netwerklunch 06 maart 2008

Symposium ‘actuele ontwikkelingen
in de psychiatrische zorg’
Signalen van ouderenmishandeling
14 april 2008
Mieke van der Hout
mediant Centrum Preventieve GGz
Inhoud van de workshop
•
Introductie
•
Video ‘ACHTER GESLOTEN DEUREN’
•
Informatie
•
Discussie
mediant Centrum Preventieve GGz
Definitie
ouderenmishandeling/ontspoorde zorg
• Handelen of nalaten van handelen door degene
die in een persoonlijke en of professionele
relatie met de oudere staan
waardoor de oudere herhaaldelijk lichamelijke,
psychische of materiële schade lijdt
en waarbij van de kant van de oudere sprake is
van een vorm van gedeeltelijke of volledige
afhankelijkheid
mediant Centrum Preventieve GGz
Omvang
• Onderzoek 1996: 5,6% van de bevolking > 65
jaar is slachtoffer geweest van een vorm van
mishandeling
• Artikel in Psy nr. 11 2002: Schatting dat 30% van
de thuiswonende dementerende ouderen
ervaring heeft met mishandeling
mediant Centrum Preventieve GGz
Wat is anders bij ouderen?
• Ontspoorde zorg i.p.v. ouderenmishandeling
• Oorzaken
• Vertrouwensband en (wederzijdse)
afhankelijkheid
• Zelden opzet
• Hulpverleners kunnen ‘dader’ zijn
mediant Centrum Preventieve GGz
Vormen van ouderenmishandeling
• Lichamelijke mishandeling
• Psychische mishandeling
• Verwaarlozing
• Uitbuiting
• Seksueel misbruik
• Schending van rechten
mediant Centrum Preventieve GGz
Lichamelijke mishandeling
• Slaan, schoppen, krabben, knijpen
• Vastbinden aan bed of stoel
• Mond afplakken, het zwijgen opleggen
• Extra medicatie geven
mediant Centrum Preventieve GGz
Psychische mishandeling
• Schelden, pesten, beledigen
• Dreigen, treiteren, intimideren
• Valse beschuldigingen uiten, liegen
• Verbaal of non-verbaal vernederen
• Isoleren, negeren en betuttelen
mediant Centrum Preventieve GGz
Verwaarlozing
• Onvoldoende eten en drinken
• Geen persoonlijke hygiëne
• Geen medische zorg
• Geen geestelijke zorg
• Niet voldoende liefde, aandacht en respect
bieden
mediant Centrum Preventieve GGz
Seksueel misbruik
• Lijfelijk contact: aanranding en verkrachting
• Zonder lijfelijk contact: exhibitionisme, het
ongewenst creëren van een seksuele sfeer
of confronteren met pornografisch materiaal
mediant Centrum Preventieve GGz
Uitbuiting
• Stelen en misbruik maken van de
goedgelovigheid van de oudere
mediant Centrum Preventieve GGz
Schending van rechten
• Bewust of onbewust het recht op vrijheid,
privacy en zelfbeschikking ontnemen
mediant Centrum Preventieve GGz
Risicofactoren
• Toegenomen afhankelijkheid
• Sociaal isolement
• Machtsverschuivingen
• Loyaliteitsgevoelens
• Mate van wilsbekwaamheid
• Persoonlijke problemen van de
mantelzorger/dader
mediant Centrum Preventieve GGz
Signalen bij de oudere
• Huishouding en verzorging van de oudere
dragen sporen van verwaarlozing
• De oudere geeft onsamenhangende of
tegenstrijdige verklaringen voor lichamelijke
verwondingen
• De oudere krijgt niet de gelegenheid om met de
hulpverlener te spreken zonder de aanwezigheid
van de mantelzorger
• De oudere heeft lichamelijke en psychische
klachten, zoals blauwe plekken, wonden of
contracturen, slapeloosheid, agressie, angst,
neerslachtigheid, verwardheid, onrust of apathie
mediant Centrum Preventieve GGz
Signalen bij de mantelzorger
• Totaal gebrek aan ondersteunend sociaal en/of
hulpverleningsnetwerk
• De mantelzorger weigert samenwerking met
professionele hulp- en dienstverleners
• De mantelzorger is onverschillig ten aanzien van
het (medische) wel en wee van de oudere
• De mantelzorger vertoont verschijnselen van
overbelasting
• De mantelzorger schreeuwt of scheldt tegen de
oudere in aanwezigheid van de hulpverlener
mediant Centrum Preventieve GGz
Problemen bij de aanpak
• Taboe
• Loyaliteitsconflicten
• Wederkerigheid
• Isolement
• Schaamte/schuldgevoelens
• Angst voor de toekomst
• Angst voor opname
mediant Centrum Preventieve GGz
Wat te doen?
• Niets doen: Net zo erg als zelf mishandelen
• Ga vooralsnog uit van twee slachtoffers
• Te snel handelen kan verkeerd uitpakken
• Beoordelen i.p.v. Veroordelen
• Consultatie vragen
mediant Centrum Preventieve GGz
DOEL = ALTIJD:
• STOPPEN / VERMINDEREN MISHANDELING
• DE WEG DAARHEEN HEEFT VELE BOCHTEN
mediant Centrum Preventieve GGz
Plan van aanpak
in geval van signalen bij de mantelzorger
•
•
•
•
•
•
•
•
Beoordeel situatie
Houdt contact met betrokkenen
Onderzoek situatie
Luister goed
Heb geduld
Maak situatie bespreekbaar met alle betrokkenen
Inschakelen aandachtsfunctionaris of
consultatieteam, overleg en advies vragen
Probleemeigenaar aanwijzen
mediant Centrum Preventieve GGz
AANPAK VAN OUDERENMISHANDELING IS:
MAATWERK & MENSENWERK
mediant Centrum Preventieve GGz
Meer informatie
www.vilans.nl
Kies: Vensters
Kies: Ouderen
Kies: Ouderenmishandeling
mediant Centrum Preventieve GGz
OUDERENMISHANDELING?
JA / NEE
ROLSTOELGEBONDEN VROUW (74) MET MS.
PARTNER VERZORGT HAAR.
ALS HIJ UITGAAT, BIJV NAAR BILJARTCLUB, NEEMT
HIJ DE TELEFOON MEE ZODAT ZIJ NIET KAN
BELLEN
mediant Centrum Preventieve GGz
OUDERENMISHANDELING?
JA / NEE
ALLEENWONENDE DEMENTERENDE MAN.
SCHOONDOCHTER DOET DE BOODSCHAPPEN
EN HOUDT HUIS SCHOON. ZE GEBRUIKT DE AOW VAN
DE HEER VOOR HAAR EIGEN GEZIN
mediant Centrum Preventieve GGz
OUDERENMISHANDELING?
JA / NEE
BEDLEGERIGE VROUW (81) TIKT ALTIJD MET STOK
OP DE GROND OM HAAR MAN TE ROEPEN. OP
AVONDEN MET VOETBAL OP TV KRIJGT MEVR EEN
DUBBELE DOSIS OXAZEPAM, DAN STOORT ZE HEM
NIET BIJ TV-KIJKEN.
mediant Centrum Preventieve GGz
OUDERENMISHANDELING?
JA / NEE
MAN (75) SLAAT EN KNIJPT HULPBEHOEVENDE
ECHTGENOTE (70) ALS ZE NIET GOED MEEWERKT
BIJ AANKLEDEN. HIJ DWINGT HAAR OOK
WEKELIJKS TOT SEKS OOK ALS ZE AANGEEFT NIET
TE WILLEN
mediant Centrum Preventieve GGz