zo kan dit fenomeen in
zijn geheel begrepen worden als de geschiedenis van 1 staat.
→ De machtsverdeling in de Italiaanse territoriale staat moet niet alleen de instellingen van
het centrum bestuderen maar moet vooral rekening houden met de lokale gemeenschappen en
hun werking. ( zij kunnen de macht aanvaarden of verwerpen) Er moet rekingen gehouden
worden met de constante spanning tussen centrum en periferie in elke periode.
The territorial state
Atlante Storico Italiano (onderzoekseenheid historische atlas van Italië)
wil de basiselementen van de Italiaanse maatschappij weergeven vanuit verschillende hoeken
- vertrekken niet vanuit moderne visie van staat
- hechten minder aandacht aan de macht en instellingen van het centrum dan aan die
van de periferie
- een gebied als Toscane onder de Medici moet onderzocht worden als een samenspel van
verschillende centra van macht en lokale particularismen in plaats van via een scheiding
tussen centrum en periferie.
De basiselementen van de structuur van het land zijn in feite de steden, dorpen, rurale
gemeenschappen met elk eigen raden en dergelijke.
De staat zoals beheerd door de Medici is voor de steden slechts een van de overlappende
structuren waar ze deel van uit maken. ( zeker voor steden gelegen aan de periferie van de
staat)
-Vanaf het midden van de 16e eeuw worden ook de meer perifere gebieden onder de
financiële en adm controle van de prins geplaatst. Het lokale leven wordt zo gereguleerd.
Dit is geen samenvoeging of een gecentraliseerde staat. Dit is een coherent systeem van macht
waarin de gemeenschappen bleven bestaan met hun functies en vrijheden gebaseerd op
contracten. De macht van de prins was tegelijkertijd wel sterk.
Chittolini G.
interpreteert de territoriale staten niet als moderne staten.
De 14e en 15e eeuwse poltieke organisatie is gebaseerd op een pact tussen centrale regering en
lokale autoriteiten. Het gaat om een verdeling van macht.
De periferie verliest zijn onafhankelijkheid maar niet zijn vrijheid!
= dualisme ‘diarchy’
Cozzi G.
spreekt ook over dualisme maar in andere context:
Venetië (zeevarende stad) ↔ terraferma
Dit dualisme had grote invloed op de ontwikkeling van de Ventiaanse staat. Maar volgens
Cozzi stond deze eigenheid de vorming van een sterk politiek systeem niet in de weg.
( ↔ Villari)
De macht van Venetië werd inderdaad als legitiem gezien.
- verspreiding van patriciërs die als administrators fungeerden
- kerkelijke benificiën
- had land in de terraferma
- culturele attractiviteit
- manier waarop het regeerde en rechtspraak organiseerde
- respect voor lokale statuten en privileges
- compromisbereid
Koninkrijk Napels:
- dialectiek tussen centrum en periferie
- vandaag zien academici de laat 15e eeuwse steden als centra van territoriale
samenwerking die, ondanks een proces van marginalisering, machtig genoeg waren
om als bemiddelaars tussen lokale en centrale regeringen op te komen.
Vanaf de 16e eeuw werden ze de agenten van de regering voor repressie van
revolterende sociale groepen.
→ de nieuwe inzichten hebben een grote invloed
het model van de moderne staat wordt steeds minder overtuigend
nieuwe genuanceerde modellen met nadruk op pluralisme en gedecentraliseerde natuur van
territorium doen hun intrede
de notie van de samengestelde staat wordt op verschillende systemen toegepast
Microstoria and the rethinking of the territorial state
Meest vernieuwende is de opkomst van ‘microhistory’.
De nadruk wordt niet gelegd op de staat als geheel maar op afzonderlijke gemeenschappen in
perifere gebieden.
Een succesvolle toepassing hiervan is het werk van Grendi E in zijn studie van Cervo ( kleine
stad aan de ligurain rivier onder invloed van Genua).
- 17e eeuw: trend naar consolidatie van de staat en een erosie van lokale
gemeenschappen en privileges ookal was er geen coherent staatsplan
- regeren vraagt om een deelname aan de complexe interactie van primaire interacties
( dorpen, steden, voedselvoorziening, handel, ...)
de staat treedt dan op als regulator van deze activiteiten; ‘governed the ‘regional
economic society’
- de natuur, omgeving en rivieren spelen hierin ook een grote rol: geografie
- deze benadering maakt een analyse van bodem naar top mogelijk over de concrete
manieren waarop macht bestond
Economic regions and the territorial state
- onderzoek naar relatie tussen territoriale staat en economische regio om de
gedecentraliseerde natuur van de staat te begrijpen
- vooral via onderzoek van de politieke, economische en culturele incorporatie van de
oude stedelijke centra in de nieuwe regionale realiteiten
-Epstein: gaat in tg traditionele visie van stad als oorsprong van moderne economische
ontwikkeling
vb: de opkomst van Florence als dominante stad in Toscane resulteerde eerder in de
stagnatie zoals duidelijk wordt door de lange neergang van de andere stedelijk centra
want Florence prefereert meesterschap boven integratie
Sicilië daarentegen kende een betere economische groei, door de neergang van de
oude centra was er een betere verdeling van de resources
-Malanima: de economische regio is een complex territoriale structuur bestaande uit
wederzijds afhankelijke realiteiten gebaseerd op vormen van geografische verdeling van
werk, de verschillende gebieden zijn als de verschillende delen van een lichaam
politieke beslissingen hebben hierbij ook een grote invloed ( fiscaal, wegen, waterleidingen,
interventie in de markt)
zowel politieke als economische factoren hebben geholpen om stedelijke hiërarchieën te
behouden of aan te passen, de relatie tussen stad en platteland te bepalen, ...
conculsie
- de notie van de staat als een systeem is beter dan de traditionele visie van
wisselwerking centrum platteland
- de focus op territorium kan ook dienen als het éénmakende kader dat institutionele
geschiedenis linkt aan geschiedenis van extra-institutionele krachten, staat aan
gemeenschap, publiek aan privaat.