Hoe spieren op zoetigheid anticiperen Noorderlicht, december 2009

Hoe spieren op zoetigheid anticiperen
Noorderlicht, december 2009
Bij het zien van iets lekkers kan het water je letterlijk in de mond lopen. Ook spieren anticiperen op
zoetigheid: ze beginnen alvast suiker op te nemen uit het bloed. Wie weet kunnen sporters hun voordeel doen
met dat mechanisme.
Sporters proberen hun prestaties altijd te verbeteren. Het beste is niet goed genoeg, het moet altijd beter. Trainen, gezond leven,
letten op wat je eet, alles hebben ze er voor over. Zelfs doping schuwen ze soms niet.
In het begin van de jaren nul liep bijvoorbeeld een aantal atleten tegen de lamp wegens het gebruik van het verboden middel
modafinil. Hoewel destijds nog niet helemaal bekend was hoe het middel werkte, was het wel duidelijk dat het de prestaties van
sporters
verbeterde.
Inmiddels heeft de wetenschap wel achterhaald hoe modafinil werkt. Het zorgt voor de aanmaak van een hormoon, orexine
genaamd. Dat hormoon geeft een signaal aan de spieren, namelijk: neem maar lekker veel suikers op uit het bloed. Handig om
alert
en
blijven
en
minder
vermoeid
te
raken.
Maar
ja,
niet
toegestaan.
Daar ga je van watertanden. Je spieren anticiperen ook op zoetigheid.
Totaal kapot na weer een loodzware etappe. En morgen wacht er weer een rit, dus het is zaak om zo snel mogelijk weer te
herstellen.
... zonder je toevlucht te nemen tot verboden middelen.
Laat ze maar anticiperen, die spieren.
Voor sporters zou het natuurlijk erg prettig zijn om te profiteren van de werking van zo’n middel, zonder het daadwerkelijk te
gebruiken. Dat klinkt paradoxaal, maar nieuw onderzoek laat zien dat het misschien tot de mogelijkheden behoort (Cell
Metabolism, december 2009). Hoewel het onderzoek werd gedaan bij muizen, biedt het toch een aantal interessante inzichten.
Anticiperende
spieren
“De hersenen houden het interne milieu van het lichaam niet alleen in evenwicht door te reageren op signalen van buiten, maar
ook door daar op te anticiperen”, aldus Yasuhiko Minokoshi, een van de onderzoekers. Zou dan ook de suikeropname door
spieren kunnen worden gestuurd door verwachtingen? Minokoshi dacht van wel, en vermoedde een belangrijke rol voor orexine.
Bij de muizen werd eerst orexine geïnjecteerd in de hypothalamus, de plek in de hersenen waar het hormoon van nature wordt
gemaakt. Zoals verwacht gingen de muizenspiertjes vervolgens meer glucose opnemen uit het bloed.
Vervolgens gaven de Japanners de muizen sacharine te eten. Dat is een middeltje dat erg zoet smaakt, maar waar geen energie in
zit. Het effect daarvan was dat de muisjes zelf orexine aan gingen maken. Hun spieren gingen daardoor al suiker uit het bloed op
te nemen zonder dat ze het goedje te eten kregen. De zoete smaak werd door de muizenbrein dus geïnterpreteerd als: ah, er
komt suiker aan, tijd om mijn spieren te vertellen dat ze glucose uit het bloed moeten opnemen.
Minokoshi en consorten willen nu gaan onderzoek of sporters ook gebruik kunnen maken van dit mechanisme. Zou dat
inderdaad kunnen? Sportfysioloog Eric van Breda, verbonden aan de Universiteit Maastricht, sluit het niet uit: “De sport zit
natuurlijk te wachten op natuurlijke, innovatieve manieren om de prestaties te verbeteren. En dit onderzoek zou best kunnen
bijdragen
aan
zo’n
nieuwe
methode.”
Herstellende
sporters
Hij voorziet vooral toepassing in de herstelfase van sporters. “Sporters bereiden zich eigenlijk al optimaal voor op wedstrijden.
Maar wat betreft de herstelfase, bijvoorbeeld tussen twee etappes van de Tour de France, is misschien nog wel winst te behalen.
“Na een zware inspanning staan de deuren van de spieren als het ware wagenwijd open om de verbruikte energie – in de vorm
van glucose - weer aan te vullen. Orexine laat die energie-opname nog sneller verlopen. Je blijft natuurlijk koolhydraten nodig
hebben voor de energie, maar misschien kun je het herstel bevorderen door de spieren op scherp te zetten met een beetje
sacharine”.
Of die methode ook werkelijk ingang gaat vinden in de sport is natuurlijk nog onduidelijk. Allereerst moet worden uitgezocht of
het behalve bij muizen ook bij mensen werkt. Maar als blijkt dat je de werking van een verboden middel kunt nabootsen door je
spieren wijs te maken dat er suiker in aantocht is, dan zullen sporters en hun begeleiders het vast niet nalaten.