Algemeen - KU Leuven KULAK

Bibliotheek
in
beweging
Jan Tolleneer
6 oktober 1999
------------------------------------------------------------------------------------ Okl99bib.ppt - JT/991006 -
1
Bibliotheek in beweging
Deel 1
De bibliotheek:
oud, nieuw, nieuwer
Deel 2
Ontwikkelingen in Vlaanderen
Voorbeelden uit het buitenland
------------------------------------------------------------------------------------ Okl99bib.ppt - JT/991006 -
2
Bibliotheek in beweging
Onderscheid
a) wetenschappelijke bibliotheken
(vb. K.U.Leuven Campus Kortrijk)
b) openbare bibliotheken
c) speciale bibliotheken
------------------------------------------------------------------------------------ Okl99bib.ppt - JT/991006 -
3
Bibliotheek in beweging
Wetenschappelijke bibliotheken
uiteenlopende tradities en verwachtingen
- geesteswetenschappen
- gedragswetenschappen
- exacte wetenschappen
- biomedische wetenschappen
------------------------------------------------------------------------------------ Okl99bib.ppt - JT/991006 -
4
Bibliotheek in beweging
De oude bibliotheek
boekbewaring, beperkte toegang
De nieuwe bibliotheek (jaren 80)
systeem-automatisering, relatief geïsoleerd
De nieuwere bibliotheek (jaren 90)
open huizen, andere media, brede netwerken
------------------------------------------------------------------------------------ Okl99bib.ppt - JT/991006 -
5
Bibliotheek in beweging
Nieuwe bibliotheekopleiding
1983: speciale licentie
documentatie- en bibliotheekwetenschap
Nieuwere bibliotheekopleiding
nu: aanvullende studie
bibliotheek- en documentatiekunde
en: gespecialiseerde studie
informatie- en bibliotheekwetenschap
------------------------------------------------------------------------------------ Okl99bib.ppt - JT/991006 -
6
Elektronische informatie
Jaren 80 (mainframe - terminals):
- geautomatiseerde catalogus
- databanken: on-line raadpleging
Jaren 90 (personal computers):
- CD-Rom (stand-alone, netwerk, ..)
- databanken: raadpleging via internet
------------------------------------------------------------------------------------ Okl99bib.ppt - JT/991006 -
7
Elektronische informatie
Toegenomen mogelijkheden
- internet, CWIS, CD-Rom, multimedia,
glasvezelverbindingen
Hoge verwachtingen
- comfort voor onderzoekers, lesgevers,
studenten, nieuwe doelgroepen
Beperkte budgetten
- prijzen tijdschriften, nieuwe media
------------------------------------------------------------------------------------ Okl99bib.ppt - JT/991006 -
8
Elektronische informatie
Hoge verwachtingen
alle belangrijke informatie
zo goedkoop mogelijk
zo snel mogelijk
waar het past
wanneer het past
------------------------------------------------------------------------------------ Okl99bib.ppt - JT/991006 -
9
Elektronische informatie
De context van de onderwijsvernieuwing
Leuvens Instituut voor Nieuwe Onderwijsvormen (LINOV) (incl. A.V-dienst)
LINOV-Kortrijk: Postuniversitair Centrum
Kortrijk en Impulscentrum Onderwijsvernieuwing
------------------------------------------------------------------------------------ Okl99bib.ppt - JT/991006 - 10
Elektronische informatie
Pilootprojecten ‘virtuele campus’
New technologies in learning environments
Multimedia
Sensibilisering op de ‘echte campussen’
Nieuwe media
Nieuwe samenwerkingsverbanden
------------------------------------------------------------------------------------ Okl99bib.ppt - JT/991006 - 11
Elektronische informatie
De bibliotheek
en de onderwijsvernieuwing
De ‘virtuele bibliotheek’ op de virtuele campus
De ‘echte bibliotheek’ op de echte campus
- een draaischijf voor het onderwijs
- integratie van bronnen (humane wet.)
------------------------------------------------------------------------------------ Okl99bib.ppt - JT/991006 - 12
Bibliotheek in beweging
Deel 2
1) Campus Kortrijk: ‘bibliotheeklink’
2) K.U.Leuven: globaal informatiseringsplan
3) Vlaanderen: Elektron ?
4) (Voor)beelden uit Japan
5) Besluit: alles nieuw ? ook de bibliothecaris ?
------------------------------------------------------------------------------------ Okl99bib.ppt - JT/991006 - 13
Campus Kortrijk: ‘bibliotheeklink’
mainframe - terminal
1983: LIBIS - systeem
1986: LIBIS-OPAC
1989: andere LIBIS-functies
personal computers
1990: CD-Rom en andere toepassingen
------------------------------------------------------------------------------------ Okl99bib.ppt - JT/991006 - 14
Campus Kortrijk: ‘bibliotheeklink’
1991: eerste CD-Rom-schijfje (stand-alone)
1994: CD-Rom raadplegen via KULAK-net
1994: Kortrijkse Electronische Informatie voor
Bibliotheek- en OnderwijsToepassingen
1995: CD-Roms in Leuven (trachten te) raadplegen
1996: Internet in de bibliotheek (en vice versa)
------------------------------------------------------------------------------------ Okl99bib.ppt - JT/991006 - 15
Campus Kortrijk: ‘bibliotheeklink’
Bibliothecarissen en informatici
van Leuven en Kortrijk
Oplossingen voor acute problemen (CD-Roms)
Algemene perspectieven voor de (nabije) toekomst
------------------------------------------------------------------------------------ Okl99bib.ppt - JT/991006 - 16
Campus Kortrijk: ‘bibliotheeklink’
1) netwerk Kortrijk (NFS, TCP/IP) laten
praten met netwerken Leuven (Banyan
Vines, en recent: Hydra-server)
2) Naar een snelle en veilige verbinding
3) Van Internet naar Intranet
4) Financiële, juridische, organisatorische
afspraken
5) Mix van oplossingen. Duur maar vitaal.
------------------------------------------------------------------------------------ Okl99bib.ppt - JT/991006 - 17
K.U.Leuven
Informatiseringsplan bibliotheekwezen
Verschuivingen op de markt
- de preprint-databanken en de prijsstijging
van tijdschriten
- secundaire literatuur wordt volledig
elektronisch
- primaire literatuur: newsletters, brede
experimenten
------------------------------------------------------------------------------------ Okl99bib.ppt - JT/991006 - 18
K.U.Leuven
Informatiseringsplan bibliotheekwezen
Uitdagingen voor de universiteit
- financiële middelen
- ruimte
- personeel
- eigen uitgever
------------------------------------------------------------------------------------ Okl99bib.ppt - JT/991006 - 19
K.U.Leuven
Informatiseringsplan bibliotheekwezen
Projecten (hoofdbibliothecaris R. Dekeyser)
a) verwerving van elektronische documenten
b) conversie van steekkaartencatalogus
c) modernisering van LIBIS
d) produktie van elektronische documenten
e) didactische collectie en CWIS-aanbod
------------------------------------------------------------------------------------ Okl99bib.ppt - JT/991006 - 20
K.U.Leuven
Informatiseringsplan bibliotheekwezen
Project a
Verwerving van elektronische documenten
- koppeling van (elektronische) documentlevering
aan raadpleging secundaire literatuur
- onderhandelingen en aankopen meer
gecentraliseerd (topleveranciers zoals Ebsco)
- niveau K.U.Leuven en/of Vlaanderen (Elektron) ?
------------------------------------------------------------------------------------ Okl99bib.ppt - JT/991006 - 21
K.U.Leuven
Informatiseringsplan bibliotheekwezen
Project b
Conversie van steekkaartencatalogus
- invoeren rest eigen collecties in LIBIS
- in het kader van samenwerkingsprojecten
- ter reductie van IBL-kosten
------------------------------------------------------------------------------------ Okl99bib.ppt - JT/991006 - 22
K.U.Leuven
Informatiseringsplan bibliotheekwezen
Project c
Modernisering van LIBIS
- van LIBIS naar AMICUS
- cf. Nationale Bibliotheek van Canada
- software, hardware
- gegevens overbrengen
------------------------------------------------------------------------------------ Okl99bib.ppt - JT/991006 - 23
K.U.Leuven
Informatiseringsplan bibliotheekwezen
Project d
Productie van elektronische documenten
- digitale documenten
- inscannen van (veel)gevraagde werken
- LibriVision / digital library
------------------------------------------------------------------------------------ Okl99bib.ppt - JT/991006 - 24
K.U.Leuven
Informatiseringsplan bibliotheekwezen
Project e
Didactische collectie en CWIS-aanbod
- didactische bibliotheek op ‘intranet’
- cursussen (veelal in eigen beheer)
- handboeken en zelfkeerpakketten
- referentiecollectie op CWIS
------------------------------------------------------------------------------------ Okl99bib.ppt - JT/991006 - 25
K.U.Leuven
Informatiseringsplan bibliotheekwezen
Aanpassingen
infrastructuur en bibliotheekinformatici
- deelbibliotheken
- Centrale Bibliotheek (bv. leeszaal)
- Universitair Rekencentrum (URC)
------------------------------------------------------------------------------------ Okl99bib.ppt - JT/991006 - 26
Elektron: een Vlaams project
Vlaams Overlegorgaan inzake
Wetenschappelijk Bibliotheekwerk (VOWB)
- Vlaams netwerk (internet)
- via bibliografische databanken naar full text
databanken
- automatische betaling via account servers
------------------------------------------------------------------------------------ Okl99bib.ppt - JT/991006 - 27
Elektron: een Vlaams project
Vlaams Overlegorgaan inzake
Wetenschappelijk Bibliotheekwerk (VOWB)
Drie fasen:
1) haalbaarheidsstudie (Leuven, Gent, Antwerpen)
2) verbreding naar andere universiteiten en
hogescholen, en openbare bibliotheken
3) eventueel ook bedrijven
------------------------------------------------------------------------------------ Okl99bib.ppt - JT/991006 - 28
Elektron: een Vlaams project
Vlaams Overlegorgaan inzake
Wetenschappelijk Bibliotheekwerk (VOWB)
- Vorming van een consortium van gebruikers
- Onderhandelen met uitgevers
- bv. Elsevier (1100 elektronische titels)
------------------------------------------------------------------------------------ Okl99bib.ppt - JT/991006 - 29
(Voor) beelden uit Japan
Bezoeken in augustus 1996
National Diet Library
Keio University (Shonan Fujisawa Campus)
Waseda University
------------------------------------------------------------------------------------ Okl99bib.ppt - JT/991006 - 30
Besluit
Alles nieuw ? Ook de bibliothecaris ?
Bezinning: worden bibliotheken kortgesloten?
Nuancering: elektroboek is niet voor morgen
Taak: bewaren van het erfgoed
Toch: herprofilering van het beroep
------------------------------------------------------------------------------------ Okl99bib.ppt - JT/991006 - 31
Besluit
Alles nieuw ? Ook de bibliothecaris ?
Alleszins verschuiving van
‘boekbewaarders’ naar ‘navigators’
‘bewakers’ naar ‘toegangbemiddelaars’
‘just in case’ naar ‘just in time - levering’
------------------------------------------------------------------------------------ Okl99bib.ppt - JT/991006 - 32